پهنه بندی مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)(مورد مطالعه: شهرستان شفت)

کوکبیان, لیلا; رمضانی, بهمن

پهنه بندی مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)(مورد مطالعه: شهرستان شفت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه ازاد اسلامی واحد رشت

² استاد تمام واحد جغرافیایی دانشگاه ازاد اسلامی رشت

چکیده

به طور کلی مخاطرات طبیعی از جمله عوامل تهدیدکننده مقاصد گردشگری هستند که منجر به تغییر در روند توسعه گردشگری یک منطقه می شوند؛ بنابراین با استفاده از پهنه بندی مخاطرات طبیعی و شناخت و ارزیابی توان اکولوژیک منطقه می توان محدوده های مستعد توسعه گردشگری را شناسایی و زیان های ناشی از مخاطرات را تا اندازه ای کاهش داد. در این تحقیق پهنه بندی مخاطرات طبیعی مقاصد گردشگری شهرستان شفت مورد مطالعه قرار گرفته است. شفت از شهرستان های شمال ایران است که در غرب استان گیلان واقع شده است. کوه‌های تالش که منبع بزرگی از برف زمستانی و باران‌های مناسب می‌باشند، در نزدیکی این شهرستان قرار گرفته اند که سرچشمه رودخانه ها و چشمه های متعددی در محدوده این شهرستان می باشند. برخورداری از چشم انداز های طبیعی نظیر ییلاقات ، آبشارها و قرارگیری دو بقعه امام زاده ابراهیم و امام زاده اسحاق در محدوده شهرستان شفت باعث شده است این شهرستان جایگاه ویژه ای در توسعه گردشگری استان گیلان از لحاظ اکوتوریسم و گردشگری مذهبی داشته باشد. با توجه به میزان اهمیت این شهرستان به عنوان یک مقصد گردشگری مهم در این تحقیق براساس داده های مختلف محیطی، مدلی برای پهنه بندی مخاطرات طبیعی توسعه گردشگری در شهرستان شفت ارائه شد که بر رویکرد ارزیابی چند عامله استوار است.مدل فوق با استفاده از وزن دهی به معیارها با فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تحلیل های فضایی در محیط GIS همراه شد تا نمایش بهینه توان سرزمین در سه طبقه بسیار مطلوب(کم خطر)، نیمه مطلوب(خطر متوسط) و نامطلوب(خطر زیاد) برای توسعه گردشگری ، فراهم شود.نتایج نشان داد که 32/52 درصد از کل سری دارای پهنه مطلوب برای گردشگری و 30/39 درصد از کل سری دارای پهنه نیمه مطلوب و 38/8 درصد دارای پهنه نامطلوب برای توسعه گردشگری می باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Zoning of natural hazards for tourism purposes using GIS (Case study: Shaft city)

نویسندگان [English]

leila kokabian ¹
bahman ramezani ²

¹ Islamic Azad University (Rasht Unit)

² Professor of the Geographical Division of Islamic Azad University of Rasht

چکیده [English]

In general, natural hazards, including factors threatening tourist destinations that lead to a change in the development process of an area are thus using the zoning of natural hazards, and identification and evaluation of ecological can be a range of potential tourism development to identify and Reduced the damage from hazards to some extent. In this research, the zoning of natural hazards for tourism purposes in Shaft has been studied. The shaft is from the northern part of Iran, located in the west of Gilan province. The Talesh Mountains, which are a great source of winter snow and rain, are located near the city, which is the source of rivers and springs in the city. to criteria with analytical hierarchy process (AHP) spatial analysis in GIS environment and to display optimal land in three categories: very favorable (low risk), considered moderate (moderate risk) and unfavorable (high risk) to develop tourism . The results showed that 52.32% of the whole series had an optimal area for tourism and 39.30% of the whole series had a trail Neither semi-desirable nor 8.8% has an unfavorable area for tourism development.

کلیدواژه‌ها [English]

Zoning
Natural hazards
Tourism destinations
GIS
Shaft city

مراجع

احسنی، نبی؛ اولادی ، جعفر؛ قصریانی، فرهنگ و محمد درویش(1386)؛« معرفی شیوه ای برای اعمال مدیریت پایدار بر سرزمین، برمبنای معیارهای IUCN استان کردستان، منطقه کوسالان ریوان»، نشریه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، زمستان 1386 , دوره 14 شماره 4، صص558-539؛
اسفندیاری درآباد، فریبا؛ بهشتی جاوید، ابراهیم و محمدحسین فتحی (1393)؛«پهنه بندی حساسیت وقوع:زمین لغزش با استفاده از تئوری بیزین(مطالعه موردی:حوضه آبخیز سیاهرود)»، فصلنامه جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره دوازدهم، زمستان1393، صص18-1
اوزی، رمضان (1393)؛«جغرافیای مخاطرات(مخاطرات انسانی و طبیعی)، چاپ دوم ، انتشارات دانشگاه تبریز.
بابایی ، علیرضا و مجید اونق(1385)؛«ارزیابی توان توسعه و آمایش حوضه آبخیز پشتکوه»، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال سیزدهم، شماره اول، بهار 85 ، صص127-137
بهنیافر، ابوالفضل و محمدرضا منصوری دانش ور (1389)؛«پهنه بندی آمایشی با رویکرد ارزیابی چند عامله و استفاده از مدل AHP به منظور توسعه گردشگری در محیط GIS مطالعه موردی:حوضه آبریز گلمکان»، نشریه آمایش محیط، دوره 3، شماره 9، صص 18-1؛
بیرودیان، نادر (1385)؛ «مدیریت بحران اصول ایمنی در حوادث غیر منتظره»، نشر جهاد دانشگاهی مشهد
رجائی، عبدالحمید(1392)؛«کاربرد ژئوموفولوژی در آمایش و مدیریت محیط» ، چاپ چهارم، تهران، نشر قومس
رضایی، علی و کوروش پرتو، (1384)؛« بررسی آسیب پذیری بافت های شهری در برابر بلایای طبیعی(زلزله، سیل و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش اثرات آن) نمونه موردی :منطقه 4 شهرداری تهران» ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس؛
رمضان زاده، مهدی، عسگری ، علی و سیدعلی بدری (1393)؛« زیرساختها و تاب آوری در برابر بلایای طبیعی با تأکید بر سیلاب منطقه ی مورد مطالعه: مناطق نمونه گردشگری چشمه کیله تنکابن و سردآبرود کلاردشت»، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال اول، شماره پیاپی1، بهار 93، صص52-35
شهماری اردجانی، رفعت؛ثروتی، محمدرضا و جلیل الدین سرور ( 1388 )؛«معرفی مخاطرات طبیعی حوضه آبخیز شفارود شهرستان رضوانشهر»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، علمی – پژوهشی، سال ششم، شماره 23 ، صص 154-135؛
شیخ الاسلامی ، علی و احمد سیبی (1391)؛«پهنه بندی آمایشی متناسب با رویکرد اکوتوریسم در جنگل های سری 7 واشمرد با ارزیابی چند عامله و استفاده از مدل AHP در محیط GIS»، نشریه حفاظت و بهره برداری از منابع طبیعی، جلد اول، شماره دوم ، صص 13-1؛
علوی، سیدعلی؛رمضان نژاد، یاسر؛ فتاحی، احدالله و ابراهیم خلیفه (1394)؛«پهنه بندی فضایی سکونتگاه های روستایی در معرض مخاطرات محیطی با استفاده از تکنیکت صمیم گیری چند معیاره ویکور(مطالعه موردی:شهرستان تالش)»، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای ، سال پنجم، شماره20، صص 135-125؛
کشوردوست، علیرضا؛ فاخته، قربان (1385)؛ «گیلانشهرها» انتشارات وارسته
مخدوم، مجید، (1392)؛«شالوده آمایش سرزمین»، چاپ چهارم، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران
نخعی، محمد و میثم ودیعتی (1393)؛ «تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی ناشی از برداشت بی رویه آب زیرزمینی در آبخوان ساحلی ارومیه» ، نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال اول، شماره پیاپی1، بهار 93، صص65-53

Allan ,Williams, M , Balaz,Vladimir,(2013); Tourism, risk tolerance and competences: Travel organization and tourism hazards, Tourism Management,p.p 209-221
Ciurleo ,Mariantonietta, Calvello, Michele, Cascini, Leonardo ,(2016); Susceptibility zoning of shallow landslides in fine grained soils by statistical methods, CATENA, Vol 139, p.p 250–264
Li, Zhiqiang, (2016): Rip current hazards in South China headland beaches, Ocean & Coastal Management, Vol 121, , p.p 23–32
Mohmed,E.S , Schutt,B. , Belal,A.(2013); Assessment of environmental hazards in the north western coast -Egypt using RS and GIS; The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Sciences.
Valagussa, Andrea, Frattini, Paolo, B. Crosta, Giovanni.(2014): Earthquake-induced rockfall hazard zoning, Engineering Geology, Special Issue on The Long-Term Geologic Hazards in Areas Struck by Large-Magnitude Earthquakes,Vol 182, Part B, , Pages 213– 225
Weber, Fabian .(2010): NATURAL HAZARDS: INCREASING CHALLENGES FOR TOURISM DESTINATIONS, Research Institute for Leisure and Tourism (FIF), University of Berne, Switzerland.