شرح واژگان علم جغرافیا در روابط روستایی- شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجو

چکیده

علم جغرافیا، علمی است چند بعدی و کلی‌گرا از همین رو مسائل آن در گستره وسیعی نمود و کاربرد دارد، جغرافیا محدود به یک پدیده یا یک جزء نیست، عامل چندبعدی بودن جغرافیا سبب می‌شود که نخبگان این علم همواره با مسائل گوناگونی برخورد کنند، در این حین تعاملاتی بدیع شکل می‌گیرد که باعث گسترش مفاهیم علم جغرافیا می‌شود. بنابراین تفسیر مفاهیم به وجود آمده، از ضروریات تعالی علوم مختلف به ویژه جغرافیاست. ورود مفاهیم جدید در جغرافیا به خلق و کشف اسرار پنهان آن می‌انجامد و با پرده‌برداری در شرح مفاهیم، زیبایی درونی آن دوچندان خواهد شد. چنانچه تصورات کلی و عمومی از علم جفرافیا به عنوان یک اطلس تصاویر و معلومات صرف نقشه جهانی، به کلی تغییر خواهد کرد. لیکن این نگرش نشان میدهد که نه تنها علم جغرافیا با ابعاد بسیار گسترده به تحلیل کمی و آماری پدیده ها می‌پردازد بلکه با نظرات عینی به ارزیابی اجتماعات و جوامع انسانی، فرهنگ، تفکرات و اندیشه‌ها پرداخته و بررسی کیفی زندگی در محیط‌های مختلف انسان‌ساخت مبادرت می‌کند. ازاینرو واژگان آشنا در مباحث علم مذکور مورد تعریف است: جغرافی، توسعه، برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی‌روستایی، آمایش‌سرزمین، کالبد (برنامه‌ریزی-کالبدی)، فضا، مکان، فضاومکان، اقتصادفضا، رویکرد‌فضایی، نظام‌های‌فضایی، پویش ساختاری-کارکردی، ساختارفضایی، سازمان‌فضایی، عملکردفضایی، یکپارچگی‌فضایی، کُنش‌متقابل‌فضایی، بازساخت‌فضایی، ساماندهی‌فضایی، سازماندهی‌فضایی، برنامه‌ریزی‌فضایی، عدالت‌فضایی، جریان/ حرکت فضایی، دامنه عملکرد، موقعیت‌کارکردی، عرصه/ سطوح فضایی، رابطه/ پیوند، کانون/ محور/ پهنه، منظومه/ مجموعه/ حوزه، تحلیل‌شبکه، حکمروایی‌محلی، متنوع‌سازی‌فعالیتها، معیشت‌پایدار، دگرگونی‌محیطی، سیستم، پایداری، مزیت، مخاطرات‌محیطی، روش کمی و کیفی، از نتایج این دسته بندی، جمع آوری برگزیده واژگان مطرح در علم جغرافیاست که به صورت یکجا و خلاصه، دسترسی به آن آسان باشد. بنابراین در ادامه، مستقیماً شرح واژگان بیان می‌گردد و از توضیح فرآیند تحقیق پرهیز شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

explanation about geographical words in urban-village linkage

نویسنده [English]

  • hassan momeni
دانشجو
چکیده [English]

