تعیین و تحلیل سطوح برخورداری خدماتی دهستان های شهرستان مشهد با بهره گیری از روش ویکور

مرکویی, فرزانه; میر علی جانی, سمانه

تعیین و تحلیل سطوح برخورداری خدماتی دهستان های شهرستان مشهد با بهره گیری از روش ویکور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ جغرافیا.دانشگاه تهران.دانشکده جعرافیا

² دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران

چکیده

نابرابری در بهره مندی از امکانات و عوامل توسعه در مناطق گوناگون پهنه یک سرزمین مانعی، جهت رشد و توسعه همه جانبه به شمار آمده است. لذا در فرآیند برنامه ریزی و مدیریت کشورهای در حال توسعه، موضوع کاهش نابرابری و ایجاد تعادل در روند توسعه مناطق مختلف از اهمیت برجسته ای برخوردار است. آشکار است که توسعه متعادل و متوازن فضاهای جغرافیایی، مستلزم بررسی دقیق و همه جانبه مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و شناخت بهتر نیازهای جامعه و بهبود آن هاست. هدف از این مقاله بررسی وضعیت شاخص های جمعیتی، آموزشی، اقتصادی، فرهنگی- مذهبی ، زیربنایی، بهداشتی- درمانی، بازرگانی- خدمات، ارتباطات و حمل و نقل و سیاسی- اداری دهستان های شهرستان مشهد و رتبه بندی آن ها از نظر برخوداری است. در این تحقیق با استفاده از تکنیک ویکور، درجه برخورداری هر یک از نواحی محاسبه شده.است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که براساس مدل ویکور دهستان تبادکان در 4 بعد؛ برق و گاز، بهداشتی و درمانی، بازرگانی و خدمات و ارتباطات و حمل و نقل دارای بالاترین ارزش و دهستان طوس در 3 بعد آموزشی، مذهبی وسیاسی و اداری بعد از دهستان تبادکان در رتبه دوم شناخته شده است. همچنین دهستان پایین ولایت در 5 بعد ؛ آموزشی، سیاسی و اداری، برق و گاز، بهداشتی و درمانی، بازرگانی و خدمات دارای کمترین ارزش می باشد و بعد از این دهستان، دهستان کارده در ابعاد فرهنگی و ورزشی، مذهبی و ارتباطات و حمل و نقل دارای کمترین ارزش می باشند. اگرچه شکاف و نابرابری بین دهستان های شهرستان از نظر دسترسی به امکانات مختلف کاهش یافته است اما نقاط روستایی این شهرستان هنوز برای دستیابی به توسعه متوازن و یکپارچه و برخورداری از خدمات راه درازی را پیش رو دارد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1398.1.4.37.8

عنوان مقاله [English]

Determination and Analysis of Service Levels in Villages of Mashhad City Using Vicour Method

نویسندگان [English]

farzan markooyi ¹
Samaneh MirAliJani ²

¹ faculty of jafari unversity of tehran

² Graduated from the Department of Geography and Rural Planning, University of Tehran

چکیده [English]

Inequality in the use of development opportunities and factors in different regions of the country is an obstacle to development and comprehensive development.Therefore, in the planning and management process of developing countries, the issue of reducing inequality and creating equilibrium in the development of different regions is of great importance.It is clear that the balanced development and balanced development of geographical areas requires careful and comprehensive examination of economic, social, and cultural issues, and a better understanding of the needs of the community and its improvement.The purpose of this article is to examine the status of indicators Demographic, Educational, Economic, Cultural-Religious, Infrastructure, Health-Therapeutic, Commercial-Service, Communication, Transportation, and Political-Administrative The administrative districts of the city of Mashhad and their ranking are in line. In this research, the degree of enjoyment of each area is calculated by using the vikor technique. The results show that based on the model of Wakour, Vahedakan village in 4 dimensions: electricity and gas, health and medicine, commerce, services, communications and transportation, have the highest value and Tus village in 3 dimensions of educational, religious and lateral The Vahedakan village is ranked second.Also, the rural district of the province in 5 dimensions is educational, political and administrative, electricity and gas, health and medicine, business and services are of the least value, and after this village, the village of Karrada in terms of cultural and sporting, religious, and communication and transportation Quotes have the least value.Although the gap between rural districts has decreased in terms of access to various facilities, the rural areas of the city still have a long way to go for balanced and integrated development and access to services.

