کیفیت زندگی و آسیب پذیری : تحلیل آسیب پذیری سکونتگاه های شهری برای افزایش کیفیت زندگی در برابر زلزله(مطالعه موردی : محلات اسلام آباد و کارمندان شهر زنجان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه زنجان

2 برنامه ریزی شهری ، گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان

چکیده

در قرن 21 پیشرفت های علمی- تکنولوژیکی جوامع، نه تنها موجب کاهش خطرات موجود نشده بلکه باعث گسترش و تولید خطرات محلی و در سطح جهانی است که هرگز در دوران قبل شناخته شده نیستند. در نتیجه، رفاه اجتماعی و کیفیت زندگی در یک جامعه پرمخاطره در معرض خطر است. هدف اصلی این پژوهش ارتباط متقابل کیفیت زندگی و آسیب پذیری در محلات کم و خیلی مسئله دار شهر زنجان است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلیْ و پیمایشی است. برای بدست آوردن آزمون های توصیفی نظیر میانگین شاخص ها از نرم افزار SPss و تهیه نقشه های موضوعی از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که میانگین شاخص های کیفیت زندگی در محله کارمندان نسبت به محله اسلام آباد در وضعیت مطلوبی بوده است. همچنین شاخص های آسیب پذیری کالبدی در هر دو محله براساس سناریوهای مرکالی زلزله 5 و 8 ریشتری متفاوت بوده است. شدت تخریب براساس سناریو مرکالی 5 ریشتری در محلات مورد مطالعه کمتر بوده در حالی که این میزان براساس سناریو مرکالی 8 افزایش چشمگیری خواهد داشت. بنابراین افزایش شدت تخریب ها حاکی از این است که محلات مورد مطالعه، آسیب پذیر بوده و کیفیت زندگی ساکنان آنها تحت تاثیر آسیب ها قرار خواهند گرفت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Quality of Life and Vulnerability: An analysis of the Vulnerability of Urban Settlements to Improve the Quality of Life against Earthquakes (Case Study: Islamabad and Karmandan Neighborhoods of Zanjan City)

نویسندگان [English]

  • saeed najafi 1
  • mohsen ahadnejad 2
1 Associate Professor of Geography and Urban Planning, Zanjan University
2 Urban Planning, Department of Geography, University of Zanjan
چکیده [English]

In the 21st century, not only has scientific and technological advances of societies not reduce existing risks; but have created and extended local and global dangers that never existed before. As a result, social welfare and quality of life in a precarious society are in danger. The main objective of this research is the interrelationship that there is between quality of life and vulnerability in the low and very problematic neighborhoods of Zanjan. The research method is descriptive-analytical and research survey. To obtain descriptive tests such as average indices, SPss software and thematic maps of Geographical Information systems (GIS) have been used. The results show that the average quality of life indices in the Karmandan neighborhood was better compared to the Islamabad neighborhood. In addition, the vulnerability indices in both neighborhoods were different based on the Mercalli intensity scenarios of 5 and 8. The severity of damage based on the Mercalli intensity scenario of 5 in the studied neighborhoods is lower, while this rate was significantly increased based on the Mercalli intensity scenario of 8. It can be said that the increase in the severity of damage indicates that the studied neighborhoods are not venerable and that the quality of life of their residents will be affected by the damage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of life
  • Vulnerability
  • urban settlements
  • earthquake
  • Zanjan city