علم جغرافیا، علمی است چند بعدی و کلی‌گرا از همین رو مسائل آن در گستره وسیعی نمود و کاربرد دارد، جغرافیا محدود به یک پدیده یا یک جزء نیست، عامل چندبعدی بودن جغرافیا سبب می‌شود که نخبگان این علم همواره با مسائل گوناگونی برخورد کنند، در این حین تعاملاتی بدیع شکل می‌گیرد که باعث گسترش مفاهیم علم جغرافیا می‌شود. بنابراین تفسیر مفاهیم به وجود آمده، از ضروریات تعالی علوم مختلف به ویژه جغرافیاست. ورود مفاهیم جدید در جغرافیا به خلق و کشف اسرار پنهان آن می‌انجامد و با پرده‌برداری در شرح مفاهیم، زیبایی درونی آن دوچندان خواهد شد. چنانچه تصورات کلی و عمومی از علم جفرافیا به عنوان یک اطلس تصاویر و معلومات صرف نقشه جهانی، به کلی تغییر خواهد کرد. لیکن این نگرش نشان میدهد که نه تنها علم جغرافیا با ابعاد بسیار گسترده به تحلیل کمی و آماری پدیده ها می‌پردازد بلکه با نظرات عینی به ارزیابی اجتماعات و جوامع انسانی، فرهنگ، تفکرات و اندیشه‌ها پرداخته و بررسی کیفی زندگی در محیط‌های مختلف انسان‌ساخت مبادرت می‌کند. ازاینرو واژگان آشنا در مباحث علم مذکور مورد تعریف است: جغرافی، توسعه، برنامه‌ریزی، برنامه‌ریزی‌روستایی، آمایش‌سرزمین، کالبد (برنامه‌ریزی-کالبدی)، فضا، مکان، فضاومکان، اقتصادفضا، رویکرد‌فضایی، نظام‌های‌فضایی، پویش ساختاری-کارکردی، ساختارفضایی، سازمان‌فضایی، عملکردفضایی، یکپارچگی‌فضایی، کُنش‌متقابل‌فضایی، بازساخت‌فضایی، ساماندهی‌فضایی، سازماندهی‌فضایی، برنامه‌ریزی‌فضایی، عدالت‌فضایی، جریان/ حرکت فضایی، دامنه عملکرد، موقعیت‌کارکردی، عرصه/ سطوح فضایی، رابطه/ پیوند، کانون/ محور/ پهنه، منظومه/ مجموعه/ حوزه، تحلیل‌شبکه، حکمروایی‌محلی، متنوع‌سازی‌فعالیتها، معیشت‌پایدار، دگرگونی‌محیطی، سیستم، پایداری، مزیت، مخاطرات‌محیطی، روش کمی و کیفی، از نتایج این دسته بندی، جمع آوری برگزیده واژگان مطرح در علم جغرافیاست که به صورت یکجا و خلاصه، دسترسی به آن آسان باشد. بنابراین در ادامه، مستقیماً شرح واژگان بیان می‌گردد و از توضیح فرآیند تحقیق پرهیز شده است.

کلیدواژه‌ها [English]