کلیدواژه‌ها [English]

Keywords: development
development
Vikor model
city of Mashhad

مراجع

- افراخته، حسن،توفیقیان اصل، سیدامیر، (1395)، تحلیل مکانی- فضایی سطوح توسعه یافتگی دهستان های شهرستان بویر احمد، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد3، شماره2، تابستان 1395.

- امیدزاده، هانیه، (1392)، سنجش سطح توسعه یافتگی روستاهای دهستان رازان با استفاده از شاخص های ترکیبی توسعه انسانی (HDI)، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال پنجم، شماره 16، تابستان 1392.

- ایراندوست، کیومرث، علیزاده، هوشمند، تولایی، روح(1392)، مقایسه تطبیقی و تحلیلی توسعه یافتگی مناطق روستایی در سال های 1375 و 1385 با استفاده از تحلیل عاملی و خوشه ای( استان کردستان)، مسکن و محیط زیست،1392.

- بدخشان، زینب، مهرابیبشر آبادی، حسین، میرزایی خلیل آبادی، حمید رضا(1397)، بررسی تاثیر توسعه زیر ساخت ها بر توسعه روستایی ایران، اقتصاد کشاورزی، جلد 12، شماره 4، صفحه های 1-14.

- بدری، سید علی، اکبریان رونیزی، سعیدرضا، جواهری، حسن، تحلیل سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان کامیاران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ش 82.

- تقوایی، مسعود، احمدیان، مهدی، علی زاده، جابر. (1390). تحلیل فضایی و سنجش توسعه یافتگی دهستان های شهرستان میاندوآب با استفاده از مدل تاپسیس فازی. مجله علمی تخصصی برنامه ریزی فضایی. سال اول. شماره سوم. زمستان 1390.

- جمعه پور، محمود، احمدی، شکوفه(1390)، تاثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی( مطالعه موردی: روستای برغان، شهرستان ساوجبلاغ)، پژوهش های روستایی، سال دوم، شماره یکم، بهار 1390، صفحات 33 -63.

- حاتمی نژاد، حسین، زارعی، مهلا، حاجیلو، مهدی، تابعی، نادر، ولی زاده، زینب، (1396)، سطح بندی مناطق شهر مشهد براساس میزان برخورداری از خدمات شهری با استفاده از تکنیک ویکور، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، سال هفدهم، شماره 57، بهار 1396، صص 1-17.

- خاکپور، براتعلی، باوان پوری، علیرضا(1388)، بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه یافتگی مناطق شهر مشهد، دوره 16، شماره 27، سال 1388، 182-202.

- سرور، رحیم،خلیجی، محمد(1394)، سنجش درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان کهگیلویه و بویر احمد، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال ششم، شماره بیست و یکم، تابستان 1394، 102-89.

- شاهرخی ساردو، صالح، محمودی برام، موسی، مولایی، علی سینا، آقا عباسی، ناصر، (1394)، ارزیابی سطوح توسعه یافتگی مناطق روستایی شهرستان کوهرنگ، فصلنامه راهبرهای توسعه روستایی، جلد2، شماره4، زمستان1394.

- صفری، رباب، بیات، مقصود. (1391). تعیین سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی استان آذربایجان شرقی با استفاده از تکنیک آماری تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال سیزدهم. شماره 28. بهار 1392.

- عمرانی، محمد، پیری، حبیب, (1389)، سنجش توسعه یافتگی در مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان، مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد2، شماره 3، پاییز 1389.

- علیائی، محمد صادق، غزیزی، سمیه(1397)، تحلیل سطح توسعه یافتگی نواحی روستایی با روش تحلیل عاملی( دهستان وکیل آباد استان کرمان) ، فصلنامه آمایش محیط، شماره 42، سال 1397.

- فتاحی، احدالله، بیات، ناصر، امیری، علی، نعمتی، رضا(1392)، سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان،فصلنامه علمی – پژوهشی برنامه ریزی منطقه ای، سال سوم، شماره 11، پاییز 1392.

- نظم فر، حسین، علی بخشی، آمنه، باختر، سهیلا، (1394)، تحلیل فضایی توسعه منطقه ای استان کرمانشاه با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال پانزدهم، شماره 36، بهار 94.

- van geveit.t,canaies Hoizeis.c,fennell,s,heap.b,Holmes.g, Hurley Depret.m, Jones. b,Safdar.mt(2018) , Achieving universal energy access and rural development through Smart villages Energy for Sustainable Development,43)2018(139-142.