بررسی میزان بومی‌سازی سیاست‌گذاری‌های توسعه روستایی با تأکید بر برنامه‌های اول تا ششم توسعه در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی وعلوم محیطی،دانشگاه تبریز، تبریز، ایران،

2 جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشکده برنانه ریزی و علوم محیطی دانشگاه تبریز

چکیده

چکیده
رویکرد بومی‌سازی یکی از گفتمان‌های است که در عرصه پارادایم‌های جدید توسعه موردتوجه قرارگرفته است، که رویکردی از پایین به بالا و متکی بر مکانیسم درک، پذیرش و جامعه‌پذیری اطلاعات بومی است. لذا اهمیت نگاه بومی در سیاست‌گذاری توسعه خیلی مهم و اساسی است. ازاین‌رو مطالعه حاضر باهدف بررسی میزان بومی‌سازی در سیاست‌گذاری توسعه روستایی در ایران در پی پاسخ به سؤال؛ در سیاست‌گذاری‌های توسعه روستایی کشور تا چه اندازه به بومی‌سازی توجه شده، می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر مطالعه کتابخانه‌ای و اسنادی است. تحلیل محتوا در این پژوهش از نوع مضمونی و درواقع واحد تحلیل، مضمون‌های موجود در متن مواد قانونی، اهداف کلان و خط‌مشی‌ها در تحلیل برنامه‌های اول تا ششم توسعه با تأکید بر نگاه بومی است؛ و نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد برنامه اول و دوم توجه به سیاست بومی‌سازی از جایگاهی برخوردار نیست. در برنامه سوم در رابطه با روستاها می‌توان رگه‌هایی از نگاه بومی یافت اما این نگاه چشمگیر نمی‌باشد. برنامه چهارم، امید به نگاه بومی در سیاست‌گذاری‌های توسعه را افزایش داده است در برنامه پنجم نگاه بومی‌سازی در سیاست‌گذاری‌های برنامه توسعه روستایی پررنگ‌تر بوده و در برنامه ششم توجه به استعدادها و ظرفیت‌های بومی و محیطی و قابلیت محلی- اقتصادی آن منطقه، با مشارکت نیروهای محلی و آموزش صدهزارنفری از روستاییان و عشایر به‌عنوان عناصر پیشرو و تسهیلگر درزمینه برنامه‌ریزی محلی که نشان از توجه به اهمیت بومی‌سازی در سیاست‌گذاری برنامه توسعه روستایی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the extent of localization of rural development policies with emphasis on the first to sixth development plans in Iran

نویسندگان [English]

  • Aboulghasem Taghizadfanid 1
  • jelveh jalili 2
1 Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Environmental Sciences and Planning , University of Tabriz, Tabriz, Iran,
2 Geography and Rural Planning Faculty of Planning and Environmental Sciences, University of Tabriz
چکیده [English]

The localization approach is one of the discourses that has been considered in the field of new development paradigms, which is a bottom-up approach based on the mechanism of understanding, acceptance and socialization of indigenous information. There has been a lot of turmoil in the country's rural development management and policy-making system. And multiple executive bodies, without coordination and program appropriate to rural and nomadic areas and without a clear strategy and vision in the field of rural development, operate. Therefore, the importance of the indigenous perspective in development policy is very important and fundamental. Therefore, the present study aims to investigate the extent of localization in rural development policy in Iran following the answer to the question; to what extent has localization been considered in the country's rural development policies? The present research is descriptive-analytical and based on library and documentary study. Content analysis in this research is of thematic type and in fact the unit of analysis is the themes in the text of legal materials, macro goals and policies in the analysis of the first to sixth development plans with emphasis on indigenous perspective; and shows the results obtained. The first and second programs have no place in paying attention to localization policy. In the third program, in relation to the villages, traces can be found from the indigenous point of view, but this view is not significant. The fourth plan has increased the hope for an indigenous view in development policies. In the fifth plan, the localization view is more prominent in rural development plan policies. And training of 100,000 villagers and nomads as leading and facilitating elements in local planning, which shows the importance of localization in rural development program policy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Policy Making
  • Localization
  • Rural Development
  • Development Plans of the Islamic Republic of Iran
ابراهیم‌زاده، عیسی (1393) آمایش سرزمین و نقش در آن تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تهران: انتشارات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
ازکیا، مصطفی و دیباجی فروشانی، (1395)، نقد برنامه‌های توسعه روستایی در ایران، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 5، شماره 1، صص 103-125
افراخته، حسن و افراخته، روشنک، (1393)، لزوم بومی‌سازی طرح‌های توسعه جزیره کیش، دوازدهمین کنگره جغرافیدانان ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد
امیر انتخابی، شهرام، جوان، فرهاد و جاوید، لقمان، (1397)، تحلیل جایگاه سکونتگاه‌های روستایی در برنامه‌های کلان توسعه کشور موردمطالعه: برنامه‌های توسعه اقتصادی اجتماعی پس از انقلاب اسلامی (95 - 1368). فصلنامه راهبرد فرهنگی اجتماعی، سال هفتم، شماره بیست‌ونه، زمستان - 1٣97، صص 72 - ٣5.
بوذرجمهری، خدیجه و رکن‌الدین افتخاری، علیرضا، (1383)، تحلیل جایگاه دانش بومی در توسعه پایدار روستایی، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره ۹، شماره ۱، بهار
جمعه پور، محمود، (1393)، ‌بومی‌سازی ‌در‌ عرصه ‌توسعه‌ نقش دانش بومی در فرآیند آن،‌‌‌‌‌ دو فصلنامه ‌دانش‌های ‌بومی ایران،‌ شماره دو، پاییز و زمستان 1393
چمبرز، رابرت (1396)، توسعه روستایی، اولویت‌بخشی به فقرا (حمایت از اقشار آسیب‌پذیر). چاپ چهارم، مترجم مصطفی ازکیا. انتشارات دانشگاه تهران
حیدرپور، بهادر، دانیالی، تهمینه و استعلاجی، علیرضا، (1399)، بررسی و تبیین وضعیت روستاهای شهرستان اسلامشهر ازنظر چالش‌های توسعه روستایی، فصل‌نامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال دوازدهم، شماره سوم، تابستان
دهقان پیشه، الهه، اسماعیلی؛ رضا، (1391)، ارزیابی مصوبات دولت درباره سینما (1388- 1368 شمسی)، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره پنجم، شماره 1، بهار 1391، صص 132- 115
رضوانی، محمدرضا، (1393)، برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس، چاپ ششم
رضوانی، محمدرضا؛ هاجری، بهرام؛ بدری، سید علی و ترابی، ذبیح االله (1395) شناسایی راهکارهای توسعه روستایی با استفاده از چارچوب مشارکتی SOLAR مورد: روستای میغان، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال پنجم، شماره،4 صص 43. – 27
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (1372)، مکانیسم‌های برنامه‌ریزی در ایران با تأکید بر برنامه‌ریزی روستایی، مجموعه مقاله‌های سمینار جامعه‌شناسی و توسعه، تهران، انتشارات سمت
سند برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1399-1395)، انتشارات سازمان برنامه‌وبودجه، چاپ اول
سید تقوی، میرعلی و بابایی، علی (1392)، ارزیابی سیاست‌های توسعه اقتصادی روستایی از دیدگاه منطقه‌ای با نگاهی بر سیاست‌های دولت در ایران، پژوهش‌های روستایی، دوره ۴، شماره ۳، پاییز، صص ٤٧٩-٤٥١
