پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران)

جواهری, سامان

پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان کامیاران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سامان جواهری

سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

سیل یکی از مهم ترین و پیچیده ترین بلایای طبیعی می باشد که بیشترین فراوانی را نیز به خود اختصاص داده است. امروزه رشد بی رویه جمعیت، تسطیح زمین و اشغال حریم رودخانه ها و مسیل ها در کنار عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی در شهرهای بزرگ سبب گسترش سیلاب های شهری شده است. هدف از این تحقیق پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای حوضه شهرستان کامیاران می باشد. برای پهنه بندی خطر سیلاب از 8 معیار تاثیرگذار بنابر توصیه و راهنمایی های کارشناسان اداره منابع طبیعی و هواشناسی شهرستان شامل فاصله از رودخانه ها، فاصله از دریاچه، کاربری اراضی، ارتفاع منطقه، شیب منطقه، بارندگی، دما، فاصله از راه های اصلی استفاده شد. با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) لایه های اطلاعاتی موجود در نرم افزار Expert Choise وزن دهی شده و سپس با استفاده مقایسه زوجی دو به دو مقایسه شدند. در نهایت بعد از تلفیق لایه ها در نرم افزار Arc Map، مدل نهایی پهنه بندی مناطق مستعد سیل خیزی شهرستان در پنج طبقه از مناطق خیلی پرخطر تا مناطق خیلی کم خطر طبقه بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد از کل مساحت شهرستان را حدود 12.7 درصد مناطق خیلی پرخطر و حدود 15.2 درصد مناطق خطرناک در برگرفته است که عمدتا بخش های مرکزی و شمالی شهرستان (حاشیه رودخانه گاوورود) را شامل شد و این مناطق را برای سیل خیزی مهیا و در حالت هشدار قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1399.2.4.12.0

عنوان مقاله [English]

Zoning of flood prone areas Using GIS (Case Study: Kamyaran city)

نویسنده [English]

saman javaheri

remote sensing &amp; gis, kharazmi university

چکیده [English]

Flood is one of the most important and complex natural disasters that is the most frequent. Today's unrestricted population growth, land leveling, and occupation of rivers and marshes along with climatic and physiographic factors in major cities have led to urban floods. The purpose of this research is to map flood prone areas using GIS for Kamyaran basin. For flood risk zoning of 8 effective criteria according to the recommendations and guidance of experts of the city's natural resources and meteorological department including distance from rivers, distance from lakes, land use, area elevation, area slope, rainfall, temperature, distance from main uses Was. Using the Analytical Hierarchy Process (AHP) model the information layers in Expert Choise software were weighted and then compared by pairwise comparison. Finally, after incorporating layers in Arc Map software, the final model of zoning of flood prone areas of the city was classified into five classes from very high risk to very low risk areas. The results showed that 12.7% of the total area of the city was covered by high risk areas and about 15.2% by hazardous areas, which mainly included the central and northern parts of the city (Gavorud River margin) and provided these areas for flooding and flooding Put alert mode.

کلیدواژه‌ها [English]

zoning
flood
GIS
AHP model

مراجع

احمدی.امیر، شیران.م،1388. کاربرد مدل HEC-HMS در تحلیل حساسیت متغییرهای ژئومورفولوژی موثر بر سیلاب دشت کرون، جغرافیا و توسعه.شماره 16.صص 153-173.

احمد زاده.حسن، سعید آبادی.رشید و نوری.الهه،1394. بررسی و پهنه بندی مناطق مستعد به وقوع سیل با تاکید بر سیلاب های شهری(مطالعه موردی: شهر ماکو).فصلنامه هیدروژئومورفولوژی،1-24.

بهشتی.م، فیض نیا.س، سلاجقه.ع،1388.بررسی کارایی پهنه بندی زمین لغزش فاکتور اطمینان: مطالعه موردی حوزه آبخیز معلم کلابه، فصلنامه جغرافیایی طبیعی، شماره 5، صص 20-32- لارستان

حسین زاده.سیدرضا و جهادی طرقی.مهناز، 1386.اثرات گسترش شهر مهشد بر الگوی زهکشی طبیعی و تشدید سیلاب های شهری، پژوهش های جغرافیایی، شماره 61، پاییز 145-159.

حسین زاده، م. م.، س. متش بیرانوند و ا. حسینی اصل. 1392 . شبیه سازی سیلاب رودخانه کشکان. مجله سنجش ازدور و GIS ایران :(1) 5، 84-71

زینی وند، ح.، م. خ. ضیاتباراحمدی و ع. تلوری. 1385. پهنه بندی سیل با به کارگیری نرم افزار(HEC-RAS) در دشت سیلابی سیلاخور بروجرد. مجله منابع طبیعی ایران،5 (1).1-14.

صفاری.امیر، ساسان پور.فرزانه و موسی وند.جعفر، 1390. ارزیابی آسیب پذیری مناطق شهری در برابر خطر سیل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و منطق فازی مطالعه موردی: منطقه 3 تهران، تحقیقات کابردی علوم جغرافیایی، شماره 20، صص 129-150.

