سنجش میزان موفقیت سیاست های عدالت گرا با تعیین سطح توسعه مناطق شهری بر اساس شاخص های توسعه ی پایدار(نمونه موردی شهر مشهد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه پیام نور

چکیده

دستیابی به توسعه پایدار شهری به خصوص جهت گیری به سوی عدالت اجتماعی، در چند دهه اخیر از مهمترین دغدغه های مدیران شهری بوده است. در اغلب شهرها این ادعا مطرح می باشد که این رویکرد در عمل مورد توجه قرار گرفته و نتایج مطلوبی هم به دست آمده است. به این منظور، بررسی حاضر در نظر دارد این فرضیه را در شهر مشهد مورد آزمون قرار دهد. بر این اساس، شرایط و میزان دستیابی به معیارهای توسعه پایدار در مناطق سیزده گانه این شهر مورد تحقیق قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و برای تجزیه و تحلیل و ارائه یافته ها از توابع موجود در نرم افزارهای GIS و تکنیک TOPSIS استفاده شده است. از میان 40 معیار در قالب 5 شاخص توسعه(محیط زیست، منابع و جمعیت، اقتصاد، آموزش و سلامت)، در این مرحله از پژوهش، عمدتاً از شاخص هایی بهره برداری شده است که قابلیت بیشتری از نظر کمی سازی داشته اند. یافته های به دست آمده نشانگر آن است که مناطق 1، 9، 10، 11 و 12 دارای بیشترین درجه توسعه یافتگی، مناطق 7، 8 و ثامن، دارای سطح نسبی توسعه و مناطق 2 تا 6 محروم از توسعه بوده اند. این یافته ها بیاانگر آن است که مناطق توسعه یافته با مناطق ثروتمند، مناطق با توسعه متوسط با بخشهای با درآمد نزدیک به متوسط و مناطق با توسعه بسیار پایین با مناطق حاشیه نشین و فقیر قبلی، انطباق دارند. بنابراین، تغییر رویکردها و شیوه‌های اجرایی در این شهر ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determining amount of success in equitable policies by determination of level of development of urban regions based on sustainable development indexes. (Mashhad case study)

نویسنده [English]

  • Rostam saberifar
Payam e- Noor Yniversity
چکیده [English]

Gaining access to urban sustainable development, especially taking the side of social justice, has become one of the most concerns of managers in recent decades. It has been claimed that this approach has been come into account practically and it has had desirable results. The survey aims to examine this hypothesis on Mashhad. Based on this plan, conditions and amount of access to sustainable development criterion among thirteen regions of the city have been researched. This survey uses descriptive and analytic methods of research and to analysis and demonstration of findings, available functions of GIS software and technic of TOPSIS have been utilized. In this stage of research, due to various limitations, those indexes that have more ability of being quantifiable, have been widely used. Findings indicate that 1, 9, 10, 11, 12 regions, have the most degree of development; regions of 7, 8 and Samen are relatively developed, and regions of 2,3,4,5 and 6 are deprived. According to these findings, amount of access to sustainable development in Mashhad was not in relation with activities and measures that have been done in this case; or, at least method of practice toward urban regions development was in the way that rich groups had mostly taken the advantage of the policies. Because, developed regions by rich neighberhood, regions with middle development by middle class areas and regions with low degree of development by poor areas and slums are in contrast. Asa result, shifting among approaches and implementation methods in Mashhad is necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Sustainable Development
  • Social Justice
  • Mashhad City
  • Urban Regions
  • TOPSIS
استادی، مهری، سلطانی­فر، هادی، ادب، حامد، قلیچی­پور، زهرا و پهلوانی، عباس(1396) ارزیابی و رتبه­بندی مناطق شهری با تاکید بر کیفیت اکولوژیکی پارکها و فضای سبز به روش تاپسیس(مطالعه موردی: مناطق شهری مشهد)، محیط شناسی، شماره 2، 347-329.
بزی، خدارحم و سرگلزایی، صدیقه(1391) ارزیابی نقش و جایگاه زنان در مدیریت شهری با استفاده از تکنیک TOPSIS مطالعه موردی زابل، فصلنامه برنامه­ریزی فضایی، شماره 1، 120-107.
پاشازاده، اصغر و جلالیان، حمید(1397) سنجش رضایتمندی شهروندان از کیفیت زندگی در شهر گرمی، فصلنامه برنامه­ریزی فضایی، شماره 42، 161-145.
پیرزاده، حسن(1397) اصلاح نظام مدیریت توسعه شهری در ایران بر اساس رویکرد راهبردی، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
تانکیس، فرد(1388) فضا، شهر و نظریه­های اجتماعی. (ترجمه پارسی و افلاطونی) دانشگاه تهران، تهران.
تقوایی، مسعود و ذاکری، الهه(1392) تحلیل پراکنش فضایی خدمات بیمارستانی و درمانگاهی با استفاده از GIS و مدل TOPSIS (مورد: شهر اصفهان)، مدیریت اطلاعات سلامت، شماره 32، 14-7.
جی. کریزک، کوین  و پاور، جو(1388) راهنمای برنامه­ریزان در توسعه پایدار(ترجمه حاتمی نژاد و امیریان)، انتشارات چرخ نیلوفری، تهران.
رهنمایی، محمدتقی و پور موسوی، موسی(1385) بررسی ناپایداری­های امنیتی کلان شهر تهران بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار شهری، نشریه پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 57، 23-11.
زیاری، کرامت الله و مهدی­نژاد، حمید و پرهیزکار، فرید(1388) مبانی و تکنیک‌های برنامه­ریزی شهری، انتشارات دانشگاه بین‌المللی چابهار، چابهار.
شماعی، علی، محمودی، مهدی و موسی­وند، جعفر(1390) تحلیل نابرابری­های شاخص­های کیفیت زندگی در سطح محلات شهری بابلسر، جغرافیا، پژوهش و برنامه­ریزی، شماره 6، 86-71.
شیعه، اسماعیل(1387) دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، انتشارات سازمان شهرداری‌ها، تهران.
صابری­فر، رستم(1386) توسعه شهری پایدار، پیک نور علوم انسانی، شماره 5، 115-108.
عضدی، احمد، محمدی، حمید و کریمی، محمد(1389) رتبه­بندی مناطق شهری شیراز بر اساس سطح توسعه یافتگی، رفاه اجتماعی، شماره 36، 214-185.
فنی، زهره، احدنژاد، محسن و مقدم، شهرزاد(1396)، رتبه­بندی مناطق شهری و شناسایی عوامل رضایت شهروندان از عملکرد اتوبوسرانی زنجان، جغرافیا و توسعه فضای شهری، شماره 6، 114-99.
قاجار خسروی، محمد مهدی(1389) مروری بر تهیه طرح‌های کالبدی منطقه­ای در ایران، فصلنامه مسکن و محیط روستا، شماره 130، 101-90.
قرخلو، مهدی و عبدی، ناصح و زنگنه شهرکی، سعید (1388) تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاه­های غیر رسمی، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 69، 78-61.
کاظمی، مرضیه (1386) مدیریت گردشگری، انتشارات سمت، تهران.
لقایی، حسنعلی و محمدزاده تیتکانلو، حمیده(1378) مقدمه­ای بر توسعه شهری پایدار و نقش برنامه­ریزی شهری، مجله هنرهای زیبا، شماره ششم، 123-111.
مثنوی، محمدرضا (1382) پژوهشی پیرامون توسعه پایدار و پارادایم­های جدید توسعه شهری(شهر فشرده و شهر گسترده)، محیط شناسی، شماره 21، 112-98.
مفیدی شمیرانی، مجید و افتخاری مقدم، علی(1388) توسعه پایدار شهری، دیدگاه‌ها و اصول اجرایی آن در کشورهای در حال توسعه، فصلنامه بین‌المللی پژوهشی ساخت شهر، شماره 12، سال ششم، 25-15.
ملکی، سعید و حسین­زاده دلیر، کریم(1388) رتبه­بندی نواحی شهری از نظر شاخصه­های توسعه پایدار، جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، شماره 13، 34-19.
مومنی، منصور و شریفی سلیم، علیرضا(1397) مدل­ها و نرم افزار­های تصمیم­گیری چندشاخصه، ناشر مولف.
میرلطفی، محمود؛ علوی­زاده، امیر، سرگلزایی، فرشته و سرگلزایی، صدیقه(1392) اولویت­بندی مراکز خدماتی مورد نیاز روستاییان در ورودی­های شهر زابل با استفاده از مدل TOPSIS، دو فصلنامه جغرافیا و توسعه شهری، شماره 1، 134-121.
هام، برند(1382) توسعه پایدار و آینده شهر­ها(ترجمه محمود جمشیدی)، مجله جستارهای شهرسازی، شماره 4، 34-19.
هاروی، دیوید(1379) عدالت اجتماعی و شهر(ترجمه حسامیان، حائری و منادی­زاده)، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، تهران.
Beaker, J. and Jahan, F. (2017) Design guidelines for green roofs. Toronto: Environment Canada.
Deguen, S., Zmirou-Navier, D. (2010) Social inequalities resulting from health risks related to ambient air quality—a European review, European Journal of Public Health, No. 20, pp. 27–35.
Hall, P and feiffer, A. (2018) Future urban 21st century, London: Harper
Heeney, W. (2017) Macro-environments, Suburbs, and Metropolitan Areas. Greenwood Press, Westport, CT/ London, UK.
Kumar, R. (2003) Perception and Recognition Environmental, New York: Architectural and Cultural.
Maslow, A. H (1970) Motivation and Personality.N. Y.:Harper and Row.
Seitz, L. (2008) Global issues: an introduction, London: Blackwell Publishing Ltd.
USEPA, (2016) Integrated science assessment for particulate matter EPA/600/R-08/139F. U.S, Environment Protection Agency, Washington, DC, USA.