بازارچه‌های مرزی و امنیت اقتصادی روستاهای پیرامون مطالعه مورد: بازارچه مرزی باجگیران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجو

چکیده

از ملاک‌های مهم پایداری اسکان در نواحی مرزی به ویژه روستاهای همجوار مرز عامل امنیت اقتصادی است. امنیت در مؤلفه‌های مختلفی تعریف می‌گردد و از دیدگاه خبرگان یکی از با اهمیت‌ترین آنها امنیت اقتصادی بوده که به نگهداشت جوامع مرزنشین می‌انجامد. وجود مرز پتانسیل تبادلات تجاری را به وجود می‌آورد که از ملزومات آن ایجاد بازارچه‌های مرزی برای عرضه تولیدات است. هم اکنون در مناطق مرزی کشور ۴۳ بازارچه وجود دارد که بازارچه مرزی باجگیران از جمله بازارچه‌های فعال محسوب می‌گردد که در شهرستان قوچان و هم مرز با کشور ترکمنستان احداث شده است. تحقیق حاضر سعی در شناخت تاثیر بازارچه‌های مرزی در منطقه مورد مطالعه دارد، در همین راستا به بررسی شعاع تأثیر اقتصادی بازارچه مرزی باجگیران با روستاهای پیرامون، بعد از احداث بازارچه می‌پردازد و با استفاده از روش مقایسه‌ای، منافع و معایب ایجاد بازارچه مرزی را مورد ارزیابی قرار داده است. یافته‌های کسب شده از تحقیق بیان کننده آن است که بازارچه مرزی باجگیران در سالهای مختلف از بدو تأسیس باتوجه به علل گوناگون نوسانهای مختلفی را تجربه و پشت‌سر گذارده است، لذا در فواصل گذشته رشد مراحل تجربی بازارچه دارای ثبات یکسانی نبوده است. از سوی دیگر نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ایجاد بازارچه مرزی برای روستاهای پیرامون منافع متعددی دربر دارد که از جمله آن هفت تأثیر مثبت ایجاد شده با تأسیس بازارچه برای جوامع روستایی پیرامون قابل شمارش و بررسی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Border Markets and Economic Security of Villages around the Case Study: Bajeriyaran Border Market

نویسندگان [English]

  • hassan momeni
  • malihe soltanabadi
دانشجو
چکیده [English]

از ملاک‌های مهم پایداری اسکان در نواحی مرزی به ویژه روستاهای همجوار مرز عامل امنیت اقتصادی است. امنیت در مؤلفه‌های مختلفی تعریف می‌گردد و از دیدگاه خبرگان یکی از با اهمیت‌ترین آنها امنیت اقتصادی بوده که به نگهداشت جوامع مرزنشین می‌انجامد. وجود مرز پتانسیل تبادلات تجاری را به وجود می‌آورد که از ملزومات آن ایجاد بازارچه‌های مرزی برای عرضه تولیدات است. هم اکنون در مناطق مرزی کشور ۴۳ بازارچه وجود دارد که بازارچه مرزی باجگیران از جمله بازارچه‌های فعال محسوب می‌گردد که در شهرستان قوچان و هم مرز با کشور ترکمنستان احداث شده است. تحقیق حاضر سعی در شناخت تاثیر بازارچه‌های مرزی در منطقه مورد مطالعه دارد، در همین راستا به بررسی شعاع تأثیر اقتصادی بازارچه مرزی باجگیران با روستاهای پیرامون، بعد از احداث بازارچه می‌پردازد و با استفاده از روش مقایسه‌ای، منافع و معایب ایجاد بازارچه مرزی را مورد ارزیابی قرار داده است. یافته‌های کسب شده از تحقیق بیان کننده آن است که بازارچه مرزی باجگیران در سالهای مختلف از بدو تأسیس باتوجه به علل گوناگون نوسانهای مختلفی را تجربه و پشت‌سر گذارده است، لذا در فواصل گذشته رشد مراحل تجربی بازارچه دارای ثبات یکسانی نبوده است. از سوی دیگر نتایج تحقیق نشان می‌دهد که ایجاد بازارچه مرزی برای روستاهای پیرامون منافع متعددی دربر دارد که از جمله آن هفت تأثیر مثبت ایجاد شده با تأسیس بازارچه برای جوامع روستایی پیرامون قابل شمارش و بررسی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها [English]

