سنجش تحولات ریخت شناسی شهراردبیل با بهره گیری از روش تحلیل چیدمان فضا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 'گروه آموزشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری- دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم اجتماعی

2 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ایران

3 گروه آموزشی جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی

10.22034/gahr.2023.397703.1877

چکیده

با توجه به پویایی شهرها، تحول آن ها در طی زمان امری اجتناب ناپذیر می باشد. امروزه در مطالعه مسائل شهری، شناخت و تحلیل مورفولوژی شهریی در بررسی پدیده ها و تحولات آن ها از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. لذا هدف پژوهش حاضر سنجش تحولات ریخت شناسی شهراردبیل با بهره گیری از روش تحلیل چیدمان فضا ( در چارچوب طرح ها و برنامه های شهراردبیل) می باشد. در این پژوهش جهت بررسی مورفولوژی شهر بر پایه تغییرات شاخص هم پیوندی داده های استخراج شده مربوط به وسیله تحلیل نقشه خط محوری در Space Syntax Network و نرم افزار Arc Gis و. QGIS طی دوره های (1307-1340)و (1340-1355) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد تفاضل میان بالاترین و پایین ترین هم پیوندی در بافت شهراردبیل در دوره اول کمتر از دوره دوم می باشد. این امر بیانگر آن است که شهر اردبیل در دوره 1307تا1340 نسبت به دوره 1340تا1355 دارای ساختار هم پیوند و خصوصیات همگن تری بوده است. در کل، براساس نتایج حاصل از این مطالعه می توان گفت که یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در تحولات بافت شهر اردبیل در طی گذر زمان تغییرات میان همپیوندی ناشی از تغییرات کالبدی -فضایی بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Measuring the morphological changes of Ardabil city using the method of space layout analysis

نویسندگان [English]

  • Shalale Ghahri 1
  • Mohammadhasan yazdani 2
  • Alireza Mohammadi 3
1 Geography and Urban Planning Teaching Group - Mohaghegh Ardabili University, Faculty of Social Sciences
2 Professor of Geography and Urban Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil Iran.
3 Educational Department of Geography and Urban Planning, Mohaghegh Ardabili University
چکیده [English]

Considering the dynamics of cities, their transformation over time is inevitable. Nowadays, in the study of urban issues, the recognition and analysis of urban morphology is of particular importance in the investigation of phenomena and their developments. Therefore, the aim of the present research is to measure the morphological changes of Ardabil city by using the spatial layout analysis method (in the framework of the plans and programs of Ardabil city). In this research, in order to investigate the morphology of the city based on the changes in the correlation index of the extracted data related to the analysis of the axial line map in Space Syntax Network and Arc Gis software. QGIS has been studied during the periods (1307-1340) and (1340-1355). The results of the research showed that the difference between the highest and the lowest interconnectedness in the context of Ardabil city in the first period is less than the second period. This indicates that the city of Ardabil in the period 1307-1340 compared to the period 1340-1355 had a more homogeneous structure and characteristics. In general, based on the results of this study, it can be said that one of the most important influencing factors in the changes in the fabric of Ardabil city during the passage of time has been the inter-connectivity changes caused by physical-spatial changes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban morphology
  • space arrangement
  • correlation parameter
  • map analysis
  • Ardabil city
- اخوی، امید؛  موسوی هاشمی، فاطمه .(1399). تحلیل مولفه های تاریخی تاثیرگذار بر مرفولوژی بافت قدیم شهر اردبیل، تاریخ شهر و شهرنشینی در ایران و اسلام، فصلنامه تاریخ شهر و شهر نشینی در ایران و اسلام، دوره1 شماره2، صص26-1
- پور احمد، احمد؛ محمدی، علیرضا و پیشگر، الهه (1393). تحلیل شبکه شهری استان ایلام طی دوره 1390-1375، نشریه مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دوره 2، شماره5، صص 33-53
- جمالی، س. (1394). بررسی جایگاه گونه-ریخت شناسی شهری در طرح های توسعه کالبدی ایران مطالعه موردی کلانشهر تبریز، مطالعات جترافیایی مناطق خشک، دوره5، شماره19، صص85-102
- حیدری، محمدجواد؛ شکوهی، علی (1395). مطالعة تطبیقی مورفولوژی بافتهای قدیم و جدید شهری بر اساس مدل فراکتالی  (مطالعة موردی: محلّات منتخب از بافت قدیم و جدید شهر زنجان)، نشریه مطالعات نواحی شهری دانشگاه شهید باهنر کرمان،  شماره 1، صص39-61
- حسینی، علی؛ پور احمد، احمد، کرامت الله، زیاری (1397). تحلیل ساختار فضایی شهری با تأکید بر بُعد جمعیتی رویکرد ریخت شناسی شهر چند هسته ای. مورد مطالعه: شهر تهران، مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 8، شماره30، صص 38-19
- داداش پور، هاشم، سالاریان، فردیس .(1397). تحلیل الگوهای فضایی رشد شهری در مناطق کلان شهری ایران ( مطالعه موردی:  مناطق کلان شهری تهران، مشهر، اصفهان و شیراز)، فصلنامه آمایش سرزمین، دوره 10، شماره1،صص 117-138
- دیده بان، محمد، پوردیهیمی، شهرام، ریسمانچیان، امید .(1392). روابط بین ویژگی های شناختی و پیکره بندی فضایی محیط مصنوع تجربه ا ی در دزفول، دو فصلنامه معماری ایرانی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات معماری ایران، دوره2، شماره 4، صص 37-64
- رنجبر، احسان؛ آزرم، زهرا؛ کازونس.، میکل مارتی .(1398). کند و کاوی در ماهیت دگرگونی فضاهای شهری در شهرهای تاریخی ایران، مورد مطالعه: شهر اصفهان، دوره16، شماره73، صص 40-29
- رجب دوست، افسون (1400). واکاوی نقش نیروها و عوامل مدیریتی- شهری بر روند گسترش کالبدی محدوده های شهری؛نمونه مورد پژوهش شهر فسا، جغرافیا و روابط انسانی، دوره3، 407-374
-  شاه علی، جعفر؛ سنایی، مجید (1389). بررسی شبکه معابر شهری در ارتباط با مورفولوژی شهری، نگرش های نو در جغرافیای انسانی، دوره2، شماره3، صص 137-152
- صفایی پور، مسعود سعیدی، جعفر. (1396). تحلیل تاریخی بر عناصر و ساختار کالبدی فضایی شهرهای ایرانی- اسلامی ، اسلام و مطالعات اجتماعی، دوره 5، شماره3، صص95-125
- عباس زادگان، مصطفی (1381). طراحی شهری روش چیدماین فضا در فرآیند طراحی شهری با نگاهی به شهر یزد، فصلنامه مدیریت شهری، شماره9، صص 64-75
- علی پور کوهی، پانته آ. سادات سعیده زرآبادی، سعیده؛ ماجدی، حمید .(1400). تاملی بر  بر روش های کمی و کیفی مطالعات فرم- ریخت شناسانه شهری ( رویکردها و تکنیک ها)، مورد مطالعاتی: بافت تاریخی خرم آباد، معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 35، صص223-238
-  مهرابیان، ساهره؛ صفری، حسین؛ سهیلی، جمال الدین .(1400). تحلیل ریخت شناسی مدرسه دارالفنون با استفاده از روش نحو فضا، دو فصلنامه اندیشه معماری، دوره5،  شماره 9، 263-276
- مشفقی، وحید، جعفری، یحیی، علیزاده، هادی .(1398). تحلیل ریخت شناسی شبکه شهری با رویکرد تعادل بخشی به فضا (مطالعه موردی: شبکه شهری استان هرمزگان)، نشریه آمایش سرزمین، دوره11، شماره2، صص 311-336
-  نمکی،  روح اله؛ عبداله زاده طرف، اکبر؛ ستاری ساربانقلی، حسن .(1400). تاثیر مولفه های چیدمان فضا، کاربری زمین و ترافیک و شبکه معابر بر آلودگی هوای شهری (مورد مطالعه: شهر تبریز)، فصلنامه جغرافیای سرزمین، شماره7، صص121-138
- همدانی گشن، حامد.(1395) ،وجوه شکل شهر، مجله منظر، دوره8، شماره34، صص149-143
Alper, S.( 2009). A thesis submitted to the graduate school of engineering and sciences of İzmir Institute of technology. In partial fulfillment of the requirements for the degree of doctor of philosophy in city planning
Beltrão, G & Kessler, E. ( 2013). Urban Planning and Land Management for Promoting Inclusive Cities, India: Promoting Inclusive Urban Development in Indian Cities, Asia Development Bank (ADB). 1-33.
Greene, M., and Reyes, J., and Castro, A. (2012). Old and new city: morphological analysis of Antakya. Proceedings: Eighth international Space Syntax Symposium, Santiago de Chile: PUC, P 825.
Moudon,A,v. (1994). Getting to know the Built Landscape: Typomorphyologhy {A{ // Franck  A,Schneekloth L H. Ordering Space: Types in Architecture and Desing. New York: van Nostrand Reinhold.289-311
Owens, P. M. (2005), Beyond Density: Measuring Neighborhood Form in New England’s Upper Connecticut River Valley, PhD dissertation: University of California.
Owens, P. M. (2005), Beyond Density: Measuring Neighborhood Form in New England’s Upper Connecticut River Valley, PhD dissertation: University of California.
Wardhani, F.( 2019). Patterns and characteristics of urban morphology in the old city of Bengkulu, Arcitecture and Environment, 18(1): 53-64.
Zheng, D. Zhang, G. Shan, H. Tu, Q. Wu, H. Li, S. (2020), Spatio-temporal evolution of urban morphology in the Yangtze river middle reaches megalopolis, China, Sustainability, 12(1738): 1-15.
Zhou, H. and H. Gao .(2018). "The impact of urban morphology on urban transportation mode: A case study of Tokyo." Case Studies on Transport Policy.