سنجش میزان برخورداری از شاخص های بهداشتی- درمانی با تأکید بر رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان اردبیل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

امروزه مهم‌ترین عامل پیشرفت هر جامعه‌ای، نیروی انسانی سالم می‌باشد، افزایش سطح شاخص‌های سلامت در هر جامعه‌ای از اولویت دولت‌ها محسوب می‌شود. پژوهش حاضر به بررسی میزان برخورداری شهرستان‌های استان اردبیل از شاخص‌های بهداشتی - درمانی می‌پردازد. روش پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی، اسنادی و تحلیلی است که در آن 40 شاخص بهداشتی - درمانی با استفاده از مدل تاپسیس مورد ارزیابی قرارگرفته‌اند. در میان شاخص‌ها، شاخص‌های تعداد روستاهای تحت پوشش و تعداد پیراپزشکان با وزن 0269/0 بااهمیت‌ترین شاخص‌ها هستند. جامعه آماری تحقیق شامل 10 شهرستان استان اردبیل در سال 1395 می‌باشد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که میزان برخورداری شهرستان‌های استان از شاخص‌های بهداشتی - درمانی یکسان نبوده و اختلاف زیادی با یکدیگر دارند و اغلب آن‌ها ازنظر شاخص‌های بهداشتی - درمانی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند. در این میان شهرستان اردبیل برخوردارترین شهرستان و شهرستان سرعین محروم‌ترین شهرستان می‌باشد. همچنین نتیجه همبستگی پیرسون در بررسی رابطه بین جمعیت و برخورداری شهرستان‌ها، از همبستگی بالایی در رابطه بین این دو عامل حکایت دارد. نتیجه همبستگی پیرسون در بررسی رابطه بین فاصله از مرز بین‌المللی و میزان برخورداری نیز حاکی از همبستگی نسبتاً بالایی در رابطه بین این دو عامل می‌باشد. بنابراین در راستای کاهش شکاف توسعه میان شهرستان‌های استان، شهرستان‌های محروم باید در اولویت توسعه قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Measuring the Level of Health-Therapeutic Indicators with Emphasis on Sustainable Development Approach (Case Study: Cities of Ardabil Province)

نویسندگان [English]

  • Faramarz Montazer 1
  • Zeinab shahrokhy Far 2
1 Ardebil University Researcher
2 Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Today, the most important factor in the progress of each society is healthy human resources, increasing the level of health indicators in each society is considered a priority of governments. The present study examines the extent of the health of the cities of Ardebil province. The research method is based on the applied purpose and based on descriptive, documentary and analytical nature; In which 40 health-therapeutic indicators were evaluated using the Topsis model. Among the indices, the indicators of the number of covered villages and the number of paramedics with the weight of 0.0269 are the most important indicators. The statistical population of the study consisted of 10 provinces of Ardabil province in 1395. The results of this study indicate that the provincial towns are not equal in terms of health and health indicators, and they are very different, and most of them are not in desirable position in terms of health and health indicators. In the meanwhile, the city of Ardebil is the most disadvantaged city and the city of Sareen. Also, Pearson's correlation between the population and the availability of cities shows a high correlation between the two factors. The result of Pearson's correlation between the distance between the international frontier and the degree of enjoyment also indicates a relatively high correlation between the two factors. Therefore, in order to reduce the development gap between provincial cities, deprived cities should be placed on top of development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development
  • Health Indicators - Therapy
  • Topsis Model
  • Ardabil Province
1-     امان پور، سعید و مودت، الیاس(1392)، سنجش و رتبه­بندی میزان توسعه و فقر در استان خوزستان، فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی شهری، سال اول، شماره اول، صفحات 132-113.
2-     امینی، نجات؛ ید الهی، حسین؛ اینانلو، صدیقه( 1385)، رتبه­بندی سلامت استان­های کشور، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 20، صفحات 48-27.
3-     پور اصغر سنگاچین، فرزام؛ صالحی، اسماعیل؛ دیناروندی، مرتضی(1391)، سنجش سطح توسعه‌یافتگی استان­های کشور ایران با رویکرد تحلیل عاملی، مجله علمی – تخصصی آمایش سرزمین، دوره چهارم، شماره دوم ، صفحات 26-5.
4-     پور طاهری، مهدی(1393)، کاربرد روش‌های تصمیم­گیری چند شاخصه در جغرافیا، تهران، انتشارات سمت، چاپ چهارم.
5-     پورمحمدی، محمدرضا؛ رنجبرنیا، بهزاد؛ ملکی، کیومرث و شفاعتی، آرزو(1391)، تحلیل توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان کرمانشاه، مجله برنامه‌ریزی فضایی، سال دوم، شماره اول، صفحات 26-1.
6-     تقوایی، مسعود و بهاری، عیسی(1391)، سطح‌بندی و سنجش درجه توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان مازندران با استفاده از مدل تحلیل عاملی و تحلیل خوشه­ای، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 23، شماره 4، صفحات 38-15.
7-     تقوایی، مسعود و صالحی، مریم(1392)، سنجش سطوح توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان همدان (با تأکید بر رویکرد تحلیل منطقه­ای)، فصلنامه علمی – پژوهشی برنامه­ریزی منطقه­ای، سال سوم، شماره 11، صفحات30-19.
8-     حاتمی نژاد، حسین؛ ابوبکری، طاهر؛ احمدی، افسانه و نجیب‌زاده، فرشته(1390)، سنجش درجه توسعه‌یافتگی صنعتی در مناطق مرزی ایران (مطالعه موردی: شمال غرب کشور، شهرستان­های جنوبی استان آذربایجان غربی)، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال دوم، شماره ششم، صفحات 18-1.
9-     حکمت نیا، حسن و موسوی، میر نجف( 1392)، کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی شهری، انتشارات آزادپیما، چاپ سوم، تهران.
10- زیاری، کرامت اله؛ زنجیرچی، سید محمود و سرخ کمال، کبرا( 1389 )، بررسی و رتبه­بندی درجه توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان خراسان رضوی، با استفاده از تکنیک تاپسیس، پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 72، صفحات 30-17.
11- زیاری، کرامت اله؛ محمدی، اکبر و عطار، خلیل(1391)، بررسی درجه توسعه‌یافتگی شهرستان­های کشور و رابطه آن با نرخ شهرنشینی، مجله علمی و تخصصی برنامه­ریزی فضایی، سال اول، شماره سوم، صفحات16-1.
12- زیاری، کرامت اله؛ سعیدی رضوانی، نوید و صالح پور، بقال(1389)، سنجش درجه توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان آذربایجان شرقی به روش (HDI)، فراسوی مدیریت، سال سوم، شماره 12، سال دوم، شماره ششم، صفحات95-75.
13- صادقی فر، جمیل؛ سیدین، سید حسام؛ انجم شعاع، مینا؛ رجبی واسوکلایی، قاسم؛ موسوی، سید میثم و آرمون، بهرام(1393)، تعیین درجه توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان بوشهر ازنظر شاخص­های بهداشتی درمانی با استفاده از روش تاکسونومی عددی، مجله علوم پزشکی رازی، دوره 21، شماره 118، صفحات 91-81.
14- صفایی پور، مسعود و مودت، الیاس(1392)، ارزیابی استان­های ایران با تأکید بر شاخص­های اجتماعی– اقتصادی و شاخص­های ترکیبی توسعه انسانی با استفاده از تکنیک TOPSISو GIS ، فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی شهری، سال اول، شماره سوم، صفحات 27-11.
15- ضرابی، اصغر و شیخ بیگلو، رعنا(1390)،  سطح‌بندی شاخص­های توسعه سلامت استان­های ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 42، صفحات 128-107.
16-  محمدی، جمال؛ عبدلی، اصغر و فتحی بیرانوند، محمد(1391)، بررسی سطح توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان لرستان به تفکیک بخشه‌ای مسکن و خدمات رفاهی – زیربنایی، کشاورزی و صنعت، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال دوازدهم، شماره 25، صفحات 150-127.
17- مسعود، محمد؛ معززی مهر طهران، امیرمحمد و شبیری، سید نیما(1390)، تعیین درجه توسعه‌نیافتگی شهرستان­های استان اصفهان با تکنیک تاکسونومی عددی، فصلنامه مطالعات پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال دوم، شماره هشتم، صفحات 54-39.
18- موحد، علی؛ فیروزی، محمدعلی و روزبه، حبیبه(1390)، تحلیل درجه توسعه‌یافتگی شهرستان­های استان خوزستان با استفاده از روش تحلیل عاملی و تحلیل خوشه­ای، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال دوم، شماره پنجم، صفحات 56-43.
19- موسوی، سید میثم؛ سیدین، سید حسام؛ آرین خصال، آیدین؛ صادقی فر، جمیل؛ آرمون، بهرام؛ صفری، یحیی و جویانی، یاسر(1392) سطح­بندی شهرستان­های استان کرمانشاه در بهره­مندی از شاخص­های ساختاری سلامت با استفاده از الگوی اسکالوگرام، فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت، دوره 2، شماره 2، صفحات 15-7.
20- نظم فر، حسین و پادروندی، بهزاد(1392)، بررسی و تحلیل سطح برخورداری شهرستان­های استان چهارمحال و بختیاری از شاخص­های توسعه با استفاده از مدل تاپسیس فازی، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال چهارم، شماره چهاردهم، صفحات 122-103.
21- نظم فر، حسین و علی بخشی، آمنه(1393 )، سنجش میزان برخورداری شهرستان­های استان خوزستان از شاخص­های بهداشتی و درمانی با استفاده از تکنیک ادغام، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال سوم، شماره نهم، صفحات 104-91.
22- نظم فر، حسین و علی بخشی، آمنه(1393)، سنجش نابرابری فضایی توسعه‌یافتگی ناحیه­ای (مطالعه موردی: استان خوزستان)، مجله برنامه‌ریزی فضایی،سال چهارم،شماره سوم،صفحات 114-99.
23-  Easterlin,R.A. Overriew Economic Growth , D.L.Sills (ed). Inlerhalional Encylopedia of Lhesocial Sciencess ( New york 1968) .Vol.4.
24-  Galobardes, B., Shaw, M., Lawlor, D. A., Lynch, J. W., & Smith, G. D. (2006). Indicators of socioeconomic position (part 1). Journal of Epidemiology & Community Health60(1), 7-12.‏
25-  Gulliford M, Morgan M. (2003). Access to health care: Routledge. London: New Fetler LAN; 2003.
26-  Hendryx M, Ahern M, Lovrich N, McCurdy A. Access to health care and community social capital. Health Serv Res 2002; 37(1): 85
27-  Huang,J,J. Tzeng, G,H& His Liu,Hsiang(2009) “ A Revised VIKOR Model for Multiple Criteria Decision Making -  The Perspective of Regret Theory” Graduate Institute of international Business,  NationalTaipei University, Sansia, Taiwan
28-  LeBlanc, A. G., Spence, J. C., Carson, V., Connor Gorber, S., Dillman, C., Janssen, I., ... & Tremblay, M. S. (2012). Systematic review of sedentary behaviour and health indicators in the early years (aged 0–4 years). Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 37(4), 753-772.
29-  Kanbur, Ravi (2004) “ Spatial Inequality And Development” Spatial Inequality And Development,ed. Anthony J . Venables (Oxford : Unu-Wider studies In Development Economics) p . 28.
30-  Opricovic,S and Tzeng, G-H (2004) “Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and  TOPSIS”, European Journal of Operational Research, 445.
31-  Paul  p, streeten ( 1999), Boston University ”EconomicDevelopment in the world” Boston Universitu.
32-  Peet, R(1999), Theories Of Development. New york, london: Guilford Press.
33-  Riddelle,R (2004) “Sustainable Urban Planning Tipping The Balance”  Blackwell publishing.
34-  www.Amar.org