انتخاب مناسب‌ترین نظام بهره‌برداری در مدیریت آبیاری در شبکه آبیاری و زهکشی جفیر استان خوزستان با استفاده از تحلیل (NII)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

ساماندهی نظام های بهره‌برداری از منابع تولید، آب و خاک یکی از مباحث بنیادی و از چالش‌های اساسی در کشاورزی ایران می‌باشد. بنابراین ضرورت دارد با اتخاذ راهکارهایی مناسب در جهت رفع مشکلات موجود اقدام نمود. طرح جفیر با وسعتی بالغ بر 36520 هکتار در 35 کیلومتری جنوب غربی شهرستان اهواز واقع شده است. این طرح به 7 واحد عمرانی تفکیک شده است که 5500 هکتار از آن قابل بهره‌برداری می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف انتخاب مناسب‌ترین نظام بهره‌برداری منابع آب در بخش کشاورزی شبکه آبیاری و زهکشی جفیر با استفاده از تحلیل (NII) انجام شده است. این پژوهش از نوع توصیفی- پیمایشی بوده و از نظر هدف در زمره (AHP) سلسله مراتبی پژوهش‌های کاربردی می‌باشد و انتخاب حجم نمونه بوسیله نمونه‌گیری هدفمند صورت گرفته است. طی بررسی‌های صورت گرفته سه نوع نظام شامل شرکت‌های تعاونی تولید، شرکت‌های سهامی زراعی و شرکت های کشت و صنعت به عنوان گزینه‌های این پژوهش انتخاب شدند. باتوجه به تکنیک تحلیل داده‌ها و انتخاب مناسب-ترین گزینه برای نظام بهره‌برداری منابع آب و خاک، سه معیار اصلی تعیین و برای هر معیار نیز چهار زیرمعیار انتخاب شدند. ابزارگردآوری داده‌ها پرسشنامه بود که توسط 22 نفر از متخصصان (کارکنان سازمان آب و برق خوزستان، شرکت بهره‌برداری از شبکه‌های آبیاری و زهکشی کرخه و شاوور، تعاون روستایی ایران، تعاون روستایی استان خوزستان و اتحادیه تعاونی‌های تولید ایثارگران جفیر) که در زمینه موضوع دارای دانش و تجربه بودند، تکمیل شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها به کمک نرم افزار Expert choice انجام گرفت. مطابق نتایج حاصله شرکت سهامی زراعی بالاترین اولویت بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Selection of the most suitable exploitation system of irrigation management in jofeyr irrigation and drainage network of Khuzestan province using analysis (NII)

نویسندگان [English]

  • bahman khosravipour
  • marjan adhammaleki
  • hamed izadi
agricultural university
چکیده [English]

Organizing the systems of exploitation of production resources, water and soil is one of the fundamental issues and one of the main challenges in Iranian agriculture. Therefore, it is necessary to take appropriate measures to solve the existing problems. Jofeyr project with an area of 36,520 hectares is located 35 km southwest of Ahvaz city. This project is divided into 7 development units, of which 5500 hectares can be exploited. The aim of this study was to select the most appropriate water resources utilization system in the agricultural sector of Jofeyr Irrigation and Drainage Network using analysis (NII). This research is a descriptive-survey type and in terms of purpose in the category (AHP) is a hierarchical of applied research and the sample size was selected by purposive sampling. During the studies, three types of systems including production cooperatives, agricultural joint stock companies and agro-industrial companies were selected as options for this study. According to the data analysis technique and the selection of the most appropriate option for the water and soil resources exploitation system, three main criteria were determined and four sub-criteria were selected for each criterion The data collection tool was a questionnaire conducted by 22 specialists (employees of Khuzestan Water and Electricity Organization, Karkheh and Shavuor Irrigation and Drainage Networks Operation Company, Rural Cooperative of Iran, Rural Cooperative of Khuzestan Province and Jofeyr Veterans Production Cooperative Union) in The subject matter had knowledge and experience, was completed. Data analysis was performed using Expert choice software. According to the results, the agricultural joint stock company was in the highest priority.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participation
  • Exploitation system
  • Aquifers
  • Crop joint stock
  • Jofeyr
  1. ازکیا و همکاران. 1394. جنبه­های اجتماعی نظام آبیاری در ایران. سال دوازدهم. مجله انسان شناسی. شماره 12.
  2. ازکیا، م. 1370. جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران. چاپ سوم. انتشارات اطلاعات. تهران.
  3. ازکیا، م. و ایمانی، ع. 1387. توسعه ی پایدار روستایی. انتشارات اطلاعات، تهران. ایران.
  4. بدری، سید علی، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا، سلمانی، حمدو بهمند، داداله. 1390نقش نظام های بهره برداری زراعی)خانوادگی) در توسعه. پایدار روستایی)مطالعه موردی: شهرستان قیر و کارزین استان فارس). پژوهش های جغرافیای انسانی.
  5. پورزند، احمد (1383). اقدامات اخیر برای خصوصی و رقابتی نمودن مدیریت بهره‌برداری و نگهداری شبکه‌های آبیاری وزهکشی، مجموعه مقالات اولین همایش بررسی مشکلات شبکه‌های آبیاری وزهکشی ومصرف بهینه آب کشاورزی، گوهران کویر، صص29- 24.
  6. حسین‏زاده، علی حسین. ایدر، نبی اله. عباسی، الهام (1391). بررسی عوامل موثر بر مشارکت شهروندی در بین شهروندان شهر خرم‏آباد. سال دوم، شماره دوم، 82- 59.
  7. رشوند، ایرج، میردامادی، سعید، و لشگرآرا (1397). بررسی عوامل موثر بر موفقیت تشکل های آب بران شبکه های آبیاری دشت قزوین، فصلنامه پزوهش های ترویج وآموزش کشاورزی، سال یازدهم، شماره3، پاییز1397. صص27- 21
  8. سازمان آب و برق خوزستان. 1395. کارنامه عملکرد سازمان در سال‌های آبی 95- 1394، گزارش مشترک ششم معاونت برنامه­ریزی و مدیریت روابط عمومی، نشر یانا گرافیک.
  9. ساریخانی، نصرت اله. 1384شرکت های سهامی زراعی در راه احیا، ماهنامه جهاد، 25 (294).
  10. شفیعی، فاطمه، جعفری صیادی، فاطمه و نوری درزیکلایی، پریسا (1399). شناسایی چالش ها و ازامات مدیریت بهینه آب در کشاورزی (مورد مطالعه:استان خوزستان)، نشریه علمی پزوهشی مهندسی آب و آبیاری، سال دهم، شماره40، زمستان1399. صص288- 272 272
  11. گل‏محمدی، فرهود. معتمد، محمدکریم. بیگی، بهزاد. آرزومندان، محسن (1390). نقش آموزش کشاورزان و اقدامات ترویجی در بهره‏وری و مدیریت مصرف آب. همایش منطقه‏ای دانش محوری در مدیریت پایدار کشاورزی و منابع طبیعی. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان. آبان 1390. گرگان.
  12. غلامرضایی، سعید، موسوی، زینب و رحیمیان، مهدی (1392). بررسی موانع اداری- سیلسی مشارکت بهره برداران حوزه سد کزنار در تشکیل تعاونی آب بران، مجله توسعه روستایی، دوره پنجم، شماره 2.
  13. فال سلیمان، محمود. حجی پور، محمد (1391). اثرات اقتصادی و اجتماعی شرکتهای سهامی زراعی (نمونه: شرکت سهامی زراعی سهلآباد در شهرستان نهبندان). مطالعات مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، شماره نهم و دهم، پاییز و زمستان 1391. صص66- 47
  14. فال سلیمان، محمودو حجی پور، محمد1390.. تحلیل نقش جامعه روستایی در شرکت های سهامی زراعی جدید با بهره گیری از شاخص های FSPI و RPPI مطالعه موردی شرکت سهامی زراعی سهل آباد در شهرستان نهبندان. مجله برنامه ریزی و آمایش فضا
  15. مرکز پزوهش های مجلس شورای اسلامی.. 1390قانون تشکیل شرکت های سهامی زراعی، مصوبه 1352
  16. عبداللهی، محمد1377.. نظام های بهره برداری کشاورزی در ایران. انتشارات معاونت امور نظام های بهره برداری. وزارت جهادکشاورزی. تهران.
  17. لهسایی زاده، عبدالعلی، (1388). جامعه شناسی کشاورزی. انتشارات اطلاعات، تهران، ایران.
  18. لهسایی زاده، عبدالعلی (1390). جامعه شناسی توسعه. چاپ اول. انتشارات پیام نور، تهران، ایران.
  19. نظام تشکیل و استقرار شرکتهای تعاونی تولید روستائی در بخش کشاورزی، سازمان تعاونی روستایی کشور، 1394.
  20. Kunzmann, K (2017). The Ruhr in Germany: a laboratory for regional governance. In Revival: The Changing Institutional Landscape of Planning (2001) (pp. 145- 169). Routledge.
  21. Sibiya, N (2010). An investigation of community participation trends in the rural development process in Nquthu, northern KwaZulu- Natal (Doctoral dissertation).
  22. Tsai, W. H. , Shaw, M. J. , Fan, Y. W. , Liu, J. Y. , Lee, K. C. , & Chen, H. C (2011). An empirical investigation of the impacts of internal/external facilitators on the project success of ERP: A structural equation model. Decision Support Systems, 50 (2), 480- 490.
  23. Denman, D. R. 1973, Kings Vista: Land Reforms in Iran, Geographical Publications, London.
  24. Mcnicoll, G. and Cain, 1990, Rural Development and Population, Oxfprd University Press.