غلامی.محمد و احمدی.مهدی، 1398. ریز پهنه بندی خطر سیلاب در شهر لامرد با استفاده از AHP، GIS و منطق فازی.مجله مخاطرات محیط طبیعی، دوره هشتم، شماره بیستم، صص 101-114.

قنواتی.ع، کرم.ا، علیخانی.م،1390. کارایی روش تحلیل سلسله مراتبی در مطالعات سیل خیزی، نشریه علمی پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران. شماره 31. صص 255-275 .

موسوی.سیده معصومه، نگهبان.سعید، رخشانی مقدم.حیدر و حسین زاده.سید محسن،.1395. ارزیابی و پهنه بندی خطر سیل خیزی با استفاده از منطق فازی TOPSIS در محیط GIS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز شهر باغملک). مجله مخاطرات محیط طبیعی، شماره 5. صص 79-98 .

نظافتی نمین.فردین و خوش ولد.ندا،1395. آنالیز ویژگی های سیلاب های شهری یالخلوچای اردبیل با دوره بازگشت مختلف،. دومین کنفرانس بین المللی یافته های نوین علوک و تکنولوژی،قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی.

نسرین نژاد، ن.، ک. رنگزن، ن. کلانتری و ع. صابری. 1393 پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوزه آبریز باغان با استفاده از نشریه سنجش ازدور و .(FAHP) روش سلسله مراتبی فازی سیستم اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 5،.34-15 :(4)

Akay, A. E. and Erdoğan, A., 2017. A GIS based multi criteria decision analysis for forest fire risk mapping. Remote sensing and spatial information sciences conference,14-15 October, Safranbolu, Karabuk, Turkey.

Adab, H., Kanniah, K.D. & Solaimani, K. (2013). Modeling Forest Fire Risk in the Northeast of Iran Using Remote Sensing and GIS Techniques. Nat Hazards 65 (3): 1723-1743.

Behzadi.H,Mohtashamnya.S And gharadagi.H.2018. Rangeland and forest fire risk zoning using Gis and AHP model (Case Study: Bemo National Park).

Fernández,D.S.,Lutza,M.A. (2010),Urban Flood Hazard Zoning in Tucumán Province, Argentina,Using GIS and Multicriteria Decision Analysis, Engineering Geology,111(1–4),90–98.

Greenwood, J.B., G. Schoups, E.d. Campbell and N.J.L. Patrick. 2014. Bayesian scrutiny of simple rainfall–runoff models used in forest water management. Journal of Hydrology, 512: 344-365.

Huang,P.H. (2014),Sustainable Urban Community Development:A case study of flood design in Snoqualmie.WA.USA,A thesis submitted in partial fulfillment of the requirments for the degree of Master of Urban Planning,University of Wahington,Department of Urban Desgin and Planning.

Kheyrizadeh, M., J. Maleki and H. Amounia. 2012. Flood hazard zoning using ANP model in watershed, case study: Mardaghchay Watershed. Quantitative Geomorphological Researches, 3: 39-56 (in Persian).

Mohammad Esmaeil, Z. 2011. Monitoring land use changes in Karaj using remote sensing. Soil and Water Research Institute (Soil and Water Sciences), 24: 81-88 (in Persian).

Mahdavi, A, Fallahshamsi, SR & Nazari, R 2012, Forests and rangeland wildfire risk zoning using GIS and AHP techniques. Caspian Journal of Environmental Sciences, 10: 43-52.

Rasooli S.B.1, Bonyad A.E.And Bavaghar M.2018. Forest fire vulnerability map using remote sensing data, GIS and AHP analysis (Case study: Zarivar Lake surrounding area). Caspian J. Environ. Sci. Vol. 16 No. 4 pp. 369~377.

Sharma.c, Mukund.d, Atmaram.m And Sudhindra.N.,2011, Assessing Flood induced land-cover changes using remote sensing and fuzzy approach in easterm Gujarat (india). Water Resources Management.25:3219-3246.

Su,w., Ye, G., Yao, S., Yang, G. (2014), Urban Land Pattern Impacts on Floods in a New District of China, Sustainability,6(10),6488-6508.

Tehrany Shafapour, M., B. Pradhan and M.N. Jebur. 2014. Flood susceptibility mapping using a novel ensemble weights-of-evidence and support vector machine models in GIS. Journal of Hydrology, 512: 332-343.

Tehrany Shafapour, M., B. Pradhan and M.N. Jebur. 2013. Spatial prediction of flood susceptible areas using rule based Decision Tree (DT) and a novel ensemble bivariate and multivariate statistical models in GIS. Journal of Hydrology, 504: 69-79.

Watanabe Y, Kawahara Y. 2016. UAV photogrammetry for monitoring changes in river topography and vegetation. Procedia Engineering, 154: 317-325