  • امنیت اقتصادی
  • بازارچه‌های مرزی
  • نواحی روستایی
  • بازارچه باجگیران
- احمدی پور، زهرا و دیگران(1387)، بررسی روند شتاب توسعه یافتگی فضاهای سیاسی – اداری کشور. مطالعه موردی : استانهای ایران در برنامه های اول تا سوم توسعه(1387-1368) فصلنامه ژعوپلتیک، سال سوم، شماره اول.
- اسماعیل زاده، خالد(1387)، بررسی جایگاه بازارچه های مشترک  مرزی در وضعیت رفاهی مرزنشینان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
- بخشداری باجگیران، 1383- گزارش سیاسی اجتماعی بخش باجگیران.ص 7.
- بوزان، باری(1378)، مردم، دولت ها، ترس. ترجمه  پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- بی سخن، امید(1387)، تاثیر بازارچه های مرزی در تغییر ساختار اقتصادی و کالبدی شهر نمونه موردی : پیرانشهر. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه زنجان.
- پهلوانی، مصیب و دهمرده قلعه نو، نظر(1378) ارزیابی وضعیت بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان در قالب برنامه های توسعه کشور، سیستان و بلوچستان، انتشارات دانشکده اقتصاد و علوم دارایی.
- دهمرده قلعه نو، نظر و شهرکی، جواد(1378)، ارزیابی طرح توجیهی منطقه آزاد تجاری سیستان، انتشارات معاونت پژوهشی دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- رضایی، علی(۱۳۸۰)، چون و چرای بازارچه های مرزی، ماهنامه اقتصادی و مالی بین المللی(اقتصاد ایران)- دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری های وزارت کشور سال چهارم، شماره ۳۶.
- رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و محمد حسین پاپلی یزدی و عرفان عبدی (1388)، ارزیابی اقتصادی بازارچه های مرزی، بازتاب های توسعه مناطق مرزی، مطالعه موردی: بازارچه مرزی شیخ صالح کرمانشاه، فصلنامه ژئوپلتیک، سال چهارم، شماره دوم، صص 109- 82.
- روشن، اصغر و همکاران(1389)، توسعه و امنیت مرزی، مطالعه موردی: بازارچه مرزی استان خراسان، فصلنامه علمی تخصصی دانشکده علوم و فنون مرز، سال اول، پیش شماره 1.
- زرقانی، سیدهادی(1386)، مقدمه ی بر شناخت مرزهای بین المللی، چاپ اول، تهران، انتشارات معاونت پژوهش دانشگاه علوم انتظامی ناجا.
- سعید امانپور، کاوه نادری، ایوب ایصافی و فریبرز منصوری میانرود(1391)، بررسی و تحلیل اثرات بازارچه های مرزی بر ساختار اقتصادی و اجتماعی شهرها، نمونه موردی: شهر جوانرود.همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت، چالش ها و رهیافت ها، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
- شافعی، سعید(1378): بررسی وضعیت بازارچه های مرزی استان آذربایجان شرقی و موانع و مشکلات آنها، مجموعه مقالات سمینارهای علمی.
- فخرفاطمی، علی اکبر(1383)، نقش بازارچه های مرزی در تثبیت و توسعه روستایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
- محمودی، علی(۱۳۸۴)، ساختار مبادلات بازارچه های مرزی و نقش آن در بازرگانی و اقتصاد مناطق مرزنشین، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی.
- مراتب، مریم(۱۳۸۴)، نگاهی به منطقه آزاد ارس، استانداری آذربایجان غربی.
- مرکز آمار ایران، سرشماری نفوس و مسکن (1395)، شهرستان قوچان.
- وزارت امور اقتصادی و دارایی(1371)، بررسی روند تشکیل بازارچه های مشترک مرزی و تبیین راه هایی در جهت بهبود روند مذکور و بررسی جایگزین های مناسب، تهران: معاونت امور اقتصادی ودارایی.
- وزارت امور اقتصادی و دارایی(1371)، بررسی روند تشکیل بازارچه های مشترک مرزی و تبیین راه هایی در جهت بهبود روند مذکور و بررسی جایگزین های مناسب، تهران: معاونت امور اقتصادی ودارایی.
- قادری حاجت، مصطفی و همکاران(1389)، تبیین نقش بازارچه­های مرزی در امنیت و توسعه پایدار نواحی پیرامون(مطالعه موردی: بازارچه های مرزی استان خراسان جنوبی)، فصلنامه ژئوپلتیک، شماره 3 پاییز 1389.
- Abhijit,v (2008) Mandated Empowerment Handing Antipoverty Policy Back to the Poor, Annals of the New York Academy of Sciences, 333-348.
- Bebbington, anthony and et al,(2007) Of Texts and Practices: Empowerment and Organizational Cultures in World Bank-funded Rural Development Programmers ,Journal of Development Studies, Vol. 43, No. 4, pp. 597–621.
- Chandoevwit, worawan, yonguth chalamwong, Srawooth Paitoonpong (2004), Thailands Cross Border Economy, A Casa study of sa kacoand ChiangRai: Thailand Developinent Resource Institute(TDRI)
- Singh, Naresh,(2009) Forum on the ‘Legal Empowerment of the Poor’ Fighting rural poverty, inequality and low productivity through legal empowerment of the poor, The Journal of Peasant Studies, Vol. 36, No. 4, 871–892.
 
برای مطالعه بیشتر:
- علی محمدپور، زهرا احمدیپور، مرجان بدیعی(1391) نقش تحول کارکرد مرز بر فضای جغرافیایی بخشباجگیران در مرز ایران و ترکمنستان، ویژهنامه جغرافیا.
- حمیدرضا محمدی علی اکبر فخر فاطمی، نقش بازارچه های مرزی در توسعه فضاهای مرزی پژوهش موردی: بازارچه مرزی باجگیران.
- محمدعلی زنگنه اسدی، الهه اکبری ،زهرا خوش لهجه، رویکردهای نوین پدافند غیرعامل در آمایش سرزمین (مطالعه موردی: شهر مرزی باجگیران).
- دکتر حسن کامران، علی محمدپور و فرهاد جعفری (1388) تحلیل کارکرد بازارچه مرزی باجگیران، نشریه انجمن جغرافیای ایراندورة جدید، سال ششم، شماره 18و  19.
- محمدی، حمیدرضا و علی اکبرفخر فاطمی (1384) نقش بازارچههای مرزی در توسعهفضایی مناطق مرزی نمونه موردی: باجگیران، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال اول، شماره1.
- احمدیپور، زهرا و حافظ نیا، محمدرضا و محمدپور، علیرضا  (1387) تاثیرات اقتصادی واجتماعی بازگشایی مرزها نمونه موردی بخش باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان، پژوهشهای جغرافیایی انسانی، شماره (1-18) ،65.
- محمدپور فیلشور، علی (1381)؛ بازگشایی مرزها و تأثیر آن بر مناطق مرزی؛ مورد: باجگیران در مرز ایران و ترکمنستان، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس.