آینده پژوهی پیامدهای امنیتی بحران منابع آبی در نواحی مرزی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه فارابی،پدافند غیر عامل،امنیت ملی،تهران،ایران

چکیده

با توجه به اهمیت موضوع آب و تاثیر آن بر ادامه حیات موجودات زنده و با در نظر داشـتن شـرایط فعلـی منـابع آبـی کشـور، پـژوهش و مطالعه در این حوزه با رویکردی آینده نگرانه به منظور افزایش افق دید و ایجاد آمادگی برای مواجهه با شـرایط احتمـالی در آینـده و نیـز تدوین سیاست های اجرایی مناسب ، یکی از مهم ترین اولویت های علمی پژوهشی کشور محسوب میشود. منطقه غرب آسیا که شمار زیادی از کشورهای آن روی نوار بیابانی جهان قرار گرفته و به‌ذات کم‌بارش و کم‌آب هستند، به واسطه سیاستگذاری‏‌های غلط در بخش آب، طی چند دهه اخیر بیشترین چالش را با «بحران کمبود آب» داشته‏ است، چالشی که در آینده به واسطه تغییر الگوی بارش (کاهش بارش، تغییر نوع بارش و و تشدید تبخیر) پیامدهای امنیتی و نظامی درپی خواهد داشت. هدف این مطالعه حصول درکی بهتر از آینده آب در ایران و تاثیر وضعیت احتمالی آینده آن بر تصمیمات و زندگی مردم و از سوی دیگر توسعه روشهای فکری به منظور ایجاد شرایطی بهتر برای تصمیم گیران حوزههای درگیر با منابع آبی با ارائه چشم اندازی قابل وقوع است . مطالعه ی حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی، از نظر نوع تحقیق ترکیبی از روشهای اسنادی و پیمایشی است و از نظر ماهیت بر مبنای روش علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. در ایـن مطالعـه بـا اسـتفاده از طراحی پرسش نامه ، مصاحبه با کارشناسان و خبرگان و نیز با بهره گیری از تکنیک های آینده پژوهی مانند تکنیک دلفی و سـناریوپـردازی، عوامل پیشران آینده آب در ایران تعیین و سپس این عوامل بر اساس میزان اهمیت و عدم قطعیـت،اولویـت بنـدی شـده و حیـاتی تـرین عوامل مشخص گردید..

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Future study of security consequences of water resources crisis in border areas of Iran

نویسندگان [English]

  • mohammad mehdi zinati fakhrabad
  • mostafa asghari moghadam
Farabi University, Passive Defense, National Security, Tehran, Iran
چکیده [English]

Given the importance of water and its impact on the survival of living organisms and taking into account the current conditions of the country's water resources, research and study in this area with a forward-looking approach to increase horizons and prepare for possible conditions. And the development of appropriate executive policies is one of the most important scientific research priorities in the country. The region of West Asia, where many countries are located on the world's desert belt and are inherently rainy and water-scarce, has been most challenged by the "water shortage crisis" in recent decades due to misguided water policies. In the future, by changing the precipitation pattern (reducing precipitation, changing the type of precipitation and intensifying evaporation) will have security and military consequences. The purpose of this study is to gain a better understanding of the future of water in Iran and the impact of its possible future on the decisions and lives of people and on the other hand to develop intellectual methods to create better conditions for decision makers in water resources by providing a viable perspective. The present study is applied in terms of purpose, in terms of type of research is a combination of documentary and survey methods and in terms of nature is based on the method of futurology, analytical and exploratory science. In this study, using questionnaire design, interviews with experts and experts and also using futures research techniques such as Delphi technique and scenario planning, the factors driving the future of water in Iran are determined and then these factors are based on the importance and uncertainty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water Crisis
  • Water Resources
  • Iran
  • Futurology

مراجع

آبراهامیان، ی. (1392). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ: احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان. (1393). «بحران آب در حوضۀ زاینده رود»، اصفهان: کمیتۀ آب کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی اصفهان.
حاتمی, عباس, نوربخش, سوسن. (1398). بازسازی معنایی بحران آب در شرق اصفهان براساس نظریۀ زمینه‌ای. جامعه شناسی کاربردی, 30(1), 123-142. doi: 10.22108/jas.2018.109357.1299
جان پرور, محسن, عباسی, فرید. (1400). مناسبات ایران و ترکیه از منظر منابع آبی. جغرافیا و روابط انسانی, 3(4), 44-56. doi: 10.22034/gahr.2021.270657.1498
خداپرست‌مشهدی، م. و محمدباقری، الف. (1392). «کاربرد نظریۀ استروم در استفادۀ پایدار از منابع مشترک»، سومین همایش ملی سلامت، محیط زیست و توسعۀ پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.
خوب نژادیان، صادق و شجاعی فر، علی و حاتمی اباد شاپوری، منیره،1393،بررسی تاثیرات و پیامدهای بحران آب بر امنیت در نظام حقوقی بین الملل،همایش ملی آب، انسان و زمین ،اصفهان،،،https://civilica.com/doc/319046
رضایان, احد, رضایان, علی حسین. (1395). آینده‌پژوهی بحران آب در ایران به‌روش سناریوپردازی. اکوهیدرولوژی, 3(1), 1-17. doi: 10.22059/ije.2016.59185
شاهی‌دشت، ع. و عباس‌نژاد، الف. (1389). «مدیریت منابع آبی: چالش‌ها و راهکارها؛ مطالعۀ موردی استان کرمان»، در مجموعه مقالات چهارمین کنگرۀ بین‌المللی جغرافی‌دانان جهان اسلام، زاهدان، ص 146-131.
ضیایی، ل. (1393). «نگرشی به طومار منسوب به شیخ بهایی و حقوق آب زاینده‌رود»، ماهنامۀ فنی-تخصصی دانش نما، س 23، د 3، ش 232، ص 118-113.
کریمی‌سلطانی، پ.؛ جواهری، ف. و ظاهری، ج. (1394). «بحران آب در ایران و راهکارهایی برای مدیریت صحیح و عبور از آن»، اولین همایش مدیریت تقاضا و بهره‌وری مصرف آب، همدان.
گولدبالت، د. (1379). «محیط زیست: نظریۀ اجتماعی و محیط زیست»، ترجمۀ: سید محمود نجاتی‌حسینی، مدیریت شهری، ش 4، ص 95-86.
محمدپور، الف. و رضایی، م. (1388). «درک معنایی پیامدهای ورود نوسازی به منطقۀ اورامان کردستان ایران به شیوۀ پژوهش زمینه‌ای»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، د 9، ش 2-1، ص 33-3.
محمدجانی، الف. و یزدانیان، ن. (1393). «تحلیل وضعیت بحران آب در کشور و الزامات مدیریت آن»، نشریۀ روند (روند پژوهش‌های اقتصادی)، د 21، ش 66-65، ص 144-117.
میرشکاران, یحیی. (1399). اثر تغییرات آب و هوایی بر پیامدهای امنیتی-انتظامی بحران منابع آب با تاکید بر هیدروپولیتیک مناطق مرزی. پژوهشهای تغییرات آب و هوایی, 1(2), 79-98. doi: 10.30488/ccr.2020.111127
نصرآبادی، الف. (1394). «شواهد زیست‌محیطی بحران آب ایران و برخی راه‌حل‌ها»، نشریۀ راهبرد اجتماعی-فرهنگی، د 4، ش 15، ص 89-65.
وریج کاظمی, مریم. (1399). نقش هیدروپلیتیک هیرمند در بروز بحران های قومی در سیستان و بلوچستان. جغرافیا و روابط انسانی, 3(2), 143-164. doi: 10.22034/gahr.2020.247844.1443
Ahmadi, H. Nazari Samani, A. & Malekian, A. (2010) “The Qanat: A Living History in Iran.” in Schneier-Madanes, G. & Courel, M. F. (Eds) Water and Sustainability in Arid Regions (Bridging the Gap Between Physical and Social Sciences), London: Springer. 125-138.
Barry, J. (2007) Environment and Social Theory. London: Routledge.
. Costanza, R. (1989) “What is Ecological Economics?” Ecological Economics, University of Maryland, 1: 1-7.
Davis, H. L. (2017). Ecopolitics, in The SAGE Encyclopedia of political Behavior edited by Fathali Moghaddam. London: Sage Publication.
Global Water Partnership. (2013) Available at: http://www.gwptoolbox.org/index.php?option=com_tool&id=9.
Keshavarz, M. Karimi, E. & Vanclay. F. (2013) “The Social Experience of Drought in Rural Iran.” Land Use Policy, 30 (1): 120-129.
Kobayashi, K. Ari, I. R. D. Escobar, I. C. & Schaefer, A. (2014) Community Bbased Water Management and Social Capital. London: IWA Publishing.
Madani, K. (2014) “Water Management in Iran: What Is Causing the Looming Crisis?” Journal of Environmental Studies and Sciences, 4 (4): 315-328.
Madani, K. Aghakouchak, A. & Mirchi, A. (2016) “Iran’s Socio-Economic Drought: Challenges of a Water-Bankrupt Nation.” Iranian Studies, 49 (6): 977-1016.
O'connor, J. (1973) The Fiscal Crisis of the State. New Brunswick (U.S.A.) andLondon (U.K.):Transaction Publishers.
Rezaee, R. Gholifar, E. & Safa, L. (2016) “Entifying and Explaining the Effects of Droughtin Rural Areas in Iran from Viewpoints of Farmers (Case Study: Esfejin village, Zanjan county).” Desert, 21 (1): 56-64.
 
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 29 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 29 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار