ارزیابی پیاده‌سازی اصول تاب‌آوری و جریان‌سازی مدیریت ریسک در مقیاس محلی (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

10.22034/gahr.2023.416870.1949

چکیده

امروزه تاب‌آوری به مفهومی مهم در تحقیقات علمی و گفتمان‌های سیاسی تبدیل شده است و یک رویکرد اساسی در مواجهه با انواع بحران‌ها و مخاطرات در شهرها تلقی می‌گردد. همچنین با توجه به محلی بودن بحران‌ها و اثرات آنها، برنامه‌ریزی و مدیریت تاب‌آوری در مقیاس محلی از اصول اساسی محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت تاب‌آوری در مقیاس محلی، تحقیق حاضر با هدف ارزیابی پیاده‌سازی اصول تاب‌آوری و جریان‌سازی مدیریت ریسک در مقیاس محلی کلان‌شهر تبریز نگارش شده است. در این راستا، روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد که در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل رگرسیون لگاریتمی، مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره‌ی VIKOR و روش وزن‌دهی آنتروپی شانون استفاده شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق نیز شامل مدیران و مسئولان شهری درگیر در حوزه‌ی مدیریت بحران می‌باشد که حجم نمونه‌ی آماری با استفاده از روش دلفی هدفمند 100 نفر تعیین گردیده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که از 9 مؤلفه‌ی مورد بررسی تنها دو مؤلفه‌ی ملاحظات مالی و مدیریت مشارکتی با ضریب بتای 652/0 و 617/0 در سطح اطمینان 95/0 معنادار بوده و تحقق یافته‌اند. از طرفی در بین مؤلفه‌های مورد بررسی نامطلوب‌ترین وضعیت شامل مؤلفه‌های مدیریت دانش و پاسخگویی و بازیابی بوده است. همچنین پیاده‌سازی اصول تاب‌آوری و جریان‌سازی مدیریت ریسک تنها در سه منطقه‌ی 2، 5 و 9 کلان‌شهر تبریز مطوب می‌باشد. بنابراین می‌توان عنوان کرد که پیاده‌سازی اصول تاب‌آوری و جریان‌سازی مدیریت ریسک در مقیاس محلی کلان‌شهر تبریز (شهرداری‌های مناطق) دارای وضعیت نامطلوبی بوده و نیازمند برنامه‌ریزی استراتژیک در این زمینه می‌باشیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the implementation of principles of resilience and streamlining of risk management on a local scale (case study: Tabriz metropolis)

نویسندگان [English]

  • Yasin Bejani 1
  • Mirsaeed Moosavi 2
1 Master of Geography and Urban Planning, Tabriz University, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Nowadays, resilience has become an important concept in scientific research and political discourses, and it is considered a basic approach in facing all kinds of crises and risks in cities. Also, due to the locality of crises and their effects, planning and managing resilience on a local scale is considered one of the basic principles. Considering the importance of resilience at the local scale, the present research was written with the aim of evaluating the implementation of the principles of resilience and streamlining of risk management at the local scale of Tabriz metropolis. In this regard, the research method is practical in terms of its purpose and in terms of analytical-exploratory nature, in order to analyze information, were used logarithmic regression model, VIKOR multi-criteria decision making model and Shannon's entropy weighting method. The statistical population of the research also includes managers and city officials involved in the field of crisis management, and the size of the statistical sample was determined using the targeted Delphi method of 100 people. The findings of the research show that out of the 9 investigated components, only two components of financial considerations and participatory management with beta coefficients of 0.652 and 0.617 are significant at the confidence level of 0.95 and have been realized. On the other hand, among the investigated components, the most unfavorable situation was the components of knowledge management and accountability and recovery. Also, it is recommended to implement the principles of resilience and streamline risk management only in the 2nd, 5th and 9th districts of Tabriz metropolis. Therefore, it can be said that the implementation of the principles of resilience and streamlining of risk management at the local scale of Tabriz metropolis has an unfavorable situation and we need strategic planning in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban management
  • Resilience
  • Risk management
  • Tabriz metropolis

