ارزیابی مؤلفه‌های رضایتمندی از فضاهای عمومی محله بهارستان شهر تهران

حاتمی نژاد, حسین; محمدی سلمانی, منصوره; حیدری, اصغر

ارزیابی مؤلفه‌های رضایتمندی از فضاهای عمومی محله بهارستان شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

² دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

³ دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران

چکیده

یکی از مباحث مهم در موضوع برنامه‌ریزی شهری و همین‌طور بحث مدیریت شهری، توجه به فضاهای عمومی است، فضاهایی که نقش عمده‌ای را در تعامل‌بخشی، اجتماع‌ ‌پذیری، ایجاد شادابی، تنوع و سرزندگی در یک محله می‌توانند بازی کنند. همچنین امروزه فضاهای عمومی شهری، ضرورتی اساسی در برنامه‌های توسعه شهری یافته‌اند که این امر حکایت از نقش این فضاها در تقویت وجهۀ فرهنگی – اجتماعی شهر دارد. بنابراین با توجه به نقش بسیار مؤثر فضاهای عمومی در حیات شهری، برنامه‌ریزی برای این گونه از فضاها یکی از اولویت‌ها و دغدغه‌های اصلی مدیران شهری است. بنابراین هدف اصلی این تحقیق بررسی مؤلفه‌های اصلی رضایتمندی از فضاهای عمومی در محله بهارستان شهر تهران می‌باشد. روش پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و مبتنی بر داده‌های اولیه می‌باشد که جمع‌آوری اطلاعات اولیه، به‌صورت اسنادی و پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام‌گرفته است. داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است که رضایتمندی از فضاهای عمومی بر اساس نتایج آزمون T در محله بهارستان تهران با میانگین 2.75 در طیف لیکرت در سطح پایینی قرار دارد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی مؤلفه‌های اصلی مؤثر بر رضایتمندی از فضاهای عمومی به 4 عامل اصلی تقسیم شد. همینطور نتایج حاصل از مدل‌سازی مسیر PLS مؤلفه‌های اصلی تأثیرگذار بر رضایتمندی از فضاهای عمومی مؤلفه‌های جذابیت، ایمنی و امنیت، غنا و جامعیت شناخته شدند که با برنامه‌ریزی در راستای ارتقاء و ساماندهی این مؤلفه‌ها می‌توان سطح رضایتمندی از فضاهای عمومی در این محدوده را بالا برد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1397.1.1.36.7

عنوان مقاله [English]

Evaluation of satisfaction components of public spaces in Baharestan neighborhood of Tehran

نویسندگان [English]

Hossain hataminejad ¹
mansoure mohammadisalmani ²
asghar headari ³

¹ Associate Professor of Geography and Urban Planning, University of Tehran

² Graduate student of geography and urban planning at Tehran University

چکیده [English]

One of the important issues in urban planning and urban management is attention to public spaces, spaces that play a major role in interacting, socializing, creating vitality, diversity and vitality in a neighborhood Can play. also Nowadays urban public spaces have become an essential requirement for urban development programs, which shows the role of these spaces in strengthening the socio-cultural landscape of the city. Therefore, due to the very effective role of public spaces in urban life, planning for this type of space is one of the priorities and main concerns of urban managers. So the main objective of this research is to examine the main components of satisfaction of public spaces in the neighborhood of Baharestan in Tehran. The method of this research is descriptive-analytical and it is based on the initial information. This information was collected by using a questionnaire based on documentary and survey methods. Collected data was processed by using SPSS and Smart PLS software. The results of this study indicate that satisfaction of public spaces based on the results of the T test in Baharestan neighborhood of Tehran with a mean of 2.75 in the Likert range is at a low level. Also, based on the results of exploratory factor analysis, the main components affecting the satisfaction of public spaces were divided into four main factors. Also, based on the results of the PLS route modeling, components of attractiveness, safety and security are richness and being comprehensive were identified as the main components that affecting the satisfaction of public spaces. It can be argued that with the planning in order to upgrade and organize these components, the level of satisfaction of public spaces in this area has been raised.

کلیدواژه‌ها [English]

public area
vivacious
Satisfaction
Baharestan neighborhood

مراجع

1- اسمعیلیان، سحر و رنجبر، احسان، (1392)، بررسی تطبیقی مؤلفه‌های مؤثر بر شکل‌گیری و انتقال خاطرات جمعی در فضاهای عمومی شهری (نمونه موردی: تهران، میدان تجریش، میدان بهارستان و میدانچه تئاتر شهر)، نشریه معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره 5، شماره 11، ص 181- 194.

2- امیراصلانی، مهرناز و آشتیانی، سوگل، (1385)، توسعه فضاهای فراغت: امری ضروری جهت پاسخگویی نیاز جوانان، اولین همایش بین‌المللی شهر برتر.

3- آراسته، مجتبی، (1389)، بررسی و مقایسه تطبیقی کیفیت فضاهای عمومی در سکونتگاه‌های خودرو؛ نمونه موردی: محلات اسلام‌آباد و ده ونک تهران، فصلنامه علمی – پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 1، شماره 1، ص 107 – 130.

4- بصیری مژدهی، رضا و خلیجی، کیوان، (1389)، فضای عمومی، ماهیتی پیچیده و چند مفهومی؛ پیشنهادی چندوجهی برای گونه‌بندی فضاهای عمومی، مجله منظر، شماره 7، ص 38 – 41.

5- پارسی، حمیدرضا و فرمهینی فراهانی، بهراد، (1395)، طرح‌واره ذهنی، فضای شهری، خلاقیت، فصلنامه آرمان‌شهر، دوره 9، شماره 17، ص 303-315.

6- پاکزاد، جهانشاه، (1384)، راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، وزارت مسکن و شهرسازی، چاپ اول.

7- پورمحمدی، محمدرضا و کوشانه، روشن، (1392)،ارزیابی و تحلیل فضاهای عمومی شهری با استفاده از مدل تاپسیس، مطالعه موردی: تبریز، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای سال5، شماره 17،صص 37-52.

8- جیکوبز، جین، (1385)، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، انتشارات دانشگاه تهران.

9- حبیبی، کیومرث؛ نسترن، مهین و محمدی، مهرداد، (1395)، سنجش و ارزیابی سرزندگی فضاهای عمومی شهری و نقش آن در ارتقای کیفیت زندگی جوانان مورد شناسی: خیابان نظر شرقی اصفهان، فصلنامه و آمایش شهری – منطقهای، دوره 6، شماره 19، ص 161-180.

10- حبیبی، محسن و پورمحمدرضا، نوید (1392)، فضاهای عمومی و زندگی جمعی در شهر تاریخی ورامین، مجله هویت شهر، دوره 7، شماره 15، ص 5 – 14.

11- دلاور، علی، (1392)، مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، چاپ دوم،انتشارات رشد، تهران.

12- رفیعیان، مجتبی؛ عسگری، علی و عسگری زاده، زهرا، (1388)، سنجش میزان رضایتمندی سکونتی ساکنان محله نواب، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 67 ،ص 53 تا 67.

13- شهرداری منطقه 12 تهران (1396)، قابل‌دسترسی از طریق آدرس: : http://region12.tehran.ir

14- صالحی، اسماعیل، (1387)، ویژگی‌های محیطی فضاهای شهری امن، چاپ اول، نشر مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.

15- غلام‌زاده، رسول؛ آذر، عادل و قنواتی، مهدی، (1391)، مدل‌سازی مسیری – ساختاری در مدیریت: کاربرد نرم‌افزار Smart PLS، تهران، نشر نگاه دانش.

16- قاسم‌زاده، بهنام؛ رسول‌زاده اقدم، صمد و رهبری پور، کسری، (1392).بررسی تأثیر فضاهای عمومی شهری و فضای مجازی در شکل‌گیری افکار عمومی جامعه، مطالعات جامعه‌شناسی، سال سوم، شماره یازدهم، ص 21 – 35.

17- کاشانیجو، خشایار، (1389)، بازشناخت رویکردهای نظری به فضاهای عمومی شهری، نشریه هویت شهر، دوره 4، شماره 6، ص 95 – 106.

18- لنگ، جان(1383)، آفرینش نظریه‌ی معماری؛ نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، ترجمه‌ی علیرضا عینی فر، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

19- مدنیپور، علی و نیوکاسل، ترجمه فرشاد نوریان (1391)، فضاهای عمومی و خصوصی شهر، نشر شرکت پردازش و برنامهریزی شهری.

20- مرکز آمار ایران، (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن.

21- Gehl, J. (2007), Public Spaces for Changing Public life, Topo, 61, 16-22.

22- Golany, G. 1996. Geo-Space Urban Design. John Wiley and Son.

23- Hall, Edvard, 1995, towards a general urban theory, in J Brotchie, M.Batty, E.Blakely, P.Hall and P.Newman, eds, Cities in Completion Longman Australia, Melbourne.

24- James, R. (2008). Residential stisfacation of elderly tenants in apartment housing, Social Indicators Research, Vol. 89, No. 3, p.p 422-437.

25- Mandeli, k. N. (2010). Promoting public space governance in Jeddah. Saudi Arabia. Cities,27, p.p. 443-455.

26- Orum, M. A. (2010). Introduction. In Orum, M. A. and Neal, P. Z. eds. Common Ground? Readings and Reflections on Public Space. New York, Taylor and Francis, pp. 13 – 17.

27- Rogers, W. (2003). The excellent city park system. What make it great and how to get there, The trust for Public land, Washington.