تحلیل فضایی فقر جنسیتی در فضاهای شهری (مورد مطالعه: شهر قائمشهر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

اتخاذ رویکرد جنسیتی در برنامه‌ریزی و در مدیریت شهری برای از بین بردن فقر و نابرابری جنسیتی امری اجتناب‌ناپذیر است. هدف از این پژوهش تحلیل پراکنش فضایی شاخص‌ها و نماگرهای فقر جنسیتی در سطح بلوک‌های آماری شهر قائمشهر می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. داده‌های مربوط به مبانی نظری تحقیق به شیوه‌ی کتابخانه‌ای و اسنادی تهیه ‌شده و داده‌های خام پژوهش از بلوک های آماری شهر قائمشهر استخراج شده است که بر اساس سرشمارى سال 1390 مرکز آمار ایران تهیه شده است. برای بی مقیاس سازی شاخص های فقر جنسیتی از روش فازی در محیط نرم افزار Excel استفاده شده است. برای تحلیل فضایی فقر جنسیتی از روش های لکه های داغ، خودهمبستگی فضایی موران، عارضه مرکزی، بیضی انحراف استاندارد و میانگین مرکزی در محیط نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. نتایج مدل موران نشان می دهد که فقر شهری در هر دو گروه مردان و زنان در شهر قائمشهر دارای الگوی توزیع خوشه ای و خودهمبستگی فضایی می باشد. همچنین بر اساس پهنه بندی انجام گرفته 54/64 درصد جمعیت مردان و 52/94 درصد جمعیت زنان شهر قائمشهر فقیر و خیلی فقیر می باشند و نیز در هر دو گروه مردان و زنان بیشترین میزان فقر در محله های 5، 7، 12، 16 و 19 مشاهده می شود. همچنین بر اساس مدل های عارضة مرکزی، بیضی انحراف استاندارد و میانگین مرکزی نیز مشخص شده است که میانگین مرکزی و مرکز ثقل شاخص تلفیقی فقر در هر دو گروه زنان و مردان در کنار عارضة مرکزی قرار دارد و دارای جهت توزیع جنوب غرب - شمال شرق است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial Analysis of Gender Poverty in Urban Spaces (Case study: Ghaemshahr City)

نویسندگان [English]

  • Amer Nikpour 1
  • milad hasanalizadeh 2
1 Assistant Professor, Department of Geography and Urban Planning, university of mazandaran, babolsar, iran
2 MSc of Geography and Urban Planning, university of mazandaran, babolsar, iran
چکیده [English]

The adoption of a gender approach in urban planning and urban management is inevitable to eliminate poverty and gender inequality. The purpose of this research is to analyze the spatial distribution of indicators of gender Poverty in the level of statistical blocks of ghaemshahr city. The present research is applied in terms purpose and is descriptive - analytic in terms method. The data of the theoretical foundations of research have been prepared in the library and documentary method and the raw data of the research is extracted from the statistical blocks of the ghaemshahr city, which has been prepared based on the census of 2011 as the center of statistics of iran. For unscaling the indicators of gender poverty has been used Fuzzy method in the Excel software. For spatial analysis of gender poverty have been used of methods of hot spots, Moran spatial autocorrelation, central feature, standard deviational ellipse and mean center in Arc Gis software environment. The results of the moran model show that urban poverty in both groups of men and women in the city of ghaemshahr city has cluster distribution pattern and spatial autocorrelation. Also, according to the zoning of the men's group, 54/64 percent of the population of men's and 52.94 percent of the women's population of ghaemshahr city are poor and very poor and also in both groups of men and women are observed the highest rates of poverty in neighborhoods 5, 7, 12, 16 and 19. Also is specified based on the models of the central feature, standard deviational ellipse and mean center that the mean center and the center of gravity of the combined poverty index are in side of the central feature in both groups of men and women and is has the direction of distribution southwest - northeast.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial Analysis
  • Gender Poverty
  • Urban Spaces
  • Ghaemshahr City
1-     اصغرپور، محمد جواد (1396) تصمیم­گیری­های چند معیاره، تهرن، دانشگاه تهران.
2-     بزرگوار، علیرضا؛ زیاری، کرامت­الله؛ تقوایی، مسعود (1396) سنجش مکانی پهنه‌های فقر شهری در شهرهای جدید (مورد مطالعه: شهر جدید هشتگرد)، فصلنامة علمی - پژوهشی مجلس و راهبرد، دوره 24، شماره 92، ص 5-27.
3-     رحیمی، اکبر؛ واعضی، موسی؛ محمدی، حجت؛ باکویی، مائده (1397) ارزیابی عدالت جنسیتی در فضاهای عمومی شهری، مطالعة موردی: مرکز شهر تبریز، فصلنامة علمی - پژوهشی زن و جامعه، سال 9، شماره 3، ص 219-244.
4-     روستایی، شهریور؛ احد­نژاد، محسن؛ اصغری­زمانی، اکبر؛ زنگنه، علیرضا (1391) توزیع فضایی فقر شهری در شهر کرمانشاه، فصلنامة رفاه اجتماعی، دورة 12، شمارة 45، ص 71-91.
5-     روستایی، شهریور؛ کریم­زاده، حسین؛ زاد­ولی، فاطمه (1395) بررسی تحلیل فضایی گسترش فقر شهری در شهر تبریز طی سال‌های 1385-1375، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 6، شماره 22، ص 125-136.
6-     روستایی، شهریور؛ کریم­زاده، حسین؛ زاد­ولی، فاطمه (1394) تحلیل فضایی پراکنش فقر جنسیتی در فضاهای شهری تبریز، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 7، شماره 26، ص 43-64.
7-     شکوری، علی؛ سعیدی، علی‌اصغر (1392) فقر خانواده و زنان شهری (با تأکید بر کلان‌شهر تهران)، فصلنامة علمی پژوهشی مطالعات جامعه‌شناختی شهری، شماره 10، ص 73-108.
8-     عزیزی، منصور؛ موحد، علی؛ ساسانپور، فرزانه؛ کرده، نعمت (1393) تحلیلی بر وضعیت فقر شهری (مطالعه موردی: شهر مهاباد، فصلنامة علمی - پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، دوره 23، شماره 90، ص 60-69.
9-     عسگری، علی (1390) تحلیل‌های آمار فضایی با ARC GIS، تهران، انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
10- فرهادی­خواه، حسین؛ حاتمی­نژاد، حسین؛ شاهی، عارف؛ ظفری، سعید (1396) تحلیل فضایی فقر شهری در سطح محله‌ها (نمونه‌پژوهی: شهر مشهد)، مجلة اقتصاد شهری، دوره 2، شماره 2، ص 17-36.
11- کلانتری، عبدالحسین؛ فقیه­ایمانی، فاطمه (1392) فراتحلیل پژوهش­های انجام شده دربارة (نابرابری جنسیتی)، زن در فرهنگ و هنر، دوره 5، شماره 1، ص 125-142.
12- مجیدی خامنه، بتول؛ محمدی، علیرضا (1384) درآمدی بر شناخت و سنجش فقر شهری، جغرافیا (نشریه علمی- پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران)، دوره جدید، سال 3، شماره 6 و 7، ص 135-145.
13- محمد­پور، احمد؛ علی­زاده، مهدی (1390) زنان و فرهنگ فقر؛ مطالعه کیفی فرهنگ فقر در میان زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی ساری، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال 8، شماره 1، ص 165-197.
14- محمدی، زهرا (1385) زنان سرپرست خانوار، تهران، انتشارات روابط عمومی شورای فرهنگی - اجتماعی زنان.
15- محمدی اصل، عباس (1390) جنسیت و جغرافیا، تهران، نشر گل آذین.
16- مرکز آمار ایران (1396) بلوک های آماری شهر قائمشهر در سال 1390.
17- ناصری خله­کاهوشی، حسن (1393) تحلیل بر سهم سنی - جنسی خانوارهای شهری شهرهای کوچک و میانه­ اندام از توزیع فضایی شاخص­های کالبدی - اجتماعی پدیده فقر شهری (مطالعه موردی: شهر قدس)، اصغری زمانی، اکبر، پایان نامة کارشناسی ارشد دانشگاه زنجان، گروه جغرافیا.
18- Bastos, A (2009) Woman and poverty: a gender-sensitive approach, Journal of Socio-economics, 38, pp 764-778.
19- Christiaensen, Luc, De Weerdt, J and Kanbur, R (2015) Urbanization and Poverty Reduction: The Role of Secondary towns in Tanzania, Prepared for The Planning Commission, President’s Office, Tanzania.
20- Christiaensen, L, De Weerdt, J and Todo, Y (2013) Urbanization and Poverty Reduction-The Role of Rural Diversification and Secondary Towns, The World Bank Africa Region Office of the Chief Economist.
21- Gray, L. C. and Moseley, W. G (2005) A geographical perspective on poverty environment interactions. The Geographical Journal, 171(1), pp 9-23.
22- Masika, R, Arjan, D, Sally, B (2001) Urbanization and Urban Poverty: A Gender Analaysis, Bridge report, paperback.
23- Ravallion, M, Chen, Sh, and Sangraula, P (2007) The Urbanization of Global Poverty, World Bank Research Digest, Vol. 1, No. 4, Summer 2007, Washington, DC.
24- Simler, K, Harrower, S, Massigarela, C (2003) Estimating Poverty Indices Form Simple indicators Surveys.
25- Tacoli, Cecilia (2012) Urbanization, Gender and Urban Poverty: Paid Work and Unpaid Care work in the City, International Institute for Environment and Development (IIED), Urbanization and Emerging Population Issues Working Paper 7, IIED and UNFPA 2012.
26- United Nations (2014) World Urbanization Prospects The 2014 Revision, The Department of Economic and Social Affairs of the United Nations, New York.
27- www.ghaemshahr.ir (2017).