سنجش پایداری توسعه‌ شهر تبریز با روش جای پای اکولوژیکی

خزایی, مصطفی; مسلمی, آرمان

سنجش پایداری توسعه‌ شهر تبریز با روش جای پای اکولوژیکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مدرس دانشگاه شهید بهشتی تهران

² مدرس دانشگاه

چکیده

شهرها پس از انقلاب صنعتی به سرعت رشد یافتند و این رشد و توسعه، پیامدهای بسیاری با خود به همراه داشت. عمده‌ی آثار این پیامدها بر محیط‌زیست و کیفیت زندگی مردم این جوامع وارد شده است. یکی از روش های ارزیابی میزان ارتباط انسان با طبیعت روش جای پای اکولوژیک است. این روش، کیفیت نیازهای یک گروه انسانی را که با مقدار مشخصی از سطح زمین و آب، به تولید منابع مصرفی و دفع مواد زائد حاصل از زندگی خود اقدام می‌کند، اندازه‌گیری می‌نماید. این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی جای پای اکولوژیکی شهر تبریز می پردازد و تلاش می‌کند به این پرسش پاسخ دهد: آیا فضای بوم شناسی شهر تبریز توان حمایت و برآوردن نیازهای اساسی جمعیت شهر را دارد؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که جای پای اکولوژیکی شهر تبریز در گروه‌های مصرفی مواد غذایی، حمل ونقل، گرمایش گازهای طبیعی، آب، برق و زمین مورد نیاز برای دفع مواد زائد 30/3 هکتار بوده است. این امر بیانگر این است که شهر تبریز برای برآوردن نیازهای زیستی و پایداری خویش متّکی به منطقه‌ای فراتر از استان آذربایجان شرقی است. نگاهی به میزان مواد مصرفی شهر تبریز، نشان می‌دهد که سهم مواد غذایی با 73/2 هکتار، بیشترین سهم را در بین سایر موارد دارد. کمترین میزان مربوط به زمین مورد نیاز برای دفع زباله 07/0 متر مربع به ازای هر نفر بوده است. از آنجایی که ظرفیت زیستی ایران 8/0 هکتار است. جای پای اکولوژیکی 30/3 هکتاری شهر تبریز بدان معناست که 125/4 برابر بیش از سهم خود، از ظرفیت زیستی قابل تحمل کشور را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1397.1.2.30.3

عنوان مقاله [English]

Measuring the Sustainability of development of the city of Tabriz with the ecological footprint

نویسندگان [English]

mostafa khazaee ¹
arman moslemi ²

¹ lecturer of university

² lecturer of university

چکیده [English]

Cities after the Industrial Revolution and the growth rate were developed, along with its many consequences. Most of the effects of these effects on the environment and the quality of life of the people of these societies have entered. One of the methods for assessing the extent of human-to-nature relation is the ecological footprint method. This method measures the quality of the needs of a human group that measures a given amount of land and water, generates resources and disposes of waste generated by its life. This research uses a descriptive-analytical method to study the ecological footprint of Tabriz city and attempts to answer this question: Is the ecology of Tabriz city capable of supporting and fulfilling the basic needs of the city's population? The results of this research indicate that the ecological footprints of Tabriz city were in food products groups, transportation, natural gas heating, water, electricity and land needed for waste disposal of 3.30 hectares. This suggests that the city of Tabriz relies on a region beyond East Azerbaijan to meet its biological needs and sustainability. A look at the amount of consumables in Tabriz shows that the share of food with 2.73 hectares has the highest share among other items. The lowest amount of land needed for waste disposal was 0.77 square meters per person. Since Iran's bio capacity is 0.8 hectares. An ecological footprint of 3.30 hectares in Tabriz city means that 125.4 times more than its share is allocated to the country's sustainable capacity for biodiversity.

کلیدواژه‌ها [English]

Ecological Footprint
Tabriz City
Urban Development
Biological Capacity

مراجع

حبیبی، کیومرث، رحیمی کاکه چوب، آرمان و حامد عبدی، محمد(1391). ارزیابی جاپای بوم شناختی وسایل حمل و نقل شهری با رویکردی نوین به منظور برنامهریزی حمل و نقل پایدار مطالعة موردی شهر ارومیه، مجله آمایش جغرافیای فضا، سال دوم، شماره 5، صص 25-39
ساسانپور، فرزانه (1385). بررسی پایداری کلانشهر تهران با روش جای پای بوم شناختی، پایان نامه دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، تبریز: دانشگاه تبریز.
صرافی، مظفر (1379). شهر پایدار چیست؟، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 4، صص 6-13.
صمدپور، پریماه (1385). ارزیابی آثار محیط زیستی توسعههای شهری متراکم و بلند مرتبه به روش جای پای اکولوژیکی مطالعه موردی الهیه تهران، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
صمدپور، پریماه و فریادی، شهرزاد (1387). تعیین جای پای اکولوژیکی در نواحی شهری پرتراکم و بلند مرتبه مطالعة موردی الهیه تهران، مجله محیط شناسی، دانشگاه تهران، شماره 45، صص 63-72.
مهندسین مشاور نقش محیط (1391). طرح توسعه و عمران منطقه شهری تبریز.

Dhanju, A., 2008, An Analysis of The Ecological Footprint Mapping by Urban Areas as a Sustainable Development Indicator, a Thesis Submitted to the Faculty of the University of Delaware in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Arts with a Major in Urban Affairs and Public Policy
Druckman. Angela and Jackson. Tim. (2009). The carbon footprint of UK households 1990– 2004: A socio-economically disaggregated,quasi-multi-regional input–output model, Ecological Economics , N. 68, pp. 2066-2077
Holden. Erling and Hoyer. Karl Georg (2005), The ecological Foot Prints of Fuels, Transportation Research Part D, N.10, pp. 395-403
Kitzes,J., S.,Goldfinger .2006. Measuring Marin County’s Ecological Footprint. County of Marin Community Development Agency
Li. X.M. & et al. (2010). Urban total ecological footprint forecasting by using radial basis function neural network: A case study of Wuhan City, China, Ecological Indicators, N. 10, pp. 241-248
Marcelo E. Dias De Oliveira, Burton E. Vaughan & Edward J. Rykiel Jr. (2005), Ethanol as Fuel, Carbon Dioxide Blances and Ecological Foot Print, Bio Science, Vol. 55, N.7, pp593-602
McDonald, G. W., Patterson, M. G., 2004, Ecological Footprints and Interdependencies of New Zealand Regions, Ecological Economics, Vol. 50, No. 1-2, PP. 49-67.
Palmer, J. A., 2003, Environmental Education in the 21st Century, Translation: Ali Mohamed Khorshiddost, Samt Publication, Tehran. (in Persian)
Rees,W. , M.,Wackernagel. 1996. Urban Ecological Footprints: Why Cities cannot be Sustainable and Why They Are a Key to Sustainability, Environmental Impact Assessment.
Wackernagel,M. , W.,Rees.1996. Our ecological footprint: reducing human impact on the earth. Gabriola Island, Canada: New Society Publishers.
Wada, Y. 1994. “Biophysical data for ecological footprint analysis.” Rep .to the UBC Task Force on Healthy and Sustainable Communities, Vancouver, B.C.
Xing,Yangang et al (2009) A framework model for assessing sustainability impacts of urban development, Accounting Forum, Volume 33, Issue 3, September 2009, Pages 209–224