سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت ناکارآمد؛ ضرورت برنامه ریزی شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه مهندسی عمران راه و ساختمان دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

بهبود کیفیت زندگی در یک مکان خاص یا برای اشخاص و گروه های خاص همواره کانون اصلی توجه برنامه ریزان بوده است. در واقع بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه ای، یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه می باشد. امروزه با افزایش مهاجران به شهرهای بزرگ جهت دستیابی به شغل و وضعیت بهتر اقتصادی و به دلیل عدم توانایی اسکان در بخش های رسمی شهری به قسمت های حاشیه ای شهرها و سکونتگاه های غیررسمی متوسل می شوند. در این قسمت از شهرها زیرساخت های لازم شهری فراهم نبوده و ساکنان این مناطق از کیفیت زندگی مطلوبی برخوردار نیستند این مشکل در کلان شهر تهران هم در محلات مختلف وجود دارد؛ بنابراین، ضروری است در این سکونتگاه ها میزان رضایت از کیفیت زندگی مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، ضروری است در این سکونتگاه ها میزان رضایت از کیفیت زندگی مورد بررسی قرار گرفته و مهم ترین عوامل نارضایتی شناسایی شده و برای برطرف کردن این موارد اقدام گردد. در این تحقیق با هدف سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت ناکارآمد؛ با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS بهره برده شده است. در مجموع می توان این گونه نتیجه گیری کرد که به علت کم توجهی مسئولان شهرداری و مدیریت شهری این منطقه و عدم همکاری ساکنین بافت فرسوده محدوده مورد مطالعه و همچنین کم‌توجهی و رهاسازی زمین‌های بایر باعث رشد سکونتگاه‏های غیررسمی و بافت فرسوده و افزایش ساخت‌وسازهای غیرمجاز شده و در صورت عدم رسیدگی به موقع، در آینده نیز گسترش خواهد یافت و همین امر منجر به آسیب اجتماعی-فرهنگی و کاهش کیفیت زندگی در این محلات را رقم خواهد زد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Measuring quality of life in the realm of dysfunctional tissue; The need for urban planning

نویسنده [English]

  • Reza Babaeifar
Department of Civil Engineering, Islamic Azad University
چکیده [English]