مراجع

احدنژاد روشتی. محسن، قرخلو. مهدی، زیاری. کرامت اله(1389). مدل سازی آسیب پذیری ساختمانی شهرها در برابر زلزله با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، جغرافیا و توسعه، شماره 19. صص171- 198.
-احدنژاد، محسن (1388). مدل سازی آسیب پذیری شهرها در برابر زلزله )مطالعه موردی شهر زنجان(، رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری به راهنمایی مهدی قرخلو، دانشگاه تهران.
-آزادیخواه، امین(1388). لرزه زمین ساخت منطقه معدنی سنگ آهن گل گهر سیرجان، فصلنامه زمین شناسی کاربردی، شماره 3. صص 193- 205.
-پورموسوی سیدموسی, شماعی علی, احدنژاد محسن, عشقی چهاربرج علی, خسروی سمیه(1393)، ارزیابی آسیب پذیری ساختمان های شهر با مدل Fuzzy AHP و GIS مطالعه موردی: منطقه 3 شهرداری تهران، فصلنامه جغرافیا و توسعه ، دوره  12 , شماره  پیاپی 34 ، از صص 121 – 138.
- شهرداری زنجان (1395). آمارنامه شهر زنجان
-Bialowolska, W. D (2016). Quality of  life in cities- Empirical evidence in comparative European perspective, Published by Elsevier Ltd. Cities 58 (2016) 87–96.
-Ball, R. (2003). The fundamental of aircraft combat survivability analysis and design (2nd ed.). AIAA Education SeriesReston.
-Blaikie, P., Cannon, T., Davies, I., & Wisner, B. (1994). At Risk: Natural hazards, people's vulnerability and disaster, London: Routledge (ISBN 978-0415252164).
-Berdica, K. (2002). An introduction to road vulnerability what has been done, is done and should be done, Transport Policy, 9, 117–127.
-Cutter, L. et al.,(2010). Disaster resilience indicators forbenchmarking baseline conditions, Homeland Security and Emergency Management, 7, 1, 51, Pp. 1-22.
-Erkin, H., & Luers, A. L. (2006). Assessing the vulnerability of social-environmental systems, Annual Review of Environment and Resources, 31, 365–394.
-Fahraji. A. A, Karimiyan. B. M, Anvari, M. R(2015). Assessment of the life quality of urban areas residents(The case study of the city of Fahraj), Journal of Engineering (IOSRJEN), Vol. 05, Issue 07 (July. 2015), ||V4|| PP 31-36.
-Gencer .E. A (2013).The Interplay Between Urban Development,Vulnerability, and Risk Management, Mediterranean Studies 7.
-Hancock, Trevor, (2000), Quality of  life indicators  and the  DHC, Health promotion Consultant, Ontario.
-Hari.S (2007), Cities and urban vulnerability in the context of urban environmental management. a Concept Paper.
-Kasperson, J. X., Kasperson, R. E., Turner, B. L., II, Schiller, A., & Hsieh, W. H. (2005). Vulnerability of global environmental change. In J. X. Kasperson, & R. E. Kasperson (Eds.). Social contours of risk (pp. 245–285). London: Earthscan.
-McLaughlin, P., & Dietz, T. (2007). Structure, agency and environment: Toward an integrated perspective on vulnerability. Global Environmental Change, 18, 99–111.
-O'Keefe, P., Westgate, K., & Wisner, B. (1976). Taking the naturalness out of natural disasters. Nature, 260 (pp. 566–56).
- Pichardo-Muñiz, A. (2011). The role of diseconomies of transportation and public safety problems in the measurement of urban quality of life. Applied Research in Quality of Life, 6(4), 363–386. doi:10.1007/s11482-010-9134-2.
-Rahman. Atta-ur, Rajib Shaw, Akhilesh Surjan, Gulsan Ara Parvin(2016), Urban Disasters and Approaches to Resilience, Urban Disasters and Resilience in Asia, Pages 1-19.
-Riskind, J. H., & Black, D. (2005). Cognitive vulnerability. In A. Freeman, (Ed.).Encyclopedia of cognitive behaviour therapy (pp. 122–126).
-Reggiani, A., Nijkamp, P., & Lanzi, D. (2015). Transport resilience and vulnerability: The role of connectivity. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 81, 4–15.
-Santos, L. D., Martins, I., & Brito, P. (2007). Measuring subjective quality of life: a survey to Porto’s residents. Applied Research in Quality of Life, 2, 51–64.
-UNDP, (2004), Reducing Disasters Risk: A Challenge for Development, UNDP.
-World Bank (WB) (2010). Natural hazards, unnatural disasters: the economics of effective prevention. The International Bank for Reconstruction and Development, Washington.
-ŽILĖNIENĖ, Birutė PITRĖNAITĖ; Fabrizio TORRESI(2014). Integrated Approach to a Resilient City: Associating Social, Environmental and Infrastructure Resilience in its Whole, European Journal of Interdisciplinary Studies, Vol. 6, Issue 2 ,2014.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 26 تیر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار