ارزیابی رویکرد متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در دستیابی به توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان دره شهر

تقدیسی, احمد; کرمشاهی, سکینه; شایان, محسن

ارزیابی رویکرد متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در دستیابی به توسعه پایدار روستایی مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان دره شهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه اصفهان

² دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

فقیرترین جوامع دنیا را اغلب افراد بدون زمین کشاورزی یا با زمین اندک تشکیل می دهند که عمدتاً در مناطق روستایی زندگی می کنند. نظر به اینکه درآمد حاصل از فعالیتهای کشاورزی در این جوامع ممکن است اشتغالی در حد معیشت ایجاد نماید، ایجاد تنوع در اقتصاد روستایی یکی از مقوله های مهمی است که توجه به آن ضروری می باشد. این مقاله کوششی است برای پاسخ دادن به این سؤال که آیا تنوع بخشی در اقتصاد روستایی می تواند ابزاری برای تحقق توسعه پایدار در مناطق روستایی باشد؟ روش تحقیق در این مقاله، روشی توصیفی-تحلیلی است، جهت گردآوری اطلاعات از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی( پرسشنامه و مصاحبه) استفاده شده است. همچنین در تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از تحلیل خوشه ای، سطوح پایداری سکونتگاه های روستایی در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی با 36 شاخص در مقیاس نسبی تعیین گردید. نتایج حاصله از 35 پرسشنامه ی روستا و 295 پرسشنامه ی خانوار نشان می دهد که فقط 8/8 درصد سکونتگاه های روستایی بررسی شده، از نظر ابعاد سه گانه پایدار بودند و 1/44 درصد آنها در گروه نیمه پایدار و 1/47 درصد در گروه ناپایدار قرار داشتند. بررسی نتایج حاصل از آزمون تحلیل واریانس یک طرفه نشان می دهد که میانگین نمره ی تنوع فعالیت های اقتصادی در روستاهای پایدار 6/38 درصد، در روستاهای نیمه پایدار 7/30 درصد و در روستاهای ناپایدار 5/27 درصد است. به منظور بررسی دقیق تر رابطه ی بین پایداری و تنوع، از همبستگی پیرسون استفاده شد. بررسی ها نشان داد که رابطه ی بین پایداری و تنوع مستقیم و به میزان 77/0 درصد بود، که از نظر شدت قوی است. بر این اساس، نتایج نشان می دهد که متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در نواحی روستایی می تواند پایداری سکونتگاه ها و در نتیجه توسعه پایدار روستایی را تقویت کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Assessment of Approach diversification of economic activities in achieving to rural sustainable development A Case Study central part of Dareshahr county

نویسندگان [English]

ahmad taghdisi ¹
sakine karamshahi ¹
Mohsen shayan ²

¹ university of isfahan

² university of sistan and baluchestan

چکیده [English]

The Most poorest of world's communities are most people without land or with little land that mostly live in rural areas Whereas income from agricultural activities in these communities may create employment in the livelihood, Diversity of the rural economy is one of the key issues is essential to pay attention to it. This article attempts for answer to it question that whether the diversification in rural economy can be a tool for achieving sustainable development in rural areas? The research method in this article, is descriptive – analytic method , for data collection were used of two methods field libraries ( questionnaires and interviews ). It also analyzes the data using cluster analysis, Rural Settlement stable levels in three dimensions of economic, social and environmental by 36 indicators was determined in relative scale. The results of the 35villages questionnaire and 295 households questionnaire show that Only 8.8% of rural settlements were investigated, The three dimensions are stable and 44.1 percent of them were stable moderately stable and 47.1 unstable groups. The results of analysis of One-way variance show that The score average of diversification of economic activities 38.6 percent , in Metastable villages 30.7 percent, and in villages of unstable is 27.5 percent. In order to more accurate evaluate of the relationship between sustainability and diversity was used Pearson correlation. Studies show that the relationship between stability and direct diversity was to the place 0.77 percent which is extremely strong. According to thisresults show that Diversification of economic activities in rural areas can be Sustainable of settlements and thus boost rural sustainable development.

کلیدواژه‌ها [English]

"Diversification"
" economic activities"
"rural sustainable development"
" Settlements stability"
"central part of Dareshahr county"

مراجع

آسایش، حسین و استعلاجی، علیرضا، 1382، اصول و روش های برنامه ریزی ناحیه ای( مدل ها، روش ها و فنون)، چاپ اول، انتشارات دانشگاه آزاد واحد شهر ری.
جعفری، حمید؛ احمدیان، محمدعلی و طرهانی، عباسی، (1396): تولید گیاهان دارویی در جهت رویکردی در جهت پایدارسازی اقتصاد روستایی مطالعه موردی روستاهای شهرستان قوچان، مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، سال6، شماره1(17)، صص 173-187.
جوان، جعفر و حیدری مکر، حمید، (1390): نقش چاهک ها در متنوع سازی اقتصاد روستایی مطالعه موردی شهرستان زهک در استان سیستان و بلوچستان، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره76، صص49-66.
شایان، حمید؛ تقیلو، علی اکبر و خسرو بیگی، رضا، (1391): تحلیل نقش مشارکت مردم در پایداری اقتصاد روستایی- مطالعه موردی: دهستان ایجرود بالا، شهرستان ایجرود، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 19، صص71-94.
شایان، محسن و تقدیسی، احمد، (1395): تحلیل ارتباط کشاورزی با توسعه روستایی در شهرستان زرین دشت فارس، مجله مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، سال11، شماره35، صص66-51.
شایان، محسن؛ قنبری، سیروس و بذرافشان، جواد، (1397): سطح بندی و تحلیل وضعیت پایداری در سکونتگاه های روستایی مطالعه موردی شهرستان زرین دشت، مجله جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای، شماره26، صص179-196.
شریف زاده، احمد و مراد نژاد، حمید، (1381): گردشگری روستایی و توسعه پایدار روستایی، مجله جهاد، شماره 22، صص 62-52.
صحراییان، مهدی، (1380): اقتصاد ایران، سازماندهی صنایع کوچک، طرحی در بازسازی ساختار اقتصاد ایران، تهران: نشر معارف.
علوی زاده، محمد، 1386، الگوهای توسعه اقتصادی- اجتماعی با تأکید بر توسعه پایدار روستایی در ایران، سیمای اقتصادی،‌ شماره 246-245.
عنابستانی، علی اکبر؛ طیب نیا، سیدهادی؛ شایان، حمید و رضوانی،محمدرضا، (1393): تحلیل متنوع سازی فعالیت های اقتصادی در روستاهای مرزی شهرستان مریوان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال3، شماره4، پیاپی10، صص87-111.
کریم زاده، حسین، ولایی، محمد و منافی آذر، رضا، (1395): نقش تنوع بخشی به فعالیت ها در پایداری اقتصاد روستایی مطالعه موردی دهستان مرحمت آباد میانی شهرستان میاندوآب، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال6، شماره20، صص129-144.
کریمی، کبری؛ کرمی دهکردی، اسماعیل و بادسار، محمد، (1394): دیدگاه بهره برداران در مورد تاثیر طرح های مرتع داری بر متنوع سازی راهبردهای معیشت خانوارهای روستایی در شهرستان ماهنشان، مجله پژوهش های روستایی، دوره6، شماره4، صص803-824.
محمدی یگانه، بهروز و ولائی، محمد،(‌1393): تنوع بخشی به اقتصاد روستاها جهت تحقق توسعه پایدار مطالعه موردی دهستان مرحمت آباد شمالی شهرستان میاندوآب، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره دوم، صص 54- 70.
ملکی،کیومرث؛ قنبری، یوسف؛ شایان، محسن و شفاعتی، آرزو، (1394): سنجش ضریب عمران پذیری روستاهای بزرگ شهرستان روانسر، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال30، شماره2، پیاپی117، صص102-85.
یاری حصار، ارسطو و بدری، سیدعلی و پورطاهری، مهدی و فرجی سبکبار، حسنعلی، (1390): سنجش و ارزیابی پایداری حوزه ی روستایی کلان شهر تهران، پژوهش های روستایی، دوره دوم، شماره پیاپی 8، صص 89-12.
یاسوری، مجید و جوان، جعفر، (1394): تحلیل محدودیت های تنوع بخشی اقتصاد روستایی مطالعه موردی دهستان اشکور علیا، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال4، شماره3، پیاپی13، صص19-37.
Ackah, Charles and Medvedev, Denis, (2010): Intarnal Migration in Ghana Determinants and Wlfare Impacts, International Journal of Social Economics, Vol. 39, Issue: 10.
Christiaensen, Luc, Joachim, De, Weerdt,. Todo, Yasuyuki,(2013): Urbanization and Poverty Reduction, The Role of Rural Diversification and Secondary Towns. The World Bank Africa Region, Office of the Chief Economist.
Demurger, S., Fournier, M., Yang, W, (2010): Rural households' decisions towards income diversification: Evidence from a Township in northern China. China Economic Review 21. 32-44.
Feldman, Shelley,(1999): Rural- Urban Linkages in South Asia: Contemporary Themes and Policy Diretions, NY 14853, Bangladesh, April.
Haggblade, Steven, Peter, Hazell, and Thomas, R, (2010): The Rural Non-farm Economy: Prospects for Growth and Poverty Reduction. World Development, Vol.38(10), pp.1429–1441.
Lange, Andrej and Piorr, Annette and Siebert, Rosemarie and Zasada, Ing. (2013): Spatial Differentiation of Farm Diversification: Howrural attractiveness and vicinity to cities determine farm households’ response to the CAP. Land Use Policy,Vol. 31,pp. 136-144.
Lee, S, (2017): Diversification of the Rural Econamy: A Case Study on Rural Industrialization in the Republic of Korea. Pyongyang: INSES.
Liu. Shenghe and Li, Xiubin and Zhang, Ming, 2003, Scenario Analysis on Urbanization and Rural- Urban Migration in China, Chinese Academy of Sciences, International Institute for Applied Systems Applied Systems Analysis Schlossplatz 1, A- 2361 Laxenburg, Austria.
Piramoon, L., and Rezaei-Moghaddam, K, (2014) :Investigating the economic and environmental effects of tourism on rural areas in Iran. Journal of Middle East Applied Science and Technology (JMEAST),Vol. 21,pp. 712-715.
Rid, W., and Ezeuduji, I., and Pröbstl-Haider, Uو (2014): Segmentation by Motivation for Rural Tourism Activities in The Gambia. Tourism Management,Vol. 40, pp. 102-116.
Rizov, M., (2016): Rural Development under the Eurooean CAP: The Role of Diversity, the Social Science Journal, Vol. 42, PP. 621- 628.
Wheitz, R, (2006): Regional Planing for Developing Countries. London: Blackwell.