واکاوی نقش سرمایه اجتماعی در بازآفرینی شهری در حاشیه شهرها و روستاهای الحاقی به شهرها با تأکید بر پارامترهای اعتماد و مشارکت مردمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو-دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشگاه هنر اسلامی تبریز

3 دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

بازآفرینی شهری ضمن توجه به کالبد، به ساختار درونی و اجتماعی دمیده شده در شهرها اهمیت داده و منجر به ایجاد هماهنگی با مبانی زندگی اجتماعی مردم در مناطق و بافت‌های نیازمند توجه می‌شود. از طرفی، تقویت بنیان‌های سرمایه‌ای ازجمله سرمایه‌ی اجتماعی در مسیر توسعه شهرها حائز اهمیت ویژه‌ای است. در همین راستا، محدوده‌های شهری عمدتاً در حاشیه شهرها، با پیشینه‌ی روستایی که حاصل الحاق روستاها به شهر هستند، با توجه به ساختار فرهنگی، اجتماعی و کالبدی خاص خود، نیازمند این هستند که علاوه بر تطبیق تدریجی ساختار متمایز خود با شهر، درزمینه‌ی بازآفرینی شهری نیز موردتوجه قرار گیرند. در این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام‌شده است و از نوع کاربردی هست، سرمایه‌ی اجتماعی با محوریت پارامترهای اعتماد و مشارکت، مبنای مطالعات قرارگرفته‌اند و سعی شده است تا ضمن شناسایی سازوکار بازآفرینی شهری در بافت‌های شهری، ارتباط بحث سرمایه اجتماعی، «مشارکت» و «اعتماد» و نهایتاً تبیین جایگاه سرمایه اجتماعی و معیارهای مشارکت و اعتماد مردمی در بازآفرینی شهری، صورت پذیرد. طبق یافته‌ها، حاشیه شهرها و به‌طور خاص روستاهای الحاقی به شهر، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع نهفته سرمایه‌ی اجتماعی در ساختار شهرها مطرح هستند و با توجه به پیوندهای اجتماعی روستایی، پتانسیل‌های نهفته بسیاری دارا هستند. نیاز به تقویت روابط و پیوندهای اجتماعی در راستای پیشبرد مسیر توسعه شهری، لزوم توجه به مفهوم سرمایه اجتماعی را پررنگ‌تر نموده و دراین‌بین، مناطق حاشیه‌ای و روستاهای الحاقی به شهرها به‌واسطه وجود حلقه‌های اجتماعی قوی‌تر و سنتی‌تر، در صورت به وجود آمدن یک اعتماد فراگیر و مستحکم می‌توانند با مشارکتی مؤثر و کارا، تحقق اهداف بازآفرینی شهری را تسهیل و تسریع سازند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Monitoring the role of social capital in urban regeneration, on the margins of cities and villages annexed to cities, with emphasis on the parameters of trust and people's participation

نویسندگان [English]

  • hadi niazi 1
  • atefeh sedaghati 2
  • mohammad javad safaee 3
1 hakim Sabzevari University
2 tabriz islamic art university
3 Hakim Sabzevari University
چکیده [English]

Urban‌ regeneration, while paying attention to the city's framework, cares about the inner and social structure of cities and leads to its harmony with the social life of people in areas that need attention. On the other hand, strengthen the capital foundations, including social capital, for the cities development has a great importance. In this regard, urban areas, mainly on the margin of cities, with the rural background, which are the result of the annexation of villages to the city, due to their cultural, social and physical structure, require not only gradual matching of its distinctive structure with the city, but also Urban regeneration. In this research, which has been done by descriptive-analytical method and is an applied study, social capital based on the parameters of trust and participation is the basis of studies and attempts have been made that in addition to identify the mechanism of urban regeneration in urban contexts, the relationship between "social capital", "participation" and "trust", and ultimately social capital explaination and the standards of public participation and trust status in urban regeneration, to be defined. According to the findings, the margins of cities and especially the surrounding villages to the city are considered as one of the most important sources of social capital in urban structures and with regard to rural social ties, there are many potential impacts. The need to strengthen social relationships in order to advance the city development, has made the need for attention to the concept of social capital more prominent and in this regard, the marginal areas and the annexed villages to the cities, due to the existence of stronger and more traditional social domains, can, with the formation of a comprehensive and strong trust, facilitate and accelerate the realization of urban regeneration objectives through effective and impressible participation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban regeneration
  • social capital
  • participation
  • trust

مراجع

  1. ابوالقاسم حیدرآبادی. 1389. اعتماد اجتماعی و عوامل اجتماعی - فرهنگی موثر بر آن (مطالعه موردی جوانان 20 تا 29 ساله استان مازندران). مطالعات جامعه شناختی جوانان پیش 1. 39.
  2. آلن بیرو، باقر ساروخانی. 1370. فرهنگ علوم اجتماعی (انگلیسی - فرانسه - فارسی). کیهان
  3. امیر محمودی، زهرا نیک‌خواه. 1391. بررسی مقایسه‌ای سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین و غیر حاشیه‌نشین شهر شیراز. چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری
  4. پروین علی پور، محمدجواد زاهدی، ملیحه شیانی. 1388. اعتماد و مشارکت؛ بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در شهر تهران. جامعه شناسی ایران 2. 109-135.
  5. پگاه ایزدی، زهره هادیانی، علی حاجی نژاد، جعفر قادری. 1395. واکاوی زمینه های تحقق پذیری رویکرد بازآفرینی شهری فرهنگ محور (بافت تاریخی- فرهنگی شهر شیراز). جغرافیا . 461.
  6. جلیل محمدی*، علیرضا محمدی. 1396. بررسی میزان سرمایه اجتماعی جهتِ نوسازی بافت فرسوده شهر زنجان. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی . 65-86.
  7. جواد مهدی‌زاده، محمدحسین پیرزاده‌نهوچی، مهین‌دوخت امیری، محمدحسین جهانشاهی، محمدتقی مطلق، هایده صراف‌زاده. 1395. برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران). آرمانشهر
  8. حسن کامران، زهرا موسوی، حسن حسینی امینی. . جایگاه سرمایه اجتماعی در پدافند غیرعامل (نمونه موردی: استان سیستان و بلوچستان). چشم انداز جغرافیایی . 26-36.
  9. حسین کلانتری‌خلیل‌آباد، احمد پوراحمد، مسعود کلانتری‌خلیل‌آباد. 1385. فنون و تجارب برنامه‌ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها. سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی.
  10. حمیدرضا طاهری، علیرضا عبدالله زاده فرد. 1396. بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی بر تعهد اجتماعی شهروندان. کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی
  11. خلیل حاجی پور. 1385. «برنامه ریزی محله - مبنا» رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار. هنرهای زیبا 26. 37.
  12. دکتر حسین نظم فر*، محمد امین عطار. 1393. نقش سرمایه اجتماعی بر مشارکت ساکنان در نوسازی بافت فرسوده شهری مورد شناسی: بافت فرسوده شهر اردبیل. جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای 12. 51-66.
  13. دکتر حمیدرضا وارثی، دکتر رسول ربانی، مسعود حاج بنده افوسی. 1391. تحلیل عوامل موثر بر بهسازی شهری (مطالعه موردی منطقه چهارده شهر اصفهان). مطالعات جامعه شناختی شهری 4. 143.
  14. دکتر محمد آیینی، مهندس زهرا السادات اردستانی. 1388. هرم بازآفرینی و مشارکت مردم، معیار ارزیابی برنامه های توسعه درون زای شهری (نمونه موردی:رویکرد قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن به بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری). هویت شهر 5. 47.
  15. دکتراحمد پوراحمد، دکترکیومرث حبیبی، مهنازکشاورز. 1389. سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نودر بافت های فرسوده شهری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی 1. 73.
  16. دکتر محمدرضا پورمحمدی، دکتر کریم حسین زاده دلیر، عیسی پیری. 1390. تحلیلی بر دگرگونی کیفی سرمایه اجتماعی در نظام شهری ؛ نمونه موردی: نظام شهری استان آذربایجان شرقی. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک 3. 1-19.
  17. دکتر میر طاهر موسوی. 1385. مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی. رفاه اجتماعی 23. 67.
  18. رضا عبدالرحمانی. 1384. تاثیر اعتماد اجتماعی به عنوان نشانگان سرمایه اجتماعی بر کارایی سازمان پلیس. دانش انتظامی 3. 116.
  19. زهرا ( میلا ) علمی، محمود شارع پور، سید امیرحسین حسینی. 1384. سرمایه اجتماعی و چگونگی تاثیر آن بر اقتصاد. تحقیقات اقتصادی 71. 239.
  20. زهرا نعمت‌الله‌ی، امیر حمزه فرج الهی، محمدحسین میر جلیلی، حسین مؤمنی فرد. 1392. بررسی عوامل مؤثر بر سرمایه اجتماعی (اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی). مدیریت نظامی 50. 175-202.
  21. سید علیرضا افشانی، عباس عسکری ندوشن، سمیه فاضل نجف آبادی، محمد حیدری. 1388. اعتماد اجتماعی در شهر یزد: تحلیلی از سطوح و عوامل. جامعه شناسی کاربردی 4. 57.
  22. عاطفه صباغی. 1392. تدوین سازوکار به کارگیری بازآفرینی شهری در مواجهه با بافت های فرسوده شهری مطالعه موردی: محله جولان شهر همدان. مطالعات محیطی هفت حصار . 45.
  23. علی موحد، علی گلی، پگاه ایزدی. 1392. کارکرد رهیافت بازآفرینی پایدار شهری محله‎های حاشیه‎نشین (مطالعه‎ی موردی: محله‎ی سعدی شیراز). پژوهشهای جغرافیای انسانی 83. 105.
  24. علیرضا محسنی تبریزی، مریم آقامحسنی. 1389. بررسی نقش سرمایه اجتماعی در توسعه شهری، مورد پژوهی: شهر محلات. مدیریت شهری 26. 147-162.
  25. کرم حبیب پور*، سید حمیدرضا موسوی خورشیدی. 1395. رابطه بین سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی (مطالعه موردی: شهروندان قم). رفاه اجتماعی . 359-391.
  26. گزارش سلسله نشست های شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی ایران. شهرنگار 73-74. 120.
  27. محسن حبیبی، ملیحه مقصودی. 1386. مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری. دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ
  28. محسن حبیبی، ملیحه مقصودی. 1391. مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری. دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ
  29. محسن حبیبی، ملیحه مقصودی. 1391. مرمت شهری: تعاریف، نظریه‌ها، تجارب، منشورها و قطع‌نامه‌های جهانی، روش‌ها و اقدامات شهری. دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ
  30. محمد سعید ایزدی*، رضا فیضی. 1389. بازآفرینی شهری کنش و بینشی جامع و یکپارچه در ساماندهی محدوده های هدف برنامه های بهسازی و نوسازی شهری. هفت شهر 33-34. 73.
  31. محمود شارع پور، تقی آزاد ارمکی، علی عسکری. 1388. بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با مدارا در بیندانشجویان دانشکده های علوم اجتماعی دانشگاه های تهران و علامه طباطبایی. جامعه شناسی ایران 1. 64-98.
  32. مدیا حکیم. . بررسی نقش ظرفیت سازی در بازآفرینی شهری پایدار؛ نمونه موردی: خانه کتابدار محله منیریه تهران. هفت شهر . 122.
  33. مسعود صفایی پور، جواد زارعی*. 1396. برنامه ریزی محله محور و بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهری با تاکید بر سرمایه اجتماعی (نمونه موردی: محله جولان شهر همدان). آمایش جغرافیایی فضا . 135-150.
  34. مصطفی مهران فر، دکتر احمدرضا اصغرپور ماسوله، احمد فولادیان. 1391. تاثیر کیفیت زندگی مالکان و ساکنان بافت های فرسوده بر تمایل آنان به مشارکت در بهسازی و نوسازی در شهر مشهد. علوم اجتماعی 2. 157-182.
  35. منصور حقیقتیان، رسول ربانی، سهیلا کاظمی. 1387. تاثیر سرمایه اجتماعی بر فعالیت شغلی دبیران مقطع متوسطه شهرستان اصفهان. پژوهش در برنامه ریزی درسی 17-18. 147.
  36. مهشید صحی زاده، محمد سعید ایزدی. 1394. حفاظت و توسعه شهری؛ دو رویکرد مکمل یا متغیر؟. شهر و ساختمان 91. 49.
  37. نقدی، ا. اسدالله، کولیوند،  شکیبا. (2015). بررسی مشارکت اجتماعی شهروندان در بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری (موردمطالعه ساماندهی بافت فرسوده خیابان مدرس کرمانشاه). مطالعات مدیریت شهری، 7(21), 2-20.

 

  1. Carley, M. (2000). Urban partnerships, governance and the regeneration of Britain's cities. International Planning Studies, 5(3), 273-297.‏
  2. Coleman, J. (1990). Foundations of Social Theory. Cambridge: Belknap Press.‌
  3. Couch, C. (1990). Urban renewal: Theory and practice. Macmillan International Higher Education.
  4. Evans, G. (2005). Measure for measure: Evaluating the evidence of culture's contribution to regeneration. Urban studies, 42(5-6), 959-983.‌
  5. Francini, M. Chimirri, R. Palermo, A. & Viapiana, M. F. (2018). Urban reuse of public spaces in “central suburbs”. Two districts between two rivers in the city of Cosenza (Italy). Urban Research & Practice, 1–18. 
  6. Grootaert, C. Narayan, D. Jones, V. N. & Woolcock, M. (2004). Measuring social capital: An integrated questionnaire. The World Bank.‌
  7. Putnam, R. D. (1993). The prosperous community. The american prospect, 4(13), 35-42.‌
  8. Roberts, M. J. & Sykes, E. D. (2003). Belief bias and relational reasoning. The Quarterly Journal of Experimental Psychology Section A, 56(1), 131-153.‌
  9. Roberts, P. & Sykes, H. (Eds). (1999). Urban regeneration: a handbook. Sage.‌

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 16 آذر 1397
  • تاریخ پذیرش: 07 دی 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار