بررسی سیر سیاست‌های اجرایی بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با تاکید بر کاهش خطر سوانح

رمضان زاده لک, محدثه; متکی, زهیر; ملک‌پور اصل, بهزاد

doi:10.22034/gahr.2023.408555.1918

بررسی سیر سیاست‌های اجرایی بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با تاکید بر کاهش خطر سوانح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد بازسازی پس از سانحه، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

² استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22034/gahr.2023.408555.1918

چکیده

سیاست بازآفرینی متأخرترین رویکرد مداخله در بافت‌های ناکارآمد شهری است که عموما دارای کیفیت نازل زندگی، ناپایداری کالبدی، وضعیت نامناسب اقتصادی-اجتماعی و شرایط نامطلوب بهداشتی هستند که همین امر محدوده‌های مذکور را در برابر مخاطرات طبیعی و سوانح انسان‌ساخت آسیب‌پذیر ساخته است. آن‌چه به عنوان هدف در این مقاله دنبال می‌شود،‌ بررسی سیاست بازآفرینی شهری در مواجهه با محدوده‌های ناکارآمد شهری با هدف کاهش خطر سوانح، کاربست اجرایی این سیاست و ارائه چارچوب مفهومی در تحقق بازآفرینی پایدار با هدف مذکور است. در این پژوهش ابتدا متون تخصصی شامل کتب و مقالات با هدف یافتن علل موفقیت و یا شکست پروژه‌های بازآفرینی شهری با هدف کاهش خطر سوانح در جهان بررسی شدند و پس از آن روابط میان بازآفرینی شهری و کاهش خطر سوانح و اهداف مشترک این دو حوزه واکاوی و از نتایج آن در تدوین چارچوب مفهومی کارآمد در کاهش خطر سوانح در چارچوب بازآفرینی شهری بهره گرفته شد. مطالعات کاربست اجرایی سیاست بازآفرینی شهری با هدف کاهش خطر سوانح در جهان مبین مواردی است که موفقیت و یا شکست پروژه را رقم می‌زنند. در بین درس‌آموزه‌های حاصل از این مطالعات، موردی مشترک است که موفقیت پروژه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پروژه‌های با هدف کاهش خطر سوانح را از دیگر پروژه‌ها متمایز می‌کند که همان تدوین چشم انداز خاص مکان و ارزیابی دقیق آسیب‌پذیری در محدوده‌ها‌ی هدف است. ارزیابی دقیق آسیب‌پذیری در محدوده‌ها‌ی هدف نیازمند چارچوب مفهومی است تا همچون نقشه‌ی راهنما در مسیر ارزیابی مورد استفاده قرار گیرد و با کسب شناختی جامع از بافت هدف، از معضلات موجود در آن به عنوان فرصتی برای بازآفرینی بافت مذکور و تحقق کاهش خطر آن در برابر سوانح استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

جغرافیای طبیعی

عنوان مقاله [English]

The evolution of executive policies of deteriorated urban fabrics regeneration with a focus on disaster risk reduction

نویسندگان [English]

Mohadese Ramezanzade Lak ¹
Zoheir Mottaki ²
Behzad Malekpour Asl ²

¹ MS. in Post-Disaster Reconstruction, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

² Assistant Professor, Faculty of Architecture and Urban Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Urban regeneration is the most recent approach to intervene in deteriorated urban fabrics that generally have low quality of life, physical instability, poor socioeconomic status, and unfavorable health conditions, which have made these areas vulnerable to natural hazards and man-made disasters. The objective of this article is to review urban regeneration policies of deteriorated urban fabrics focusing on disaster risk reduction, implementation of these policies, and development of a conceptual framework to achieve the aforementioned goal. In this research, published works on the topic were overviewed with the aim of finding the causes of success or failure of urban regeneration projects focused on disaster risk reduction. Then, the relationship between urban regeneration and disaster risk reduction and the common goals of these two fields were analyzed, and the results were used in developing an effective conceptual framework for the regeneration of urban fabrics with a focus on disaster risk reduction. Studies on the implementation of urban regeneration policies aimed at reducing the risk of disasters reveal the facts that determine the success or failure of the project. Among the lessons learned from these studies, there is a common feature that influences the success of projects and distinguishes disaster risk reduction projects from others, and that is the development of a vision for the place and the accurate assessment of vulnerability in the targeted areas. Accurate assessment of vulnerability in target areas requires a conceptual framework that can be used as a guide map in the assessment. By acquiring a comprehensive knowledge of the target area, one can use the problems as an opportunity to regenerate the deteriorated fabric and reduce disaster risk.

کلیدواژه‌ها [English]

Deteriorated urban fabrics
Urban regeneration
Disaster risk reduction
Vulnerability reduction

مراجع

اسدی، سعیده و شرقی،علی (1398). واکاوی فرایند بازیابی ابعاد هویت و دلبستگی مکانی پس از سوانح، از منظر نظریه تاب آوری، فصلنامه برنامه ریزی و آمایش فضا، 23(3)، 43-64. بازیابی از:

http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-29043-fa.html

ایزدی, محمد سعید. (1397). سخن سردبیر ویژه؛ رویکرد بازآفرینی شهری: به سوی یک دستور کار شهری جدید. هفت شهر, 4(62), 8-15. بازیابی از:

http://www.haftshahrjournal.ir/article_32853_ae622ea10574cd7affdf3174e13e7cca.pdf

پوراحمد،احمد؛ حبیبی، کیومرث و کشاورز،مهناز (1389). سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نودر بافت های فرسوده شهری، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1)، 73. بازیابی از: www.magiran.com/p871578