مراجع

  1. زند مقدم، محمدرضا؛ ارجمند راد، بهروز (1402). بررسی میزان تاب آوری بافت فرسوده شهر در برابر مخاطرات طبیعی ( زلزله ) مطالعه موردی شهر سمنان، جغرافیا و روابط انسانی، دوره‌ی 6، شماره 21، صص 73-41.
  2. طاهری، علیشیر؛ علامی‌نژاد، محمود؛ حسن‌زاده، حسن (1399). مدیریت ایمنی و بحران شهری در شهرداری‌ها، رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، دوره‌ی 4، شماره 43، صص 134-118.
  3. طرح توسعه و عمران «جامع» تبریز (1395). مهندسان مشاور نقش محیط، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل راه و شهرسازی استان آذربایجان شرقی، مصوب 24/81395.
  4. علیپور شعاری دهقانی، مریم؛ پناهی، علی؛ ولی‌زاده، رضا (1400). امکان‌سنجی اصول مدیریتی تاب‌آوری در کلان‌شهرهای ایران با تأکید بر رویکرد هیوگو (HFA) (مطالعه موردی: کلان‌شهر تبریز)، مطالعات مدیریت شهری، دوره‌ی 13، شماره 45، صص 58-47.
  5. کریمی‌زرکانی، علیرضا؛ شیخ‌الاسلامی، علیرضا؛ پریزادی، طاهر (1398). نقش مدیریت شهری در تاب‌آوری شهرها در برابر سوانح طبیعی (مورد مطالعه: شهر باقرشهر)، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، دوره‌ی 12، شماره 45، صص 456-441.
  6. گاسپارینی، پائولو؛ مانفردی، گانتو؛ آسپرونه، دومینکو.(1395). تاب‌آوری و پایداری در مقابل بلایای طبیعی (چالشی برای شهرهای آینده)، ترجمه‌ی حسین حاتمی­نژاد و مرتضی نصرتی­هشی، تهران: انتشارات آراد کتاب.
  7. نامجویان، فرخ؛ رضویان، محمدتقی؛ سرور، رحیم (1396). تاب‌آوری شهری چارچوبی الزام‌آور برای مدیریت آینده‌ی شهرها، فصلنامه‌ی جغرافیایی سرزمین، دوره‌ی 14، شماره 55، صص 95-81.
  8. Abenir, M.A.D., Manzanero, L.I., & Bollettino, V. (2022). Community-based leadership in disaster resilience: the case of small island community in Hagonoy, Bulacan, Philippines. International Journal of Disaster Risk Reduction, 71, 1-13
  9. Agudelo-Vero, Claudia M. (2012). Harvesting urban resources towards more resilient cities, Resources, Conservation and Recycling, 64, 3-12.
  10. Bai, X., Shi, P., Liu, Y. (2014). Realizing China's urban dream. Nature, 509, 158–160.
  11. Berke, P., Newman, G., Lee, J., Combs, T., Kolosna, C., & Salvesen, D. (2015). Evaluation of networks of plans and vulnerability to hazards and climate change: a resilience scorecard. J. Am. Plann. Assoc, 81 (4), 287–302.
  12. Berke, P.R., Malecha, M.L., Yu, S., Lee, J., & Masterson, J.H. (2019). Plan integration for resilience scorecard: evaluating networks of plans in six US coastal cities. J. Environ. Plann. Manag, 62 (5), 901–920.
  13. Borsekova, K., Nijkamp, P., & Guevara, P. (2018). Urban resilience patterns after an external shock: An exploratory study. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31, 381–392.
  14. Chandler, D., & Coaffee, J. (2016). The Routledge handbook of international resilience. New York: Routledge.
  15. Chorynski, A., Pinskwar, I., Craczyk, D., & Kryzaniak, M. (2022). The emergence of different local resilience arrangements regarding extreme weather events in small municipalities, a case study from the Wielkopolska region, Poland. Sustainability, 14, 1-25.
  16. Coaffee, J., Therrien, M.-C., Chelleri, L., Henstra, D., Aldrich, D. P., Mitchell, C. L., Rigaud, E., et al. (2018). Urban resilience implementation: A policy challenge and research agenda for the 21st century. Journal of Contingencies and Crisis Management, 26(3), 403–410.
  17. De Bruijn, K., Buurman, J., Mens, M., Dahm, R., & Klijn, F. (2017). Resilience in practice: Five principles to enable societies to cope with extreme weather events. Environmental Science. Policy, 70, 21–30.
  18. Dumienski, G., Mruklik, A., Tiukało, A., & Bedryj, M. (2020). The Comparative Analysis of the Adaptability Level of Municipalities in the Nysa Kłodzka Sub-Basin to Flood Hazard. Sustainability, 12, 1-9.
  19. Farahmand, H., Dong, S., Mostafavi, A., Berke, P.R., Woodruff, S.C., Hannibal, B., et al. (2020). Institutional congruence for resilience management in interdependent infrastructure systems. Int. J. Disaster Risk Reduct, 46, 101515.
  20. Folke, C. Carpenter, S. R. Walker, B. Scheffer, M. Chapin, T. Rochstorm, J. (2010). Resilience thinking: integrating resilience, adaptability and transformability Ecology and Society, 15(4), 1-9.
  21. Godschalk, D. (2003). Urban hazard mitigation: Creating resilientcities, Natural Hazards Review, 4, 136-143.
  22. Gonzales, P., Ajami, N. (2017). An Integrative Regional Resilience Framework for the Changing Urban Water Paradigm. Sustainable Cities and Society, 30, 128-138.
  23. Hegger, D. L. T., Driessen, P. P. J., Wiering, M., van Rijswick, H. F. M. W., Kundzewicz, Z. W., & Matczak, P. (2016). Toward more flood resilience: Is a diversification of flood risk management strategies the way forward. Ecology and Society, 21(4), 52.
  24. Jones, B.M., Stoker, J.M., Gibbs, A.E., Grosse, G., Romanovsky, V.E., Douglas, T.A., Kinsman, N.E.M., Richmond, B.M. (2013). Quantifying landscape change in an arctic coastal lowland using repeat airborne LiDAR. Environmental Resarch. 8, 1-11.
  25. Li, Q., Dong, S., & Mostafavi, A. (2019). Modeling of inter-organizational coordination dynamics in resilience planning of infrastructure systems: a multilayer network simulation framework. PLoS One, 14 (11).
  26. Malhi, G.S., Das, P., Bell, E., Mattingly, G., Mannie, Z. (2019). Modelling resilience in adolescence and adversity: a novel framework to inform research and practice. Translational Psychiatry. 9, 1-16
  27. Mayunga, J. S. (2007). Understanding and applying the concept of community disaster resilience: A capital-based approach, A Draft Working Paper Prepared for the Summer Academy for Social Vulnerability and Resilience Building, 22- 28 July 2007, Munich.
  28. McGill, R. (2020). Urban resilience – An urban management perspective. Journal of Urban Management, 9, 372–381.
  29. Mera, A. P., & Balijepalli, C. (2020). Towards improving resilience of cities: An optimisation approach to minimising vulnerability to disruption due to natural disasters under budgetary constraints. In Transportation, 47, 1-17.
  30. Musakwa, W. (2017). Perspectives on geospatial information science education: an example of urban planners in southern Africa. Geo-spatial Information Science, 20(2), 201–208.
  31. Neumann, B., Unger, S. (2019). From voluntary commitments to ocean sustainability. Science, 363, 35–36.
  32. Olsen, M., Oskarsson, P-A., Jallberg, N., Granasen, M., & Nordstrom, J. (2023). Exploring collaborative crisis management: A model of essential capabilities. Safety Science, 162, 1-13.
  33. Pinskwar, I., Chorynski, A., & Kundzewicz, Z.W. (2020). Severe drought in the spring of 2020 in Poland—More of the same? Agronomy, 10, 1-13.
  34. Price, S.J., Ford, J.R., Campbell, S.D.G., Jefferson, I., (2016). Urban Futures: the sustainable management of the ground beneath cities. In: Eggers, M.J., Griffiths, J.S., Parry, S., Culshaw, M.G. (Eds.) Developments in Engineering Geology. Geological Society of London Engineering Geology Special Publication 27, London, pp. 19–33.
  35. Ribeiro, P.J.G., & Goncalves, L.A.P.J. (2019). Urban resilience: A conceptual framework. Sustainable Cities and Society, 50, 1-11.
  36. Sajjad, M. (2021). Disaster resilience in Pakistan: A comprehensive multi-dimensional spatial profiling. Applied Geography, 126, 1-11.
  37. Sun, H., Zhen, F., Lobsang, T., & Li, Z. (2019). Spatial characteristics of urban life resilience from the perspective of supply and demand: A case study of Nanjing, China, Habitat International, 88, 1-10.
  38. Sutton-Grier, A.E., Wowk, K., Bamford, H. (2015). Future of our coasts: the potential for natural and hybrid infrastructure to enhance the resilience of our coastal communities, economies and ecosystems. Environmental Science & Policy, 51, 137–148.
  39. Tariq, H., Pathirage, C., & Fernando, T. (2021). Measuring community disaster resilience at local levels: an adaptable resilience framework. International Journal of Disaster Risk Reduction, 62, 1-14.
  40. Thorne, K., MacDonald, G., Guntenspergen, G., Ambrose, R., Buffington, K., Dugger, B., Freeman, C., Janousek, C., Brown, L., Rosencranz, J., Holmquist, J., Smol, J., Hargan, K., Takekawa, J. (2018). U.S. Pacific coastal wetland resilience and vulnerability to sealevel rise. Science Advances, 4, 1–11.
  41. (2017). How to make cities more resilient: A handbook for local government leaders: A contribution to the global campaign 2010–2015, making cities resilient-my City is getting ready! United Nations.
  42. Wardekker, J. A., de Jong, A., Knoop, J. M., & van der Sluijs, J. P. (2010). Operationalising a resilience approach to adapting an urban delta to uncertain climate changes. Technological Forecasting and Social Change, 77(6), 987–998.
  43. Wisniewski, M. (2022). Analysis of the integrity of district crisis management plans in Poland. International Journal of Disaster Risk Reduction, 67, 1-11.
  44. Woodruff, S.C., & Regan, P. (2019). Quality of national adaptation plans and opportunities for improvement. Mitig. Adapt. Strateg. Glob. Change 53–71.
  45. Zhu, S., Li, D., Feng, H., Gu, T., Hewage, K., & Sadiq, R. (2020). Smart city and resilient city: Differences and connections. Wiley Interdisciplinary Reviews: Data Mining and Knowledge Discovery, 10(6), 1–19.
جغرافیا و روابط انسانی
دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 24
فروردین 1403
صفحه 403-422

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 17 مهر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار