تحلیلی از نقش فضاهای عمومی در سرزندگی شهری (نمونه موردی: پارک لاله تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

چکیده

از ویژگی‌های مهم فضای عمومی شهری دسترسی پذیری و همگانی بودن آن‌هاست. این فضاها صحنه نمایش زندگی روزمره مردم است و در تقابل با فضای زندگی خصوصی قرار می‌گیرد. پارک‌های شهری به عنوان بخشی از فضاهای عمومی در شهرها، نقش مهمی در رفع نیازهای انسانی از جمله اوقات فراغت، تفریح و سرگرمی ایفا می‌کنند. شناسایی عوامل موثر در سرزندگی یک فضا می‌تواند در جهت تحلیل وضع موجود و تصمیمات آتی به منظور ارتقای سطح کیفی فضاهای عمومی شهر و جلوگیری از تکرار نواقص در ساخت مکان‌ها و فضاهای شهر موثر واقع گردد. در این پژوهش به بررسی عوامل تاثیرگذار در سرزندگی شهر، به عنوان نمونه پارک لاله تهران پرداخته شد. در این پژوهش به بررسی شاخص‌های موثر بر سرزندگی از جمله خدماتی، زیبایی شناسی، تفریحی، دسترسی، ایمنی و حساس امنیت، روشنایی و ادراکی-احساسی پرداخته شد. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش جمع آوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی (کتابخانه‌ای) و پیمایشی (میدانی) است. ابزار گردآوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه می‌باشد و جامعه آماری تحقیق شهروندان حاضر در پارک لاله به تعداد 384 نفر بر اساس فرمول کوکران و به طور تصادفی انتخاب شده‌اند. برای رسم نقشه و نمودار و تحلیل نتایج از نرم‌افزارهای SPSS, GIS, EXCEL استفاده شده است. نتایج بدست آمده از آزمون T تک نمونه‌ای نشان می‌دهد، بر اساس نظرات شهروندان میانگین بدست آمده در بین این شاخص‌ها شاخص زیبایی شناسی با میانگین 4 از 3 دارای وضعیت بسیار مناسبی است و در مقابل شاخص روشنایی با میانگین 2.03 از 3 در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. در نتیجه برای افزایش سرزندگی شهری توجه ویژه مسئولان شهری برای رفع کمبودهای فضای عمومی ضرورت می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the role of public spaces in urban vitality (Case study: Tehran Laleh Park)

نویسندگان [English]

  • Hossein Hataminejad 1
  • hajar yadollahnia 2
  • mansoure mohammadisalmani 2
1 Human Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Student Master of Geography and Urban Planning, University of Tehran
چکیده [English]

One of the important features of public urban space is accessibility and publicity. These spaces represent the everyday life of the people and are in contrast to the private life space. Urban parks, as part of the public spaces in cities, play an important role in addressing human needs such as leisure, recreation and entertainment. Identifying the effective factors in the vitality of a space can be effective in analyzing the status quo and future decisions in order to improve the quality of the city's public spaces and prevent the repetition of deficiencies in the construction of city spaces and spaces. In this research, factors affecting the vitality of the city, such as Tehran Laleh Park, were studied. The type of research in this research is applied and the method of data collection is in two documents (library) and surveying (field). The data gathering tool was a questionnaire, and SPSS, GIS, EXCEL software was used to plot and chart the results and analyze the results. The results of single-sample T test show that, based on citizens' opinion, the average obtained among these indicators, the aesthetic index has a very good situation with an average of 4 out of 3, and in contrast to the brightness index with an average of 2.03 3 is in poor condition. As a result, to increase urban vitality, the special attention of urban authorities is needed to overcome the shortage of public space

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public space
  • vitality
  • urban vitality
  • Laleh Park
  1. احمدی مرند، نسترن؛ بلیلان اصل، لیدا؛ (1394)، بررسی اهمیت سرزندگی در کیفیت فضاهای شهری و عوامل موثر بر آن، کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر، تبریز، مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی.
  2. احمدی، فرشته؛ بهناز، نیکبخت (1394)، طراحی پارک شهری بر اساس تحلیل رابطه­ی بین فرم شهر و سرزندگی (مطالعه: محله همت آباد)، سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری.
  3. بابانیا، فیروزه؛ بابانیا، فاطمه؛ (1395)، شناسایی عوامل موثر بر سرزندگی در فضاهای عمومی شهری، نمونه موردی: میدان نبوت(هفت حوض) و خیابان آیت، دومین همایش بین­المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران.
  4. بختیاری، مجید؛ اردلانی، حسین؛ (1396)، تاثیر سرزندگی بر زندگی شهری شهروندان بارویکرد زیبایی شناسی (نمونه موردی: پارک مردم شهر همدان)، دومین کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، معماری و مدیریت بحران، خردادماه 1396.
  5. بهبودیان باجگیران، سعید (1390)، ارتقاء سرزندگی در فضاهای عمومی شهرهای جدید با رویکرد ساماندهی منظر شهری (مطالعه موردی: شهر جدید گلبهار)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر و معماری، استاد راهنما: شالی امینی، وحید.
  6. پوراحمد، احمد؛ زنگنه شهرکی، سعید؛ صفایی رینه، مصطفی (1395)، تحلیل نقش پیاده­راه­های شهری در ارتقای سرزندگی فضاهای شهری(مطالعه موردی: پیاده­راه 17 شهریور، تهران)، پژوهش­های جغرافیای برنامه ریزی شهری، دوره 4، شماره 2، تابستان 1395، صص 175-195.
  7. پورمحمدی،محمدرضا؛ اسدی، احمد (1393)، سرزندگی شهری، مفهوم و مولفه­های آن، کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار، فروردین ماه 1393، صص 1-7.  
  8. حبیبی، کیومرث؛ نسترن، مهین؛ محمدی، مهرداد (1395)، سنجش و ارزیابی سرزندگی فضاهای عمومی شهری و نقش آن در ارتقای کیفیت زندگی جوانان (مطالعه موردی: خیابان نظر شرقی شهر اصفهان)، جغرافیا و آمایش شهری- منطقه­ای، شماره 19، تابستان 1395، صص 161-180.
  9. خستو، مریم؛ سعیدی رضوانی، نوید (1389)، عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری (مطالعه موردی: خیابان ستارخان)، نشریه هویت شهر، سال چهارم، شماره 6، بهار و تابستان89، صص 63-74.

10. دیانت، آراسته؛ آدمی، پیمانه؛ ژولیده، وریا؛ (1395)، شاخص­های ارزیابی سرزندگی در فضاهای عمومی شهری، دومین کنفرانس بین المللی یافته­های نوین پژوهشی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، صص 1-15.

11. رشیدپور، نازیلا؛ سعیدی رضوانی، نوید (1394)، مقایسه تطبیقی عوامل موثر بر موفقیت فضاهای عمومی (خیابان و پارک) در ذهن و رفتار شهروندان آنکارا و تهران با تاکید بر نقش نظام برنامه ریزی فضای عمومی در شهرهای مذکور، فصلنامه علمی-پژوهش مطالعات شهری، شماره چهاردهم، بهار 1394، صص 5-18.

12. رفیعیان، مجتبی؛ خدائی، زهرا (1388)، بررسی شاخص­ها و معیارهای موثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 53، زمستان 1388، صص 227-247.

13. سایت شهرداری تهران (منطقه 6)، 1397.

14. شمس الدینی، علی؛ ملکی، سعید؛ امیری فهلیانی، محمدرضا؛ (1392)، تحلیلی بر میزان رضایتمندی شهروندان از پایداری و سرزندگی محیط زیست شهری با تاکید بر دسترسی و خدمات شهری، نمونه موردی: نورآباد ممسنی، فصلنامه مطالعات و برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره چهارم، زمستان 1392، صص 53-70.

15. طبیبیان، منوچهر؛ موسوی، میرجلال (1395)، بررسی نقش زیباسازی و ارتقاء کیفیت محیط بر سرزندگی شهری (نمونه موردی: باغ شهر تهران مراغه)، معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 17، پاییز و زمستان 1395، صص 249-262.

16. علی پور، امین؛ (1395)، نقش سرزندگی در اجتماع پذیری فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: پارک مردم همدان)، کنفرانس مهندسی عمران، معماری، برنامه ریزی شهری و محیط زیست پایدار، ترکیه، استانبول.

17. علیمردانی، مسعود؛ شرقی، علی؛ مهدنشین، نیره (1395)، بررسی نقش امنیت در سرزندگی و حیات شبانه فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: خیابان امام مرند حد فاصل خیابان شهید رنجبری و خیابان هفت تیر)، دوفصلنامه هنرهای کاربردی، شماره 18، بهار و تابستان 1395، صص 15-26.

18. قاسم زاده، بهنام؛ رسول زاده اقدم، صمد؛ رهبری پور، کسری (1390)، بررسی تاثیر فضاهای عمومی شهری و فضای مجازی در شکل گیری افکار عمومی جامعه، مطالعات جامعه شناسی، سال سوم، شماره 11، تابستان 1390، صص 21-35.

19. مالمیر، مهدی (1392)، ترس از قربانی شدن و قبض فضای عمومی، فصلنامه پژوهش­های جامعه شناسی معاصر، سال دوم، شماره 3، پاییز و زمستان 1392، صص 143-163.

20. مرتاض مهربانی، الناز؛ منصوری، امیر؛ جوادی، شهره (1396)، رویکرد منظر در ایجاد سرزندگی خیابان ولی عصر با تاکید بر ایجاد حس مکان (نمونه موردی: حدفاصل میدان ونک-چهارراه پارک وی)، باغ نظر، سال چهاردهم، شماره 55، دی 1396، صص 5-16.

21. معرب، یاسر؛ سادات، مهدیس؛ صالحی، اسماعیل (1395)، تحلیل و بررسی سرزندگی پار­های جدید شهری (مطالعه موردی: پارک آب و آتش تهران)، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال ششم، تابستان 1395، صص 193-208.

22. میری، مرجانه؛ (1395)، تحلیلی بر تاثیر کیفیت فضای سبز و پارک در سرزندگی شهری (مطالعه موردی: پارک معلم شهر چالوس)، مجموعه مقالات سومین کنگره بین المللی افق­های جدید در معماری و شهرسازی، تهران.

23. میکائیلی هاچه سو، گلناز؛ آذر، علی (1396)، بررسی و ارزیابی تطبیقی سرزندگی شهری در محله­های اختصاصی و محلات سنتی با رویکرد توسعه پایدار در جغرافیا (مطالعه موردی: کلان­شهر تبریز)، فصلنامه علمی- پژوهش جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، سال هفتم، شماره 3، تابستان 1396، صص 269-284.

  1. Jalaladdini, S. Oktay, D. (2011), Urban Public Spaces and Vitality: A Socio-Spatial Analysis in the Streets of Cypriot Towns, Procedia - Social and Behavioral Sciences 35 ( 2012 ), PP. 664 – 674.
  2.  Stedman, R. (2002). Toward a social psychology of place: Predictive behavior from place-based cognitions, attitudes, and identity. Environmental Behavior, (34), PP 561-581.
  3. Xiao, X.D. Dong, L. Yanb H. Yangc, N. Xiong, Y. (2018), The influence of the spatial characteristics of urban green space on the urban heat island effect in Suzhou Industrial Park, Sustainable Cities and Society 40, PP. 428–439.
  4. Zeng ,C. Song, Y. He, Q. She, F. (2018), Spatially explicit assessment on urban vitality: Case studies in Chicago and Wuhan, Sustainable Cities and Society 40 (2018) PP. 296–306.