پوریا مهر, رضا. (1400). تحلیل و ارزیابی بافت فرسوده و ناکارآمدی شهری به منظور باز آفرینی شهری ( مطالعه موردی : شهرستان خرم آباد) با استفاده از مدل SWOT. جغرافیا و روابط انسانی, 3(4), 570-584. بازیابی از: doi: 10.22034/gahr.2021.286448.1559

رضازاده, خدیجه. (1395). گزارش دفاتر هفتم و هشتم از نشست های تخصصی و موضوعی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران. هفت شهر, 4(شماره 53 و 54), 216-235. بازیابی از:

https://www.haftshahrjournal.ir/article_24616.html

سازمان مدیریت بحران کشور، پژوهشکده سوانح طبیعی، (1400). برنامه ملی کاهش خطر حوادث و سوانح (بند ب ماده 4 قانون مدیریت بحران کشور). بازیابی از :

https://ndri.ac.ir/uploads/NDML-Docs/Disaster-Risk-Reduction-National-Plan.pdf

ظفری، حسین و ویسی، رضا (1390). واکاوی عوامل موثر بر جلب مشارکت مردمی به منظور کاهش ریسک سوانح طبیعی، فصلنامه مسکن و محیط روستا، 30(135)، 105. بازیابی از: www. magiran.com/p940078

مطوف، شریف (1386). بحران هویت و تشدید آن در زندگی اردوگاهی پس از زلزله بم . باغ نظر، 4(8)، 73-80. بازیابی از:

www. magiran.com/p692375

وزارت راه و شهرسازی. معاونت مسکن و ساختمان. دفتر مقررات ملی و کنترل ساختمان با مشارکت شرکت بازآفرینی شهری ایران. 1398. بازآفرینی شهری پایدار در محدوده ها و محله های ناکارآمد شهری. تهران: نشر توسعه ایران.

Andersen, H. S. (2002). Excluded places: the interaction between segregation, urban decay and deprived neighbourhoods. Housing, Theory and Society, 19(3-4), 153-169. Retrieved from:

https://doi.org/10.1080/140360902321122860

Browne, J. (2021). segregation. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/segregation-sociology

Candas, E., Flacke, J., and Yomralioglu, T.: Understanding Urban Regeneration in Turkey, Int. Arch. Photogramm. Remote Sens. Spatial Inf. Sci., XLI-B4, 669–675. Retrieved from:

https://doi.org/10.5194/isprsarchives-XLI-B4-669-2016

Fayazi, M. & Bornstein, L. (2020). The Links Between Vulnerability, Poverty, and Hazards: A Focus on the Impacts of Globalization Trends. 259-271. Retrieved from:

https://doi.org/10.1016/B978-0-12-819078-4.00014-9

Güzey, Özlem. (2016). The last round in restructuring the city: Urban regeneration becomes a state policy of disaster prevention in Turkey. Cities. 50. Retrieved from:

https://doi.org/10.1016/j.cities.2015.08.010

Iban, Muzaffer & Usta, Hasan & Ülger, Nihat. (2015). Urban Regeneration Projects in Istanbul: Gaziosmanpaşa Case. Retrieved from:

https://www.researchgate.net/publication/273747484_Urban_Regeneration_Projects_in_Istanbul_Gaziosmanpasa_Case

Kidokoro, T. (2008). Urban Regeneration and the Shift of Planning Approaches: The Case of Japanese Regional Cities. Retrieved from:

https://doi.org/10.1007/978-4-431-78147-9_8

Kidokoro, T., Murayama, A., Katayama, K., Shima, N. (2008). New Directions in Urban Regeneration and the Governance of City Regions. Retrieved from:

https://doi.org/10.1007/978-4-431-78147-9_1

Leary, M.E., & McCarthy, J. (Eds.). (2013). The Routledge Companion to Urban Regeneration (1st ed.).

Osman Balaban & Jose Antonio Puppim de Oliveira (2014) Understanding the links between urban regeneration and climate-friendly urban development: lessons from two case studies in Japan, Local Environment. Retrieved from:

https://doi.org/10.1080/13549839.2013.798634

Pelling, M. (2004). Disaster risk reduction: a development concern.

Roberts, P.,Sykes, H. & Granger, R. (2016). Urban regeneration: A handbook (2nd ed.). SAGE Publications Lt.

Shima, Hiramoto, Seta, Katayama, Kim, Cho, Matsutani, Tokyo’s Large-scale Urban Redevelopment Projects and their Processes, 43rd ISOCARP Congress 2007. Retrieved from:

https://www.isocarp.net/Data/case_studies/1040.pdf

Tallon, A. (2020). Urban Regeneration in the UK (3rd ed.). Routledge.

Turok, Ivan. (2005). Urban regeneration: what can be done and what should be avoided?. Paper presented at Istanbul 2004 international urban regeneration symposium: Workshop of Kucukcekmece District. 57-62. Retrieved from:

https://www.researchgate.net/publication/281213040

Wisner, B., Blaikie, P., Cannon, T. & Davis, I. (2003). At Risk: Natural Hazards, People's Vulnerability and Disasters. Routledge.

Xiang, P., Wang, Y., & Deng, Q. (2017). Inclusive Nature-Based Solutions for Urban Regeneration in a Natural Disaster Vulnerability Context: A Case Study of Chongqing, China. Sustainability, 9(7), 1205. Retrieved from: http://dx.doi.org/10.3390/su9071205