معایب و نارسایی‌های آمایش ایران در حوضه انرژی با تأکید بر شیوه انتقال انرژی به مناطق شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا ، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشکده جغرافیا ، دانشگاه تهران ،تهران، ایران

چکیده

نیل به توسعه یافتگی در هر جامعه‌ای در وهله اول، مستلزم وجود عزم و اراده ملی برای پیشرفت و تعریف الگوی توسعه متناسب با مقتضیات جامعه و در وهله دوم، به وجود یک نقشه راه توسعه که بتواند ضمن به دست دادن قابلیت‌ها و فرصت‌های توسعه از یک سو و تنگناها و چالش‌های فعلی و آتی، از سوی دیگر، با بهره گیری از تجارب پیشین، مطلوب‌ترین مسیر توسعه را فراروی جامعه قرار دهد، بستگی دارد. از همین رو آمایش سرزمین به عنوان سندی که خطوط کلی سازماندهی فضای سرزمینی کشور و نیز خط مشی‌های توسعه زیرساختی سرزمین را مقدر می سازد، ضرورتی تام دارد. هدف از این پژوهش استفاده از برنامه‌ریزی راهبردی که روشی نظامیافته برای اخذ تصمیمات و اجرای فعالیتها در خصوص شکل‌دهی و رهنمود یک سیاست محسوب می شود، به تأثیر اجرای این سیاست بر توسعه مناطق شرقی کشور در حوضه انتقال انرژی با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از مدل تحلیلی SWOT بپردازد. نتایج حاصله نشان میدهد که با توجه به شرایط فعلی، راهبردهای مناسب حرکت در مسیر آمایش مناطق شرقی کشور از نوع تدافعی است و هم‌اکنون بر اساس اولویت‌بندی انجام شده راهبردهای تدوین برنامه جامع، توسعه همه جانبه استان‌های شرقی کشور(بخصوص مناطق مرزی)، توسعه و تقویت انواع زیرساخت‌های اساس وپایه در حوضه انتقال انرژی، شامل: حمل و نقل، راه آهن، جاده و... به‌‌‌منظور افزایش پیوندهای کانون‌های پرجمعیت مناطق شرقی با یکدیگر و کانون‌های داخل کشور از اولویت بالاتری برخوردارند. از این رو اتخاذ و اجرای این سیاست به افزایش نقش و سهم کشور در ترانزیت کالا و حمل و نقل بین المللی، تقویت پیوندهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی با کشورهای همجوار شرق و شمال شرقی، ارتقاء سطح متوسط درآمد و شاخصهای توسعه در نواحی شرقی کشور، کاهش فعالیت‌های غیررسمی اقتصادی.
واژگان کلیدی: انتقال انرژی، توسعه محور شرق، آمایش سرزمین،راهبرد توسعه،مرزهای شرقی، SWOT.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Disadvantages and insufficients of Iran in the basin of energy with an emphasis on the way of transferring energy to the eastern regions

نویسندگان [English]

  • Kyomars yazdan panah 1
  • Davod Moghadam 2
1 Assistant Professor Political geography group. Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 MSc. Student spatial planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Introduction:The achievement of development in any society at first requires a national motivation to develop and define an appropriate pattern of development to the needs of society; and secondly depends on the existence of a map for development that can invest opportunities by considering both former and future challenges and experience of the past. By using these two critical points, the society can demonstrate a desirable development path to society. Hence, land preparation is a necessary document that defines the general guidelines for the organization of the country's territorial space and the infrastructure development policies of the land.
Methodology: The purpose of this research is to use strategic planning, a systematic method for decision making and implementation of activities in formulating and guiding a policy, on the effect of this policy on the development of eastern parts of the country in the energy transfer basin by descriptive-analytical method, and using the SWOT analytical model.
Result and Discussion: The results show that according to the current situation, the appropriate strategies for improving of the eastern regions of the country are defensive; and now based on the prioritization, strategies for compiling a comprehensive plan, comprehensive development Eastern provinces of the country (especially border regions), development and strengthening of various types of infrastructure, the basis of the energy transfer including: transportation, railways, roads, etc., is to increase the links between the densely populated centers of the eastern regions and the inner centers of the country.
Conclusin: Therefore, the adoption and implementation of this policy Increasing the role and contribution of the country in the transit of goods and international transportation, strengthening economic, social, cultural and security with neighboring countries of the East and Northeast..
Keyword: Energy Transmission, East Axis Development, Land Expansion, Development Strategy, Eastern Borders, SWOT,Attachments area..

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy Transmission
  • Land Expansion
  • Development Strategy
  • Eastern Borders
  • SWOT

مراجع

  • آراسته، مجتبی، داداش‌پور، هاشم.« واکاوی روابط فضایی در بنادر جنوبی ایران و حوزه‌های پسکرانه آن؛ ارائه یک نظریه زمینهای: مطالعه موردی مثلث فضایی شیراز، بندرعباس و بوشهر». برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 21، شماره 3، ص 145-187، سال 1396.
  • ابراهیم زاده، عیسی، (1389). آمایش سرزمین و برنامه ریزی محیطی در جنوب شرق ایران، تهران،انتشارات اطلاعات.
  • ابراهیم زاده، عیسی و همکاران، (1389). مدل تحلیلی سازمان یابی فضایی توسعه و توسعه نیافتگی شهری -منطقه ای در ایران، فصلنامه جغرافیا وتوسعه، سال هشتم، شماره 17.
  • ابراهیم زاده، عیسی و موسوی، میرنجف، (1395). آمایش ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی مناطق مرزی جنوب شرق کشور و راهبردهای توسعه ی آن. مطالعه ی موردی: استان سیستان و بلوچستان، جغرافیا و توسعه، شماره 42،ص 1-26.
  • الیوت، جنیفر، (1387). مقدمه ای بر توسعه پایدار در کشورهای در حال توسعه، ترجمه عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری و حسین رحیمی، تهران: انتشارات مؤسسه توسعه روستایی.
  • استانداری خراسان جنوبی،(1385). توسعه محور شرق.
  • بختیاری، صادق، (1380). تحلیل مقایسه‌ای از توسعه صنعتی استانهای مختلف کشور، تهران، مجله ،پژوهش های بازرگانی.
  • توحیدفام، محمد و روانستان، آرزو،(1391). چشم انداز توسعۀ پایدار در منطقۀ ویژۀ اقتصادی انرژی پارس،  فصلنامۀ سیاسی-اقتصادی، شمارۀ 289 ، صص 167-154.
  • ·        داداش‌پور، هاشم، رفیعیان، مجتبی، حق جو محمدرضا.« بایستگی به کارگیری مفهوم عقلانیت در برنامه‌ریزی فضایی راهبردی» برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره 22 شماره 1، ص 22 – 52، سال 1397.
  • سازمان بنادر و دریانوردی، (1392). کریدور شمال-جنوب.
  • سهامی، حبیب اله، (1388). آمایش و مکانیابی، پژوهشکده مهندسی پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه مالک اشتر.
  • صاحب داد زهی، خلیل اله، توسلی رکن ابادی، مجید، (1395). تأثیر جنوب شرق ایران به عنوان منطقۀ ویژۀ انتقال انرژی بر شکاف های حاصل از تفاوت سطح توسعۀ منطقه، نشریه مدیریت شهری، شماره46، صص 199-216.
  • صنعت حمل و نقل، (1387). دالان محور شرق، تهران.
  • طاوسی، تقی، اسکندرثانی، محمد، حسین زاده کرمانی، محمود، (1391). قابلیت ها و تنگناه های توسعه محور شرق در شرایط امروز ایران و منطقه، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای سال سوم، شماره دوازدهم، 1391.صص 79-100.
  • عظیمی بلوریان، احمد، (1389). مفهوم آمایش سرزمین در برنامه ریزی توسعه خاستگاه، سیر تکاملی و تجربه ایران، چاپ اول، انتشارات رسا.
  • عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف، (1379). تجربه های آمایش مناطق مرزی دو پارة آلمان و درس هایی برای ایران، شماره 29 ؛ تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  • عندلیب، علیرضا و مطوف، شریف، (1388). توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایران، باغ نظر، شماره 12.
  • مرکز آمار ایران، (1395). نتایح سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان های شرقی.
  • مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، (1391). گذری بر روند تدوین برنامه آمایش سرزمین، تهران.
  • مرکز آمار ایران، (1390) . سالنامۀ آماری.
  • نادری، احمد، (1389). نظریه ریملند شیعی و ژئوپلیتیک نوین شیعه در قرن بیست و یکم، کنفرانس بین المللی فرهنگ گرایی و   جامعه جهانی، تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • نصیری، حسین، (1381). امنیت ملی پایدار، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، سال نوزدهم، شماره11و12.
  • نیومن، پیتر و تورنلی، اندی، (1387). برنامه ریزی شهری در اروپا: رقابت بین المللی، نظام های ملی و طرح های برنامه ریزی، ترجمه: عارف اقوامی مقدم، تهران: انتشارات آذرخش.
    • Newman, Peter and Tornelli, Andy, (1387). Urban Planning in Europe: International Competition, National Systems and Planning Plans, Translation: Aref Aqavi Moqaddam, Tehran: Azarakhsh Publication.
    • Afrakhteh, Hassan (2006) The problems of regional development and border cities: A case     study of Zahedan, Iran, Cities, Vol. 23, No. 6.
    • Alterman, R. (ed.) (2001), National-Level Planning in Democratic Countries: An International Comparison of City and Regional Policy-making, Liverpool University Press, Liverpool.
    • Arndt, H.W. (1987) "Economic Development, The History of an Idea”, The University of            Chicago Press.
    • European Commission (1997), Compendium of European planning systems. Regional Development Studies Report 28. Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg.
    • Georg, Vic, (1998) "Wealth, Poverty and Starvation" NewYork:St.Martins Press.
    • Harbison, Fredrick, N. (1973) "Human Resources as the Wealth of nations”, New York: N.Y.University Press New York.
    • Hansen, Niles H. (ed.) (1978), and Border Regions: A Critique of Spatial Theory and an European Case Study; Human Settlement Systems: International Perspectives on Structure Change and public Policy. Ballinger Publication Co., pp. 246-261 Cambridge, UK.
    • Jones, Phillip, n. and Wild, Trevor .1994. Opening the Frontier: Recent Spatial Impacts in the Former Inner-German Border Zone; Regional Studies, Vol. 28.3; pp 259-273.
    • UNECE (2005), Trends in Europe and North America – The Statistical Pocketbook of the Economic Commission for Europe. United Nations, New York.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 شهریور 1398
  • تاریخ پذیرش: 03 مهر 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار