بررسی امکان تقلیل اثرات منفی خشک شدن دریاچه ارومیه بر اقتصاد روستایی با تأکید بر الگوی کشت جایگزین نمونه موردی: (دهستان مرحمت‌آباد شمالی، شهرستان میاندوآب)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پیام نور میاندوآب

2 دانشگاه تبریز

3 دانشگاه پیام نور میاندوآب

چکیده

هدف از تحقیق حاضر بررسی راهکارهای تقلیل اثرات خشک شدن آب دریاچه ارومیه با تاکید بر کشت جایگزین می‌باشد بنابراین، تحقیق از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش، تجربی می‌باشد. جهت جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق دهستان مرحمت آباد شمالی شهرستان میاندوآب می‌باشد که دارای 8 روستا می‌باشد و به علت کم بودن روستاها نمونه گیری انجام نشد و همه روستاها جزوء جامعه آماری محسوب شدند. این دهستان طبق سرشماری سال 1395 مرکز آمار ایران دارای، 3014 خانوار و 10146 نفر جمعیت بوده است که با استفاده از فرمول اصلاح شده کوکران تعداد 266 خانوار به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند انتخاب خانوارها با روش تصادفی ساده انجام گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ برابر با 810/0آمده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین، میانه، انحراف معیار) و آمار استنباطی (تی تک نمونه‌ای و فریدمن) استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد، میانگین هر 4 شاخص بعد پایداری اقتصاد روستایی (درآمد، سرمایه، تولیدات کشاورزی و اشتغال) بالاتر از عدد مطلوبیت 3 برآورد شده که در این میان شاخص اشتغال با میانگین 3.63 و مقدار تی 14.77 و شاخص تولیدات کشاورزی با میانگین 3.38 و مقدار تی 6.21 بیشترین تاثیرات منفی را از خشک شدن آب دریاچه ارومیه متحمل شده‌اند و در بین راهکارهای مطرح در جهت تقلیل اثرات منفی دریاچه ارومیه در روستاهای دهستان مرحمت آباد شمالی راهکار «تنوع‌بخشی به اقتصاد روستایی در بخش زراعی و غیر زراعی» با میانگین رتبه‌ای 3.89 و راهکار «تغییر الگوی کشت و کشت محصولات مقاوم کم آبی» با میانگین رتبه‌ای 3.73 مهمترین راهکارهای مطرح این زمینه از دیدگاه جامعه آماری شناخته شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the possibility of decreasing the negative effects of drying of Urmia Lake on rural economy with an emphasis on alternative cropping pattern. Case study: (Marhamat Abad Conty, Miyandoab Township)

نویسندگان [English]

  • abdollah abdollahee 1
  • mohammad valaei 2
  • fatemeh farajzadeh 3
1 Payam Noor university
2 Tabriz University
3 Payam Noor university
چکیده [English]

The purpose of this study is to investigate the ways to reduce the effects of drying water of Lake Urmia with an emphasis on alternative crops. Therefore, the research is essentially experimental in terms of its purpose. Library and field studies (observation, interviews and questionnaires) have been used to collect data and information. The area of research is located in the village of Marhamat Abad Conty, north of the city of Miyandoab , which has 8 villages. Due to the low number of villages, sampling was not performed and all villages were considered as a statistical society. This village has 3014 households and 10146 inhabitants according to the census of 1395. The number of 266 households was selected using the modified Kochran formula. Household selection was done by simple random method. Reliability of the questionnaire is 0.810 with the Cronbach's alpha formula. Descriptive statistics and inferential statistics (T Single Sample and Friedman) were used to analyze the data and information. The results of the research showed that the average of all four indicators of sustainable rural economy (income, capital, agricultural products and employment) is higher than the utility number 3, while the employment index with an average of 3.63 and T-value of 14.77 and an agricultural production index with an average of 3.38 And T 6.21 have the most negative effects on the drying of Lake Urmia water and among the proposed solutions to reduce the negative impacts of Lake Urmia in the villages of Marhamat Abad Conty, north of Rasht "Variety to rural economy in the agricultural and non-agricultural sector "With an average of 3.89 and a" modification of the pattern of cultivation and cultivation of dehydrated crops " The average rating of 3.73 was the most important solution for this field from the perspective of the statistical population.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urmia lake"
  • " Urmia lake drying"
  • " rural economy"
  • " alternative cultivation"
  • " Marhamat Abad Conty
1-      ابراهیم­زاده، علی، حسنی، علیرضا، فرنود­فر، رسول (1393)، بررسی خشک شدن دریاچه ارومیه و آلودگی های زیست­محیطی و تأثیرات آن بر اقتصاد، محل انتشارات اولین کنفرانس ملی آلودگی­های محیط زیست با محوریت زمین پاک، صص 8-1.
2-      اسماعیل­پور، علی و کردوانی، پرویز (1389)، نقش محصولات کشاورزی با تاکید بر زعفران در توسعه روستایی شهرستان کاشمر، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 7 (26)،  51-31.
3-       اصغری­زمانی، اکبر (1390)، ارزیابی تغییرات سطح دریاچه ارومیه به‌عنوان چالش عمیق زیست‌محیطی فراروی منطقه شمال غرب ایران، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال 13، شماره 41، صص 71-99.
4-       افتخاری رکن الدین، عبدالرضا، مهدوی، داوود (1385)، راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT: دهستان لواسان کوچک، دوره 10، شماره 2، صص 1-30.
5-      ایران­نژاد، رامین، (1394)، بررسی اثرات خشک شدن دریاچه ارومیه در توسعه پایدار روستایی در سکونتگاه­های شرق و غرب، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
6-      برقی، حمید، قنبری، یوسف، حجاریان، احمد (1390)، تحلیل توسعه یافتگی شهرستان­های استان اصفهان در شاخص­های عمده بخش کشاورزی، فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال 2، شماره 4، صص 128-113.
7-       بنی­اسد، مصطفی و زارع، محمدرضا (1389). بررسی تاثیر الگوی کشت بهینه بر فقر روستایی در بخش ارزوییه شهرستان بافت – کرمان، نشریه اقتصاد کشاورزی، جلد 4، شماره 2، صص 183-209.
8-       پورطاهری، مهدی، افتخاری، عبدالرضا رکن الدین، سوادی مالیدزه، علی اصغر (1393)، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی تغییر الگوی کشت و نقش آن در توسعه­ی روستایی (دهستان بالاتجن استان مازندران)، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 12، شماره 35، صص 217-232.
9-       جمعه­پور، محمود (1389)، مقدمه­ای بر برنامه­ای توسعه روستایی؛ دیدگاه­ها و روش­ها، تهران، انتشارات سمت.
10-   ستاد احیای دریاچه ارومیه (1394)، ضرورت احیای دریاچه ارومیه علل خشکی و تهدیدات، ارومیه، دبیرخانه مرکزی ستاد احیای دریاچه ارومیه.
11-   سجاسی­قیداری، حمدالله و بهروز، زهرا (1396)، تحلیل اثرات تغییر الگوی کشت ناشی از خشکسالی در مناطق روستایی محصول زعفران در روستاهای دهستان زبرخان، فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، جلد 4، شماره 1، صص 58-39.
12-   سلطانی، سعید، سعادتی سیده، سارا (1386)، پهنه­بندی خشکسالی در استان اصفهان با استفاده از نمایه استاندارد بارشspi، مجله علمی و پژوهشی علوم مهندسی و آبخیزداری ایران، سال اول، شماره 2، صص 67-64.
13-   عبدالله­زاده، غلامحسین، کلانتری، خلیل، اسدی، علی، دانشور عامری، ژیلا (1390)، بررسی عوامل مؤثر بر عدم تعادلهای فضایی توسعه کشاورزی در استان فارس، اقتصادکشاورزی و توسعه، سال نوزدهم، شماره  74، صص 76-49.
14-   عبدالهی، عبداله، تقیلو، علی اکبر (1391)، عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر در توسعه کشاورزی، نخستین همایش علمی-تخصصی توسعه روستایی و کشاورزی با تاکید بر تولید ملی.
