بررسی و تحلیل فضایی مکانی تغییرات کاربری اراضی (نمونه موردی:شهرستان آذرشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه خوارزمی/دانشکده علوم جغرافیایی/جغرافیا و برنامه ریزی روستایی/تهران/ایران/

چکیده

تغییرات کاربری اراضی یکی از چالش های قرن 21 در جهان و ایران است.فعالیت های انسانی و تخریب اراضی و تکنیک های نامناسب کشاورزی و کشت باعث تخریب زمین های زراعی در سال های اخیر شده است در این راستا هدف از تحقیق حاضر بررسی تغییرات کاربری اراضی با تاکید بر کاربری کشاورزی و زراعی در یکی از قطب های کشاورزی استان آذربایجان شرقی یعنی شهرستان آذرشهر می باشد.در این پژوهش از تکینک های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی برای بررسی کاربری اراضی در دو بازه زمانی 2000 و 2020 از تصاویر لندست 7 و8 و پروداکت کاربری اراضی سنجنده مادیس استفاده شده است.برای این فرایند از سامانه گوگل ارث انجین و نرم افزار ARCGIS استفاده نموده ایم.
نتایج به دست آمده نشان می دهد در این فاصله زمانی 20 ساله کاربری زراعی حدود17 هزار کلیومتر مربع افزایش داشته است.همچنین با استفاده از سنجنده مادیس زمین های زراعی شهرستان را در این دوسال به دو طبقه کشت آبی و باغی طبقه بندی نمودیم که کشت قالب در هر دو سال کشت آبی بوده است.با استفاده از تحلیل فضایی-مکانی به این نتایج دست یافتیم که هر چقدر از میزان تراکم روستاها کاسته می شود در پی آن از مساحت زمین های زراعی نیز کاسته می شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of land use changes (Case study: Azarshahr city)

نویسندگان [English]

  • MOJTABA DONYAEE DARYAN
  • VAHID RIAHI
Kharazmi University / Faculty of Geographical Sciences / Geography and Rural Planning / Tehran / Iran /
چکیده [English]

Land use change is one of the challenges of the 21st century in the world and in Iran. Human activities and land degradation and inappropriate farming and cultivation techniques have led to the destruction of arable land in recent years. Emphasizing on agricultural and agricultural use in one of the agricultural hubs of East Azerbaijan province, namely Azarshahr city. And 8 and product use of Madis sensor lands have been used. For this process, we have used Google Earth Engine system and ARCGIS software.
The results show that in this period of 20 years, agricultural use has increased by about 17,000 square kilometers. Also, using Madis sensor, we classified the agricultural lands of the city into two categories of irrigated and garden cultivation in these two years. In both years, there has been irrigated cultivation. Using spatial-spatial analysis, we have obtained the results that as the density of villages decreases, so does the area of ​​arable land.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land use
  • Google Earth Engine
  • Agriculture
اردکانی،محمد.(1382)،اکولوژی.چاپ سوم،شماره9242،تهران،انتشارات دانشگاه تهران.
امینی،سماء بیژن رحمانی و بتول مجیدی خامنه.(1395).پیامدهای اقتصادی تغییرات کاربری اراضی روستا های پیرانشهری،فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی،سال ششم،شماره دوم.
آسوده،مجید،سید علیرضا موسوی و رضا جعفری،(1392).مطالعه اثرات اقتصادی تغییرات کاربری/پوشش اراضی از طریق روش های سنجش از دور،پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی-بیابان زدایی،دانشگاه صنعتی اصفهان.
براتی،علی اکبر.خلیل کلانتری حسین آزادی و محسن ماموریان.(1393).تحلیل آثار تغییر کاربری اراضی کشاورزی از دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی ایران،تحقیقات و توسعه کشاورزی ایران،دوره 45،شماره4.
حاجی نژاد،علی،داودی منظم،زهره،عباس نیا،محسن و پورهاشمی،سیما(1393)،پایش تغییرات کاربری اراضی با استفاده از سنجش از دور، فصلنامه کاربرد سنجش از دور و gis  در علوم منابع طبیعی،سال پنجم،شماره اول
خاکپور،براتعلی،سعدالله ولایتی و قاسم کیانژاد(1386).الگوی تغییر کاربری اراضی شهر بابل،مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای،شماره نهم.
رضوانی،محمدرضا،(1390)،برنامه ریزی توسعه روستایی در ایران.چاپ چهارم،نشر قومس تهران.
رحیمی،اکبر(1393)،مدل سازی توسعه تبریز در سال 1410،دوفصلنامه پژوهش های بوم شناسی شهری،دوره 5،شماره 10.
رجب زاده،فائزه(1395)،تغییرات کاربری اراضی جنوب غربی تهران،فصلنامه حفاظت منابع آب و خاک ،سال6،شماره 2.
روستایی،شهریور،احدنژادروشتی،محسن و فرخی معصومه،مینا(1393)،سنجش فضایی گستردگی شهر با تاکید بر تغییرات کاربری اراضی،نشریه علمی-پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی،سال 18،شماره 50.
سیف الدینی، فرانک، (1391) ،برنامه ریزی شهری و منطقه ای، انتشارات آئیژ. تهران
شکویی،حسین،(1380)، دیدگاه های نو در جغرافیای شهری، چاپ دوم، انتشارات سمت، تهران
عابدینی،موسی،میرزاخانی،بهاره و عسکری،آتنا(1394)پهنه بندی ژئومورفولوژیکی تناسب زمین در شهرستان اراک،فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای،شماره 18.
عبداللهی،جلال،رحیمیان،محمدحسین،شادان،مهدی،(1385)، بررسی اثرات زیست محیطی تغییر کاربری اراضی روی پوشش گیاهی در مناطق شهری با بکارگیری تکنیک سنجش از دور، فصلنامه علوم و تکنولوژی سنجش از دور، فصلنامه ی علوم و تکنولوژی محیط زیست، سال 8 ،شماره 2 ،صص6-1.
قربانی،رسول،پورمحمدی،محمدرضا و محمودزاده،حسن(1392)،رویکرد زیست محیطی در مدلسازی تغییرات کاربری اراضی محدوده تبریز،فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات شهری،شماره هشتم
کلالی مقدم،ژیلا.(1393).بررسی عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی،مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی،سال 4،شماره 1 .
فیرمن، تامی (1383).تغییر کاربری زمین های روستایی به شهری در تحوالت اقتصادی اندونزی«، ترجمه: مجید هاشمی، ماهنامه شهرداریها، دوره جدید، سال ششم، شماره 65 ،تهران.
موسوی،سیدمحمود،گنجیان،محمد،(1382)،نگاهی به مهاجرت روستایی ایران،نامه پژوهش تابستان 1382 شماره 6
محرابی، علی اکبر، محمد محمدی، محسن محسنی ساروی، محمد جعفری و مهدی قربانی،(1392)، بررسی نیروهای محرک انسانی مؤثر بر تغییرات کاربری سرزمین مطالعه ی موردی: روستاهای سیدمحله و دراسرا – تنکابن، نشریه مرتع و آبخیزداری منابع طبیعی ایران، دوره 66 ،شماره 2 ،صص 320-307.
میردامادی،سید مهدی و حسین احمدی گرجی خیلی.(1393).شناسایی عوامل تاثیر گزار بر تغیر کاربری اراضی کشاورزی از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان ساری،استان مازندران،سومین همایش ملی توسعه پایدار.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ رضوانی، محمدرضا و زهرا کاتب ازگمی(1391).بررسی اثرات اقتصادی تغییر کاربری کشاورزی در نواحی روستایی ،مطالعه موردی: دهستان لیچارکی حسن رود بندرانزلی، مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، شماره اول، شماره 1 ،مشهد، صص 25-1
یوسفی،صالح،حمیدرضا،مرادی،حسینی،سیدحمزه و میرزایی سمیه(1390)،پایش تغییراتکاربری اراضی مریوان،فصلنامه کاربرد سنجش از دور و gis  در علوم منابع طبیعی،دور دوم.
Beinat, E. & Nijkamp, P. (1997), "Land use planning and sustainable development, Research Memorandum", Vrije University, Amsterdam.
Clark, Anthony S.(2010) The Political Institutional Determinants of Land use Change and Sprawl: A Conceptual Model, Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, Lindenwood University, Institute for Study of Economics and the Environment Number 7(16) / August, United States of America,No:5-18.
Geist, H. J., & Lambin, E. F. (2002). Proximate Causes and Underlying Driving Forces of Tropical DeforestationTropical forests are disappearing as the result of many pressures, both local and regional, acting in various combinations in different geographical locations. BioScience, 52(2), 143-150.
Gobattoni, F. Pelorosso, R. & Leone, A., (2009), "Assessing the effects of land use changes on soil erosion: a case study in Central Apennine (Italy)". XXXIII CIOSTA - CIGR V Conference 2009, Reggio Calabria (Italy), 1719- 1723.
Hoshino, S. (2001). Multilevel modeling on farmland distribution in Japan. Land Use Policy 18(1):75-90.
Lu. D. and Weng. Q., (2007), "A survey of image classification methods and techniques for improving classification performance", International Journal of Remote Sensing. 28, 5, 823– 870.
Longley, P. A & Mesev, V, (2000),"On the measurement and generalization of urban form Environment and Planning ", Tourism Management. No. 32, pp. 473 – 488.
Moser, S.C. (1996). "A Partial Instructional Module on Global and Regional Land Use/Cover Change: Assessing the Data and Searching for General Relationships." Geojournal 39(3): 241-283.