Improving the quality of life in a particular place or for specific individuals and groups has always been the main focus of planners. In fact, improving the quality of life in any society is one of the most important goals of the public policies of that society. Today, with the increase of immigrants to large cities to achieve jobs and better economic status and due to the inability to settle in the formal urban areas, they resort to suburban areas and informal settlements. In this part of the cities, the necessary urban infrastructure is not provided and the residents of these areas do not have a good quality of life. This problem also exists in the metropolis of Tehran in different neighborhoods; Therefore, it is necessary to examine the level of satisfaction with the quality of life in these settlements. Therefore, it is necessary to examine the level of satisfaction with the quality of life in these settlements and identify the most important causes of dissatisfaction and take action to address these issues. In this study with the aim of measuring the quality of life in the realm of dysfunctional tissue; It has been used by descriptive-analytical method and SPSS software has been used for data analysis. In general, it can be concluded that due to the lack of attention of municipal officials and urban management in this area and the lack of cooperation of residents of dilapidated areas in the study area, as well as lack of attention and release of barren lands causes the growth of informal settlements and dilapidated structures. And if not addressed in time, it will spread in the future, and this will lead to socio-cultural damage and reduce the quality of life in these neighborhoods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • سنجش کیفیت زندگی
  • بافت ناکارآمد
  • برنامه ریزی شهری
  1. احمدپور، احمد، زارعی، جواد، 1394، سنجش کیفیت زندگی در قلمرو بافت فرسوده شهری مطالعه موردی منطقه9 تهران، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال ششم، شماره 21
  2. ابراهیم زاده، عیسی و همکاران، 1390، تحلیلی بر ساماندهی مداخله در بافت فرسوده شهری، فصلنامه پژوهش های جغرافیایی انسانی، شماره 81، ص 234.
  3. بندرآباد، علیرضا؛ احمدی نژاد، فرشته(1393)، ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی با تأکید بر اصول شهر زیست پذیر در منطقه 22 تهران، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، 5(16)، 55-74.
  4. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی (1395) گزارش تهیه طرح بهسازی بافت باارزش روستایی، معاونت عمران روستایی، دفتر امور فنی و تهیه طرح ها؛
  5. بیگ زاده، ح (1389) مداخله در بافت های روستایی چرا و چگونه؟ اولین کنفرانس بین المللی سکونتگاه های روستایی: مسکن و بافت، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی؛
  6. پوراحمد، احمد، 1400، آینده پژوهی پیامدهای امنیتی بحران منابع آبی در نواحی مرزی ایران، مجله جغرافیا و روابط انسانی دوره و شماره: دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 15، دی 1400
  7. جام کسری، م (1389) بهسازی بافت های باارزش روستایی، فرایندی از ذهنیت تا عینیت، فصلنامه علمی پژوهشی مسکن و محیط روستا، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شماره 131، پاییز 1389؛
  8. شماعی، ع و پور احمد (1384) بهسازی و نوسازی شهری از دیدگاه علم جغرافیا، موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران؛
  9. حبیب پور، کرم و صفری، رضا (1388)، راهنمای جامع کاربرد spss در تحقیقات پیمایشی، تهران، انتشارات لویه، متفکران.
  10. حسین زاده، داوود؛ میرزایی، سابینا (1386)، کیفیت زندگی کاری و تأثیر آن بر بهره‌وری، 20-17، فصلنامه مدیریت، سال هجدهم، شمار ه 123.
  11. ﺣﺎﺗﻤﻲ ﻧﮋاد، ﺣﺴﻴﻦ، ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺷﻬﺮ: ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﺤﻼت ﺷﻬﺮ ﻣﺸﻬﺪ، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ دوره دﻛﺘﺮی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺷﻬﺮی، داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ، 1379.
  12. حسین زاده، نعمت، استعلاجی، علیرضا، 1395، راهبردهای مدیریت بحران در سکونتگاه های غیر رسمی اسلامشهر با تاکید بر توانمند سازی، دوره 7، شماره 1، زمستان 1395، صفحه 85-101.
  13. خاتم، اعظم، (1395)، سنجش ظرفیت جمع پذیری و کیفیت زندگی در تهران، مطالعات فرادست طرح جامع تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، حوزه معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی.
  14. فیروزجاییان، علی اصغر؛ دهقان حداد، محسن، 1394، ارتباط و و تأثیر کیفیت زندگی عینی بر کیفیت زندگی ذهنی، (مطالعه موردی؛ شهر آمل، استان مازندران)، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی – فرهنگی 3(4)، 157.
  15. قانعی، محبوب؛ اسماعیل پور، نجما؛ سرایی، محمدحسین، 1396، سنجش کیفیت زندگی در محلات شهری در راستای ارتقای کیفیت زندگی (مطالعه موردی: قلعه شهر بافق)، نشریه پژوهش و برنامه ریزی 8(28)، 21.
  16. کلانتری، حسین؛ پوراحمد، احمد(1395)؛ فنون و تجارب برنامه ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، چ دوم، تهران.
  17. گیفورد، رابرت، 1388، روان شناسی محیط های مسکونی، ترجمه وحید قبادیان، فصلنامه معماری و فرهنگ، شماره دوم و سوم.
  18. لطفی، صدیقه، (1388)، مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه­ریزی شهری، مجله نگرش های نو در جغرافیای انسانی، 80 – 65.
  19. لینچ، کوین(١٣٧٦)،تئوری شکل خوب شهر،ترجمه سید حسین بحرینی،انتشارات دانشگاه تهران.
  20. مهدیزاده، جواد (1385)؛ برنامه‌ریزی راهبردی توسعه شهری(تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، معاونت معماری و شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
  21. ﻣﺮﺻﻮصی، ﻧﻔﻴﺴﻪ، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ دوره دﻛﺘﺮی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی ﺷﻬﺮی، داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس، 1392.
  22. نجفی، سعید، احدنژاد، محسن؛ دویران، اسماعیل، 1394، ارزیابی کیفیت زندگی در سکونتگاه های غیررسمی شهرها موردشناسی: محله اسلام آباد شهر زنجان، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای5(16)، 90-90.