تحلیل نقش نهادهای اجتماعی در مدیریت محلات شهری با تاکید بر مشارکت شهروندان (نمونه موردی: سرای محله وصال- منطقه 6 شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

امروزه توجه به مدیریت محلی به منظور دستیابی به سیاست‌های پایدار شهری افزایش یافته است. در واقع به منظور بهبود وضعیت مدیریت شهری، باید هرچه بیشتر به سه عامل توانمندسازی، توان افزایی و بهره‌مندی از توان شهروندان و نهادهای شهری در مدیریت امور شهری به ویژه در سطح محلات مورد توجه قرار گیرد، که تمامی عوامل مذکور در مناسب‌ترین شکل آن در سطوح محلی و با تقویت نهادهای اجتماعی امکان‌پذیر است؛ در نتیجه شناخت ظرفیت‌ها به منظور بهره‌مندی از آن‌ها و شناسایی دقیق مسائل درجهت رفع بهینه امکان خواهد یافت. نوع تحقیق در این پژوهش کاربردی و روش جمع آوری اطلاعات به دو شیوه اسنادی (کتابخانه‌ای) و پیمایشی (میدانی) است و ابزار گردآوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه و تحلیل نتایج آن‌ها با نرم‌افزار SPSS صورت گرفته است. پس از شناسایی عوامل تاثیرگذار در نقش نهادهای اجتماعی در امور محلی به بررسی شاخص‌هایی چون اطلاع و اگاهی، مشارکت و تعامل، اعتماد اجتماعی، کیفیت زندگی و عدالت اجتماعی در محله وصال (دانشگاه تهران) پرداخته شد، حجم نمونه بررسی شده بر اساس فرمول کوکران 384 نفر از ساکنان محله وصال بوده است. نتایج بدست آمده از آزمون T تک نمونه‌ای نشان می‌دهد، بر اساس نظرات شهروندان میانگین کل بدست آمده 2.70 از 3 در خصوص شاخص‌های بررسی شده در وضعیت نسبتا نامطلوبی قرار گرفته و مدیریت شهری نهاد محور در محله وصال شکل نگرفته است. در بین شاخص‌های بررسی شده شاخص عدالت اجتماعی با میانگین 2.28 کمترین و اعتماد اجتماعی با میانگین 2.92 بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. در نتیجه برای افزایش مشارکت نهادهای محلی در مدیریت امور لازم است که مسئولان محلی با توجه به این شاخص‌ها و بکارگیری آن‌ها در عرصه مدیریتی و سیاست‌گذاری‌ها، زمینه را برای افزایش نقش نهادها فراهم نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the role of social institutions in the management of urban neighborhoods with an emphasis on citizen participation (case study: Vesal district-6 district of Tehran)

نویسندگان [English]

  • Hossein Hataminejad 1
  • hajar yadollahnia 2
  • hossein yadollahnia 3
1 Human Geography, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Student Master of Geography and Urban Planning, University of Tehran
3 Master of Geography and Urban Planning, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The type of research in this research is applied and the method of collecting information is in two documents (library) and survey (field) methods. The data gathering tool was a questionnaire and analyzed by SPSS software. . After identifying the influential factors in the role of social institutions in local affairs, we examined the indicators such as awareness and participation, participation and interaction, social trust, quality of life and social justice in the district of Wesal (University of Tehran), the sample size was reviewed based on The Cochran formula is 384 residents of the neighborhood. The results of the single sample T test indicate that, based on the citizens' opinion, the mean of the total 2.70 out of 3 was considered relatively inadequate in relation to the indicators surveyed and the institution-centered urban management was not formed in the union area. . Among the indicators, the social justice index with the mean of 2.28 was the lowest and social trust with the mean of 2.92 was the highest. As a result, in order to increase the participation of local institutions in the management of affairs, it is necessary that local authorities, in view of these indicators and their application in the field of management and policy, provide a platform for increasing the role of institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social institutions
  • management
  • urban neighborhoods
  • joining neighborhood
  1. احمدنیا، شیرین. کامل قالیباف، آتنا. (1396). مشارکت اجتماعی در پهنه مرکزی تهران: با تاکید بر نهادهای مردم مدار و شورایاری­ها. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 6، صص 145-168.
  2. برک­پور، ناصر. اسدی، ایرج. (1390). مدیریت و حکمروایی شهری. نشر دانشگاه هنر.
  3. بزی، خدارحم. میرکتولی، جعفر. زایدلی، سلطان. (1396). ارزیابی نقش و تاثیر شورایاران محلی بر افزایش مشارکت شهروندان در مدیریت شهری محله محور، مطالعه موردی: شهر گرگان. جغرافیا و توسعه، دوره 15، صص 147-168.
  4. پاپلی یزدی، محمدحسین. رجبی سناجردی، حسین. (1387). نظریه­های شهر و پیرامون. انتشارات سمت. چاپ اول: 1382، صص 387.
  5. پیران، پرویز. رفیعیان، مجتبی. رضایی، میثم؛ دهقان. هما؛ (1395). شناسایی عوامل موثر بر ایجاد نهادهای اجتماعی در مدیریت هر چه بهتر محلات؛ نمونه موردیک1 محلات واقع در شهر فردوسیه-شهرستان شهریار. نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 7، صص 1-22.
  6. تقوایی، مسعود. بابانسب، رسول. موسوی، چمران؛ (1387). تحلیلی بر سنجش عوامل موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت شهری (مطالعه موردی: منطقه 4 شهر تبریز). مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، دوره 1، صص 19-36.
  7. توکلی نیا، جمیله. استادی سیسی، منصور. (1388). تحلیل پایداری محله­های کلان شهر تهران با تاکید بر عملکرد شورایاری­ها (نمونه موردی: محله­های اوین، درکه و ولنجک). پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 41، صص 29-43.
  8. توکلی­نیا، جمیله. شمس­پویا، محمدکاظم. (1396). به سوی حکمروایی اجتماع محلی؛ کوششی در معرفی موضوعات و عرصه­های کلیدی (مورد پژوهی: محله درکه). فصلنامه آمایش محیط، دوره 10، صص. 195-216.
  9. جعفرنژاد مقدم، جابر. (1390). رویکرد محله محوری در نظام مدیریت شهری شهرهای کوچک(نمونه موردی: شهر اصلاندوز-استان اردبیل). پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر وارازمرادی مسیحی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده هنر و معماری.

10. حقیقتیان، منصور. اسماعیلی، رضا. کریمی زاده اردکانی، سمیه. (1394). محله محوری و احساس تعلق به محله در بین ساکنان شهر تهران. مطالعات جامعه شناختی شهری، دوره پنجم، صص 53-74.

11. حکمت­نیا، حسن. ملکی، محمد. موسوی، میرنجف. افشانی، علیرضا. (1396). سنجش میزان تحقق پذیری حکمروایی خوب شهری در ایران (مطالعه موردی: شهر ایلام). پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 49، صص. 619-607.

12. حکمت­نیا، حسن. موسوی، میرنجف. افشانی، علیرضا. ملکی، محمد. (1396). بررسی و تحلیل حکمروایی خوب شهری در ایران (مورد مطالعه: شهر ایلام). مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه گلستان، دوره 7، صص 143-152.

13. خادم الحسینی، احمد. طهماسبی زاده، فرشاد. میرعنایت، ناهید. (1390)، «نقش محله محوری در مدیریت شهری (مطالعه موردی: منطقه 9 اصفهان). همایش ملی آرمان شهر ایران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور، صص 1-11.

14. خزایی، مصطفی. رضویان، محمد تقی. (1395). محله محوری، رهیافتی نوین در ایجاد مدیریت شهری پایدار (نمونه موردی: محله قیطریه تهران). فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، دوره 8، صص 1-19.

15. رضویان، محمدتقی. توکلی نیا، جمیله. قورچی، مرتضی. رستمی، قهرمان. (1394). ارزیابی کارکرد مدیریت محله ای در محله آرارات تهران برپایه نمایه های حکمروایی خوب شهری. فصلنامه پژوهش های جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دوره 3، صص 529- 509.

16. روحانی، مختار. (1393). آسیب شناسی راهبردی سرای محلات منطقه 6 و راهکارهای توانمندسازی مدیریت محله در سال 1393 بر اساس مدل استراتژی SWOT و رویکرد ترکیبی AHP و TOPSIS. استاد راهنما: حضرتی صومعه، زهرا، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

17. سایت شهرداری تهران، 1397.

18. شارع پور، محمود. شعبانی، مریم. (1395). تحلیلی جامعه شناختی از میزان آگاهی شهروندی شهروندان نسبت به امور شهر. فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 10، صفحات 29-66.

19. شاه حسینی، پروانه. توکلی، هانیه. (1392). تحلیل شاخص­های کیفیت زندگی شهری مورد: محله وردآورد شهر تهران. فصلنامه آمایش محیط، دوره7، صص 127-144.

20. شکیب، سحر. مطلبی، قاسم. (1393). بررسی راهکارهای افزایش تعاملات اجتماعی به واسطه معماری سرای محلات (مورد پژوهی: سرای محلات تهران). مدیریت شهری، دوره12، صص 351-363.

21. شماعی، علی. آدینه وند، اصغر. حاجی­زاده، مریم. (1391). ارزیابی عملکرد شهرداری­ها بر اساس حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: شهر یاسوج). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، دوره 4، شماره 11.

22. صرافی، مظفر. توکلی نیا، جمیله. آقایی، عادله. (1390). ناحیه محوری، ضرورت ارتقاء مدیریت محلی در شهرداری تهران (مطالعه موردی: منطقه 4 شهر تهران). آمایش محیط، سال 4، صص 117-137.

23. صرافی، مظفر. توکلی­نیا، جمیله. محمدیان مصمم، حسن. مسجد جامعی، احمد. (1393). اندیشه­های نو در برنامه­ریزی شهری. نشر: تهران قدیانی.

24. صفری جزه، راضیه. (1391). تحلیل عوامل موثر بر میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری با رویکرد محله محوری در شهر تهران(مطاله موردی: مناطق 1، 5 و15 شهر تهران). پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر اسماعیل نصیری هنده خاله، دانشگاه پیام نور، دانشکده علوم انسانی، مرکز تهران غرب.

25. عبداله پور، جمال. مختارپور، حسن. مختارپور، رجبعلی. (1393). مشارکت در اداره ی امور شهری: تجارب، آسیب­ها و زمینه­ها؛ مطالعه­ای در محله­های منطقه­ی 4 شهرداری تهران. فصلنامه­ی مطالعات توسعه اجتماعی-فرهنگی، دوره 2، صص 175-202.

26. فنی، زهره. (1393). مطالعات و جغرافیای شهری معاصر (مفاهیم و دیدگاه­های بنیادی). انتشارات سمت.

27. فنی، زهره. توکلی­نیا، جمیله. قربانی، حمید. سلطان­زاده، اکبر. (1393). ارزیابی عملکرد سرای محلات در راستای توسعه مدیریت محلی؛ نمونه موردی: سرای محله­های اوین، تجریش و نیاوران. مدیریت شهری، دوره13، صص 35-46.

28. کاظمیان، غلامرضا. حق شناس کاشانی، فریده. شادمان مهر، رضا. (1389). بررسی تاثیر الگوی شورایاری محلات در مشارکت شهروندان با مدیریت شهری. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، دوره 2، صص 23-37.

29. نصیری، اسماعیل. (1394). ارزیابی عملکرد ناحیه محوری بر کارآمدی حکمروایی مطلوب شهری، مطالعه موردی منطقه 4 شهر تهران. مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، دوره 6، صص 156- 139.

30. نوری کرمانی، علی. رضایی، علی اکبر. پاکدل نژاد، مصطفی. (1394). ارزیابی برنامه ریزی مشارکتی طرح مدیریت محله در شهر تهران. مطالعات جامعه شناختی شهری، دوره 5، صص 183-218.

  1. Lemanski,C. (2017) Unequal citizenship in unequal cities: participatory urban governance in contemporary South Africa, IDPR, 39 (1), pp. 15-35.
  2. Martı-Costa,M. Toma`s,M. (2017) Urban governance in Spain: From democratic transition to austerity policies, Urban Studies, 2017, Vol. 54(9), pp. 2107–2122.
  3. Smedby, N. Neij, L. (2013) Experiences in urban governance for sustainability: the Constructive Dialogue in Swedish municipalities, Journal of Cleaner Production 50 (2013), PP. 148-158.
  4. UN- HABITAT, (2004) Urban Governance Index,Conceptual Foundation and Field Test Report, August 2004, Global Campaign on Urban Governance Global Urban Observatory.
  5. Wolfram, M. (2017) Grassroots niches in Urbancontexts: exploring Governance Innovations for sustainable development in Seoul, Urban Transitions Conference, Shanghai, Procedia  Engineering  198. pp. 622–641.