واکاوی پیشران‌های کلیدی برنامه‌ریزی مسکنِ اقشار کم‌درآمدِ شهری با رویکرد آینده‌پژوهی (مورد مطالعه: ناحیه منفصل شهری نایسر، سنندج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تبریز

چکیده

مسکن یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان و جزئی کلیدی در توسعه‌ی پایدار جامعه است. در کشورهای مختلف دنیا و از جمله کشورهای در حال توسعه، سیاست‌های متنوعی برای تامین مسکن، بویژه برای اقشار کم‌درآمد در نظر گرفته شده است. که تاکنون بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته، برنامه‌های متفاوتی با عنوان «راهکار» جهت رفع معضلات مسکن شهری در دستور کار قرار گرفته است. اما این طرح‌ها طبق اظهارات کارشناسان تنها مسکّنی برای زخم متورم این مردم بوده است؛ بر همین اساس هدف این پژوهش، شناسایی پیشران‌های کلیدی برای برنامه‌ریزی مسکن اقشار کم‌درآمد در ناحیه منفصل شهری نایسر (در شهر سنندج) می‌باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و با توجه به مؤلفه‌های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر آن روش توصیفی – تحلیلی می‌باشد و از تکنیک پویش محیطی و دلفی برای شناسایی متغیرها و شاخص‌ها استفاده شده است. سپس پرسشنامه‌ی نیمه‌ساختاریافته بین 40 کارشناس متخصص و خبره در حوزه‌ی مسائل شهری توزیع شد. و داده‌های بدست آمده از طریق نرم‌افزار MICMAC تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد که سیستم شهری بخصوص در بخش مسکن موجود در ناحیه منفصل شهری نایسر (در شهر سنندج) شرایط ناپایداری را سپری می‌کند. همچنین بر اساس تحلیل‌های انجام گرفته در نهایت 15 عامل به عنوان پیشران‌های کلیدی برای تامین و بهبود وضعیت مسکن مورد نیاز برای قشر کم‌درآمد و ضعیف محدوده مورد مطالعه شناسایی شدند که در این میان نقش عوامل اقتصادی و اجتماعی - فرهنگی پررنگ‌تر می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Key Analysis of Housing Planning for the Low-Income Urban Perspectives with a Study Perspective (Case Study: Naysar isolated urban area)

نویسندگان [English]

  • saman salavati
  • mohammadreza pourmoahammadi
tabriz university
چکیده [English]

Housing is one of the most basic human needs and a key component in the sustainable development of society. In different countries of the world, including developing countries, various policies have been considered to provide housing, especially for the low-income groups. Based on the researches done so far, different programs called "solutions" have been put on the agenda to solve the problems of urban housing. But according to experts, these plans have been the only shelter for the swollen wounds of these people; Accordingly, the purpose of this study is to identify the key drivers for housing planning of low-income groups in the isolated urban area of Naysar (in Sanandaj). This research is applied in terms of purpose and according to the studied components, the approach is descriptive-analytical method and environmental and Delphi scanning technique has been used to identify variables and indicators. Then a semi-structured questionnaire was distributed among 40 experts in the field of urban issues. The obtained data were analyzed using MICMAC software. The results showed that the urban system, especially in the housing sector in the isolated urban area of Naysar (in the city of Sanandaj) is going through unstable conditions. Also, based on the analysis, 15 factors were identified as key drivers for providing and improving the housing situation needed for the low-income and poor in the study area, among which the role of economic and socio-cultural factors are more prominent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Housing planning
  • Low income groups
  • Future research
  • Naysar isolated urban area (Sanandaj)
  1. اسدی، صالح؛ مشکینی، ابوالفضل؛ علوی، سیدعلی؛ قائدرحمتی، صفر (1399)، تبیین سناریوهای مسکن گروه‌های آسیب‌پذیر شهری (مطالعه‌ی موردی: کلانشهر تهران)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 52، شماره 3، صص871 – 888.
  2. پورمحمدی، محمدرضا (1385)، برنامه ریزی مسکن، تهران، انتشارات سمت.
  3. حاتمی‌نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد و مرتضی نصرتی هشی (1396). آینده‌پژوهی در بافت فرسوده شهری (مطالعه موردی: ناحیه یک، منطقه شهر تهران)، فصلنامه علمی – پژوهشی اطلاعات جغرافیایی سپهر، دوره 28، شماره 109، صص 37 – 55.
  4. حکمت‌نیا، حسن؛ انصاری، ژینوس (1391)، برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه پایدار، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 44، شماره 1 (پیاپی 79)، صص 191 – 207.
  5. خدایی، زهرا و محمد میره (1390)، مروری بر تجارب جهانی در زمینه تامین مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری، مجموعه مقالات اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، دانشگاه فردوسی، مشهد.
  6. زنگنه، مهدی (1392)، تحلیل فضایی کالبدی قابلیت‌های شهر مشهد جهت دستیابی به توسعه‌ی پایدار مسکن، رساله‌ی دکتری رشته‌ی جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، به راهنمایی دکتر حمیدرضا وارثی، دانشگاه اصفهان.
  7. زیاری، کرامت‌اله؛ پوراحمد، احمد؛ حاتمی‌نژاد، حسین؛ محمدی، اکبر (1395)، برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری با تاکید بر توانمندی مالی و خط فقر مسکن (جمعیت شهری استان کردستان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 48، شماره 2، صص 211 – 226.
  8. ساسان‌پور، فرزانه؛ حاتمی، افشار؛ بابایی، شایان (1396). آینده‌پژوهی حباب شهرنشینی در کلانشهر تهران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال هفدهم، شماره 47، صص 171 – 189.
  9. سجادی، ژیلا، واحدی یگانه، فرید؛ محمدی، اکبر (1397)، سنجش ارتباط کیفیت کالبدی مسکن با امنیت تصرف در سکونتگاه‌های خودانگیخته‌ی شهری (مورد مطالعه: ناحیه منفصل شهری نایسر، سنندج)، فصلنامه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، سال 5، شماره 16، صص 83 – 110.
  10. شاهیوندی، احمد؛ قاسمی، مسعود؛ راست‌قلم، نیلوفر (1399)، آینده‌نگاری تاب‌آوری مسکن در منطقه 8 اصفهان با استفاده از روش تلفیقی سناریوپردازی و تحلیل اثرات متقاطع، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، سال 7، شماره 22، صص 131 – 153.
  11. شری‌زاده، عادل؛ روستایی، شهریور؛ حکیمی، هادی (1399)، شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آینده برنامه‌ریزی مسکنِ اقشار کم‌درآمد در کلانشهر تبریز با رویکرد آینده‌پژوهی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 10، شماره پیاپی 38، صص 39 – 50.
  12. فنی، زهره؛ کاظمی، لاله (1395)، آینده‌پژوهی و سناریونگاری برای برنامه‌ریزی توسعه محله‌ای بر پایه‌ی تحلیل سیستمی با مطالعه‌ی محله سنگلج تهران، فصلنامه‌ مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، شماره 21، صص 15 – 29.
  13. فنی، زهره؛ کوزه‌گر، لطفعلی؛ سامانی مجد، علی (1399)، تحلیل تطبیقی شاخص‌های مسکن پایدار در بافت‌های قدیمی و نوساز شهری (مورد مطالعه: بافت محله‌های اتابک و پونک تهران)، فصلنامه علمی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 11، شماره پیاپی 42، صص 137 – 152.
  14. محمدی ده‌چشمه، پژمان (1397)، ارزیابی سیاست‌های دولتی تامین مسکن در مورد گروه‌های کم‌درآمد شهری (مطالعه موردی: شهر سامان)، فصلنامه علمی – پژوهشی جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال 8، شماره 2، صص 277 – 291.
  15. نعیمی، کیومرث؛ پورمحمدی، محمدرضا (1395). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر وضعیت آینده سکونتگاه‌های فرودست شهری سنندج با تاکید بر کاربرد آینده‌پژوهی، مطالعات شهری، شماره 20، صص 53 – 64.
  16. Adams, D. (2005). Planning, Public Policy & Property Markets. Oxford, UK: Blackwell.
  17. Benito, Andrew; James Proudman and Getjan Vlieghe (2004), House Price Consumption and Montary Policy;Financial Accelerator Approach, Journal of Finanical Intermediation, 1- 22
  18. Dumreicher, H., and Kolb, B., (2008), Place As a Social Space: Fields of Encounter Relating to the Local Sustainability Process, Journal of Environmental Management, No. 87, PP. 317–328.
  19. Flavio, M. & Souza, D. (2001), the future of informal settlements: lessons in the legalization of
    disputed urban land in recife, Brazil, Geoforum 32: 483-492.
  20. Gallen, R., (2010), Dual‐indexed mortgages in reforming socialist economies: Evaluating the risks and institutional requirements, Journal Housing Policy Debate, Vol.3, No. 3, PP. 855-876.
  21. Godet, M. and P. Durance, (2011): Strategic Foresight for Corporate and Regional Development, UNOD -UNESCO - Fondation Prospective et Innovation.
  22. Goebel, Allison, (2007), Sustainable urban development? Low-cost housing challenges in South Africa, Habitat International. Vol.31. 291–302.
  23. Golubchikov, O., and Badyina, A., (2012), Sustainable Housing for Sustainable Cities, A Policy
    Framework for Developing Countries, UN HABITAT Nairobi.
  24. 24. Gordon, A. (2008). Future Savvy: Identifying Trends to Make Better Decisions, Manage Uncertainty and Profit from Change, AMACOM.
  25. Katz, B. and Turner, M. A., (2008), Rethinking U.S Rental Housing Policy: Build on state & Local
    Innovation, Washington, DC, Brookings Institution.Accessed I8, 2011, at http://www.Brooking.edu.
  26. Ola, Alulo. (2011), Sustainable Housing Development and Functionality of Planning Laws in Nigeria: the Case of Cosmopolitan Lagos, Journal of Sustainable Development, Vol. 4, No.5, Oct.,139 -150.
  27. Ratcliffe, J. and Krawczyk, E., (2010), Imagineering Cities: Creating Liveable Urban Futures in the
    21st Century, Publication, utures Academy.
  28. Rioux, L., and Werner, C., (2010), Residential Satisfac Tion Among Aging People Living in Place, Journal of Environ Mental Psychology, Vol. 31, No. 2, PP. 158–169.
  29. Shearer, Allan W. (2005): Approaching scenario-based studies: three perceptions about the future and considerations for landscape planning, Environment and planning B: Planning and design, 32, 67-87.
  30. Tamer, A. & Shawket, M. (2011), New strategy of upgrading slum areas in developing countries using vernacular trends to achieve a sustainable housing development, Energy Procedia. 6: 228-235.
  31. UN Habitat (2012), Sustainable Housing for Sustainable Cities, A policy Framework for developing contries.
  32. Warnock, C., Veronica, E., and Warnock, F., (2008), Markets and Housing Finance, Journal of Housing Economics, Np. 17, PP. 239–251.
  33. Westaway, Margaret S., (2006), A Longitudinal Investigation of Satisfaction with Personal, and Environmental Quality of Llife in an Informal South African Housing.