  • مفاهیم جغرافیایی
  • واژگان بنیادین
  • تعاریف و تشریح
- آذر عادل و رجب زاده علی، 1393، تصمیم گیری کاربردی رویکرد MADM، انتشارات نگاه دانش.
- آسایش، حسین؛ کوچکی نژاد ارم و ساداتی، فاطمه؛1384، سازماندهی فضایی روستاها از دیدگاه جغرافیای کاربردی (مطالعه موردی: شهرستان صومعه سرا)، مجله جغرافیایی سرزمین » تابستان - شماره 6.
- احدنژاد محسن، موسوی میرنجف، محمدی سمیه و علیپور سمیه 1392، حکومت های محلی درحکمروایی خوب شهری در راستای تحقق توسعه پایدار،  پنجمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری.
- افراخته حسن، 1393، اقتصاد فضا و توسعه روستایی(مورد: ناحیه شفت)، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، شماره1.
- افراخته حسن، 1395، فضای سوم و پدیده فراملت در شهر ـ ناحیه های پسا استعماری، نشریه قتصاد فضا و توسعه روستایی. ۱۳۹۵; ۵ (۱۸) :۱-۲۶.
- افراخته حسن, ریاحی وحید, جوان فرهاد، 1394، پایداری اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان رضوانشهر، نشریه جغرافیا, دوره  13 (دوره جدید) , شماره  46.
- افروغ عماد، 1377، فضا و نابرابری اجتماعی "ارائه الگویی برای جدایی گزینی فضایی و پیامدهای آن"، نشر دانشگاه تربیت مدرس.
- پوراحمد احمد و قاسمی ایرج، 1389، مدل سازی معادلات ساختاری در برنامه ریزی شهری، مجله سپهر، دوره19، شماره78. 
- تقی زاده فاطمه، 1384، پیوندهای روستایی- شهری و توسعه منطقه ای: بررسی تطبیقی شهرستانهای باغملک و اردکان، جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران) سال سوم، شماره ۶ و ۷.
-  توفیق فیروز ،1395، آمایش سرزمین، پیدایش، تحول و مسائل مرتبط با آن، سمینار سیر تحول آمایش سرزمین در ایران"چالش ها و راهکارها".
- جلالیان حمید، 1395، در رابطه با دانش فضای جغرافیایی، انتشار نیافته.
- جوان جعفر, علوی زاده امیرمحمد, کرمانی مهدی 1390، نقش متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی: شهرستان سمیرم، نشریه جغرافیا، شماره  29.
- رستم پور، هوشنگ، 1381، تبیین سازمان‌یابی فضایی سیستم‌های شهری، رساله دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.
- رهنمودهایی برای آمایش سرزمین، سازمان خوار وبار جهانی ،۱۹۹۳،FAO.
- رکن الدین افتخاری عبدالرضا، بدری سید علی و سجاسی قیداری حمداله، 1393، بنیانهای نظریه ای برنامه ریزی کالبدی مناطق روستایی، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
-  رضوانی محمدرضا، صادقلو طاهره، فرجی سبکبار حسنعلی و رکن الدین افتخاری عبدالرضا، 1392، تحلیل و تبیین عوامل مؤثر در شبکه فضایی بازاریابی شیر در نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان خدابنده – استان زنجان)، فصلنامه اقتصا فضا و توسعه روستایی، سال دوم، شماره1.
- ریاحی وحید و قادرمرزی حامد، 1396، مدیریت بحران در نواحی روستایی، انتشارات دانشگاه خوارزمی.
- رفیعیان، مجتبی، 1375، سازمان­یابی فضا در ایران با تأکید بر سیستمهای شهری، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، صفحه 309.
 - داداش‌پور هاشم و آتوسا آفاق‌پور؛ 1395، عقلانیت معرفتی و نظری نوین حاکم بر سازمان فضایی سیستمهای شهری، نشریه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی، دوره 8، شماره 2.
- داداشپور هاشم و الوندی پور نینا، 1395،  عدالت فضایی در مقیاس شهری در ایران؛ فرامطالعه چارچوب نظری مقاله های علمی موجود، نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی دوره ۲۱شماره ۳.
- دربان آستانه علیرضاو رضوانی محمدرضا، 1390. تبیین عوامل مؤثر بر حکمروایی روستایی در حکومت های محلی؛ مطالعه مورد: شهرستان قزوین، نشریه مدیریت شهری، شماره 28.
- سجاسی‌قیداری حمداله و صادقلو طاهره، 1395، توسعه معیشت پایدار روستایی: راهبردها و راهکارها، ناشر تحقیقات آموزش.
- سعیدی عباس، 1391، مفاهیم بنیادین در برنامه ریزی کالبدی ـ فضایی(بخش نخست)، فصلنامه برنامه ریزی کالبدی ـ فضایی، سال اول ـ شماره اول.
- سعیدی عباس، 1392، مفاهیم بنیادین در برنامه ریزی کالبدی ـ فضایی(بخش دوم)، فصلنامه برنامه ریزی کالبدی ـ فضایی، سال اول ـ شماره سوم.
- سعیدی عباس،1391، پویش ساختاری- کارکردی: رویکردی بدیل در برنامه ریزی فضایی، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال یکم، شماره1.
- سعیدی عباس، رحمانی فضلی عبدالرضا، عزیزپور فرهاد و بیات مصطفی، 1395، تحلیل فضایی ناحیه خمین با تاکید بر برنامه ریزی فضایی، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال ششم، شماره2.
- سعیدی عباس، 1387، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، ناشر موسسه فرهنگی، اطلاع رسانی و مطبوعاتی.
- شکوئی حسین ، 1393، اندیشه های نو در فلسفه جغرافیا (جلد اول)، ناشر مؤسسه گیتا شناسی.
- شریفی زینب، نوری پور مهدی، شریف زاده مریم. 1396 ، تحلیل آسیب‌پذیری خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان دنا: کاربرد چارچوب معیشت پایدار، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، ۴ (۲) :۱۹-۳۶.
- شیروان صادق، 1394، مبانی و روشهای تحلیل شبکه ای، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، Fundamentals and Methods of Network Analysis.
- صادقی مجتبی، جوان جعفر و رهنما محمد رحیم، 1395، روش‌شناسی شناخت فضای جغرافیای چیست؟ (درنگی بر سرشت روش‌شناسی شناخت فضای جغرافیایی از چشم‌انداز پدیدارشناسی هرمنوتیک)، دوره ۷، شماره ۲۵.
- صرافی، مظفر 1377، مبانی برنامه‌ریزی توسعه منطقه­ای، مرکز مدارک اقتصادی و اجتماعی سازمان برنامه‌وبودجه، تهران.
- کاظم جاجرمی، ابراهیم کلته، 1384، شهر و عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: گنبد قابوس) نشریه جغرافیای سرزمین، دوره 2، شماره 2 ، صفحه 91-104.
- کاویانی راد مراد، 1392، پردازش مفهوم »قلمرو« ازدیدگاه جغرافیای سیاسی، برنامه ریزی و آمایش فضا، دورة هفدهم، شمارة4.
- کلانتری خلیل و عبداله زاده غلامحسین، 1394، برنامه ریزی فضایی و آمایش سرزمین، انتشارات پردیس دانش.
- کلانتری، خلیل،1380، برنامه‌ریزی و توسعه منطقه­ای، خوشبین، تهران.
- ‌هاگت پیتر،1392، جغرافیا : ترکیبی نو (جلد اول)، ترجمه دکتر شاپور گودرزی ‌نژاد، انتشارات سمت.
- فرهنگ لغات معین، لغات نامه دهخدا، فرهنگ لغت انگلیسی وبستر، فرهنگ لغت جغرافیایی آکسفورد و دانشنامه لاتین.
- فلاحت محمدصادق، 1385 ، مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره ،26 .
-  قیومی حمید۱۳۹۴. «تعریف و تبیین علم آمایش سرزمین». پژوهشگاه شاخص پروژه.
-  قره­باغیان، مرتضی، 1375، اقتصاد رشد و توسعه، نشر نی، تهران.
- عزیزپور، فرهاد، 1389، نقش منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی (عسلویه) در تحول مکانی- فضایی سکونتگاه‌های روستایی مطالعه موردی: روستای اخند (ناحیه کنگان)، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 16، شماره 19.
- عزیزپور فرهاد و محسن زاده آرمین، 1389، نظریه ها و رویکردهای سازمانیابی فضایی سکونتگاههای روستایی، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.
- عظیمی حسین 1394 ، مجموعه نظرات علمای توسعه صاحب نظران اقتصاد ایران منتقد اقتصاد آزاد و دولتی، اقتصادگردان.
- مهدوی، مسعود 1369، مفهوم برنامه ریزی روستایی و اهداف آن، نشریه پژوهش های جغرافیایی، دوره 26، شماره0.
- مهندسان مشاور فرنهاد، 1384، گزارشی از ارزیابی ساختار فضایی. 
- موزلی مالکولم جی، 1388، توسعه روستایی اصول و عملیات، ترجمه مجتبی قدیری معصوم و آئیژ عزمی، انتشارات دانشگاه.
- منافی آذر رضا و جلالیان حمید، 1394، اقتصادفضا، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
- نقد شهرسازی 1397، سیر اندیشه ها در شهرسازی و مبانی برنامه ریزی شهری، منطقه ای و مدیریت شهری، کیمیا فکر بزرگ.
- کاظمیان، غلامرضا؛ فرجکرده، خدر؛ پرهیزکار، اکبر ،1388، عوامل و متغیرهای مؤثر بر تبیین بخش مرکزی شهرهای میانی (مورد مطالعه: شهر بوکان)، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره1.
- Bohansen, Rasmus., (2006), Study onthe perception of Voluntary Counseling and Testing among people living in Tumu Sub-district (Sissala East District, Upper West Region, Ghana). Journal of Basic Studies of Social Science, Vol 3. No2, pp. 3-20.
- Douglass, mike 1999, Rural-Urban Integration and regional Economic Resilience: Strategies for the Rural-Urban Transition in northeast Thailand, Department of Urban and Regional Planning- University of Hawaii.
- ECONOMIC COMMISSION FOR EUROPE Geneva, 2008, 5.
-Friedmann, John (1978), “Agropolitan Development: Towards a New Strategy for Regional Planning in Asia”, in: Lo, F.C. and Salih, K. (eds.), Growth Pole Strategy and Regional Development Policy: Asian Experience and Alternative Approaches, ,Pergamon, Oxford, pp. 163-192.
-Foucault, Michel (2005), “Of Other Spaces: Utopias and Heteropias”, in: Leach, Neil (ed.), Rethinking Architecture, A reader in cultural theory, Routledge, London and New York, pp.329-357.
- Harvey, D., (2001),Spaces of Capital: Towards a Critical Geography, Edinburgh University Press, Edinburgh.
- Hensen, Henrik. , (2002), Agriculture subsidy schemes. Journal of Encyclopedia of diarys ciences. Vol4, No3, pp. 7-15.
-Lefebvre, Henri (1991), The Production of Space, Transl. by D. Nicholson-Smith, Blackwell, Oxford;- Weber, Alfred (1914), «Industrielle standortlehre (Allgemeine und Kapitalistische Theorie des standorts)», In: Grundriss der sozialokonomik, 6. Abt. Tubingen.
- Soja, A. Edward W& (2008). "The city and spatial justice", Justice spatiale | Spatial Justice, n° 1.
- Steele, Fritz (1981)," The Sense of Place", CBI Publishing Company, Boston.

- Werlen, Benno (1993), Society, Action and Space - An alternative human geography, Transl. by G. Walls, Ed. by T. Brennan and B. Werlen, Routledge, London and New York.