15-   غلامی، زینب، ابراهیمیان، نوری، حمیده (1397)، اولویت­بندی کشت محصولات عمده زراعی دشت قزوین، علوم و مهندسی آبیاریف جلد 1، شماره 1، صص 17-30.
16-   قدیری­معصوم، مجتبی و نجفی کانی، علی اکبر (1382)، برنامه­های توسعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تاثیر آنها بر نواحی روستایی، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 44، صص 111-121.
17-   لهسایی­زاده، عبدالعلی (1387)، جامع شناسی کشاورزی ایران، تهران، انتشارات سمت.
18-   محمدی­یگانه، بهروز، ولایی، محمد و مهدی چراغی،(1392)، اثرات کاهش سطح آب دریاچه ارومیه در اقتصاد کشاورزی روستاهای پیرامون (مطالعه موردی: دهستان مرحمت­آباد شمالی، شهرستان میاندوآب) فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره پنجم، صص 71-55.
19-   مرکز آمار ایران (1395)، نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان میاندوآب، استان های کشور، قابل دسترسی در .WWW.AMAR.SCI.ORG.IR.
20-   مطیعی­لنگرودی، سید حسن، (1389)، برنامه­ریزی روستایی با تاکید بر ایران، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
21-   نوری­زمان آبادی، هدایت ال..، عباس امینی (1386)، سهم توسعه کشاورزی در توسعه­روستایی، مجله علوم کشاورزی، دوره 2-38، شماره  2 (ویژه اقتصاد و توسعه کشاورزی)، صص263 -275.
22-    ولایی، محمد (1392)، تنوع­بخشی به اقتصاد روستایی جهت تحقق توسعه­پایدار روستایی مطالعه موردی: دهستان مرحمت­آباد شمالی شهرستان میاندوآب، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان.
23-   یاسوری، مجید (1386)، مقدمه­ای بر اقتصاد روستایی با تأکید بر بخش کشاورزی، چاپ اول، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، ص 243.
24-  Arezoo A, Valaei, M Evaluation of the Effects of water level decline of Urmia Lake in sustainable rural Development: Case study: Central Marhamat Abad rural district, Miandoab County. Bull. Env. Pharmacol. Life Sci., Vol 4 [7] June 2015: 65-71.
25-  Ariabod, A,  GhasemiTabasi, H, (2012), The role of agriculture in Iran’s economic development, Archives of Applied Science Research, 4 (6): pp2365-2370.
26-  Banihabib ME, Shabestari MH, Hosseinzadeh, M. (2017), Hybrid Model for Strategic Management of Agricultural Water Demand in Arid Regions. Journal
of Iran-Water Resources Research 12(4): pp 60-69.
27-  Besharat, A,  Amirahmadi, M. (2011). The study of factors affecting productivity in the agriculture sector of Iran, African Journal of Agricultural Research Vol. 6(18):pp 4340-4348.
28-  Chowdhury, A. (2010), Performance Evaluation of Agricultural Banks in Bangladesh, International Joumal of Business and Management, Vol. 6, No. 4; pp 75-90.
29-  Clare, O , F, (2001), Information FLOws,in Rural and Urban Communication. ACCESS Processes and People, Internationel and Rural Development Department, university of reading. Uk.
30-  Dallhamer, E. (2007), Types of interaction between Environment rural economy , Society and Agriculture in European regions (TERESA), http://www.sciencedirect.com.
31-  Edwardsben. (2010), mattbew gray andboydhunter.submission to the proauctivity commissions inquiryin to government drought support.Aus tralian institute of family studies.
32-  Fathi F, and Zibaei, M. (2012), Water Resources Sustainability using Goal Programming Approach in optimizing Crop Pattern, Strategy and Irrigation Method. Journal of Iran-Water Resources Research 8(1): pp10-19.
33-  Hassanzadeh, Elmira & Mahdi Zarghami &Yousef Hassanzadeh (2012), Determining the Main Factors in Declining the Urmia Lake Level by Using System Dynamics Modeling, Water Resour Manage , 26: PP 129–145
34-  Karbasioum, M, Mulder, M, Biemans, H. (2008), Changes and Problems of Agricultural Development in Iran, World Journal of Agricultural Sciences 4 (6): pp 759-769.
35-  Munton, R. J. C , P. Lowe and T. Marseden. (1992), “forces driving land use change; in Land Use Changes”, The Causes and Consequences, ITE Symposium no.27,ed.M.C. Whitby, HMSO London.
36-  Schirmer, J, E. loxton and A. C. Wilson. (2008), “Socio-economic impacts of land use in the Green Triangle and Central Victoria”, Department of primary industrial. Australian national university.
37-  Shariatzadeh Joneydi, Mehdi. (2012), Factors affecting in sustainability of agricultural production systems in Iran, Annals of Biological Research, 3 (9): pp 4578-4583.
38-  Uniamikogbo SO. ( 2007), Industrial Performance and the Nigerian Economy. 11th Inaugural Lecture Series, Ambrose Alli University Ekpoma. Nigeria ,Abuja.
39-  Walter, F. (2013). Sustainable agriculture: Its about people. Journal of Agricultural Sustainable Development, 6(2): pp 34-52.
40-  Whelan, s. (2003), promoting sustainable Rural Development through Agriculture Canada making Difference in the world Canadian international Development Agency.
41-  Zeng, X. Kang, S. Li, F. Zhang, L. & Guo, P. (2010), Fuzzy multi-objective linear programming applying to crop area planning. Agricultural Water Management, 98: pp 134-142.