شکوری، علی؛ (1390)، افول روستا و روستانشینی یا ضرورت بازنگری در رویکردها و روش‌ها در ایران، فصلنامه روستا و توسعه، سال 14، شماره 2، تابستان 1390، صص 1-29
عزیزخانی، فاطمه، (1391) مجموعه مطالعات الگوی مطلوب برنامه‌ریزی برای ایران، ارزیابی و مقایسه تطبیقی مستندات برنامه‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم توسعه، تهران: نشر مجلس شورای اسلامی، مرکز پژوهش‌ها.
غفاری غلامرضا (1395)، پویایی‌شناسی برنامه‌های توسعه در ایران بعد از انقلاب اسلامی، مجله مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 5، شماره 1، بهار، صص 1-18
غفاری فرد، محمد (1398)، بررسی روند سیاست‌گذاری توسعه و توازن منطقه‌ای طی برنامه‌های توسعه در ایران و ارائه راهبردهای اساسی، فصل‌نامه علمی مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، دوره 9، شماره 30، بهار 1398، صص 21-41
فتح الهی بحری گلام، سعدی، کلانتری، خلیل، امیری، علی (1396) تحلیل محتوای قوانین عمران روستایی در برنامه‌های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، شماره 1، دوره 2، صص 67-77
قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1376)، ناشر: سازمان برنامه‌وبودجه، چاپ سوم
قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1390) ناشر: سازمان برنامه‌وبودجه، چاپ اول
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1384) ناشر: سازمان برنامه‌وبودجه، چاپ اول
‌قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1377)، ناشر: سازمان برنامه‌وبودجه، چاپ پنجم
قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1379) ناشر: سازمان برنامه‌وبودجه، چاپ اول
قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1396) ناشر: سازمان برنامه‌وبودجه، چاپ اول
کرائی، مهدی، داوودی، سید محمدرضا (1394)، بومی‌سازی توسعه و ضرورت اجرای آن، چهارمین کنفرانس ملی و دومین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت با رویکرد کاربردی و پژوهشی نوین، سازمان مدیریت صنعتی
متوسلی، محمود، سیف، ا... مراد و مهاجران، میرسعید، (1392) توسعه بومی، تغییری ضروری و بنیادین، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، سال هیجدهم، شماره 3، پاییز 1392، صص 160-133
محمد زاده لاریجانی، فاطمه (1393)، نقش دانش بومی در بومی‌سازی فرایند برنامه‌ریزی توسعه پایدار روستایی، همایش علوم جغرافیایی ایران، دانشگاه تهران
محمودی، سمیرا، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا، غفاری، غلامرضا، (1395)، بومی‌سازی شاخص‌های سرمایه اجتماعی در مناطق روستایی ایران، فصلنامه پژوهش‌های روستایی، زمستان 1395. دوره 7. شماره 4
مرکز پژوهش‌های مجلس، (1389)، بررسی لایحه برنامه پنجم توسعه، فصل ششم – توسعه منطقه‌ای، محیط‌زیست و توسعه روستایی، شماره مسلسل 10261
مرکز پژوهش‌های مجلس، (1395)، اظهارنظر کارشناسی درباره طرح جامع توسعه و عمران روستایی کشور، شماره مسلسل 15069
مرکز پژوهش‌های مجلس، (1398)، گزارش چالش‌ها و راهکارهای رونق تولید در سال 1398: حوزه توسعه روستایی و عشایری، شماره مسلسل 16494
مطیعی لنگرودی، حسن (1392). برنامه‌ریزی روستایی با تأکید بر ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی، دانشگاه فردوسی مشهد. چاپ ششم
نجفی کانی، علی‌اکبر و قدیری معصوم، مجتبی (1382)، برنامه‌های توسعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تأثیر آن‌ها بر نواحی روستایی، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 44، بهار 1382
نوربخش، بهمن و میرترابی، سعید، (1399)، ضعف اجماع نخبگان و پیامد های آن بر چرخه سیاست‌گذاری توسعه در ایران (برنامه اول، دوم و سوم توسعه ج.ا. ایران)، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهاردهم، شماره 51، تابستان، صص 113- 134
وثوقی، منصور، حبیبی، سونا (1392)، دانش بومی؛ گامی به‌سوی بومی‌سازی توسعه‌ی روستایی و توانمندسازی روستاییان، فصلنامه‌ی مطالعات توسعه‌ی اجتماعی- فرهنگی، دوره‌ی دوم، شماره‌ی 40، بهار 93، صفحات 9-26
ورمزیاری، حجت، کلانتری، خلیل، لوایی آدریانی، رسول و صمدی، محسن، (1397)، طراحی الگویی از چالش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران: یک نظریه داده بنیان، فصلنامه روستا و توسعه، سال 21، شماره 2، تابستان 1397، صص 97-123
ورمزیاری، حجت؛ بابایی، محسن؛ خلیل، کلانتری، (1399)، تبیین استلزامات ارتقاء نظام سیاست‌گذاری توسعه روستایی و عشایری ایران مبتنی بر سبک مدیریت جهادی، دوره 11، شماره 2، تابستان 1399، صفحه 214-233
Clarke. Chris (2018), Localisation Implications for the International Non Government Organisation sector, https://www.cid.org.nz/connect/news/localisation-implications-for-the-international-non-government-organisation-sector/
Guinjoan, Eloi, Badia, Anna, Tulla, Antoni, F.(2016),THE NEW PARADIGM OF RURAL DEVELOPMENT. THEORETICAL CONSIDERATIONS AND RECONCEPTUALIZATION USING THE ‘RURAL WEB’,Bulletin of the Association of Spanish Geographers No. 71 - 2016, pp. 495-500
HERNANDO, M. (2007): El desenvolupament local. Barcelona. Editorial UOC.
Pike, A., Rodriguez-pose, A. and TOMANEY, J. (2007): «What Kind of Local and Regional Development and for Whom?» Regional Studies, nº41 (9), 1253-1269.
WOODS, M. (2011): Rural. Oxon and New York. Routledge.