ارزیابی سکونتگاه‌های شهری استان گلستان با رویکرد شهر سالم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

2 کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی

3 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

4 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران

چکیده

امروزه رویکرد شهر سالم به دلیل رشد فزاینده جمعیت شهری و تبعات منفی آن که سلامت عمومی شهروندان را تهدید می‌نماید، در تحقیقات شهری معاصر اهمیت زیادی یافته و از ظرفیت مطالعاتی بالایی برخوردار شده است. لذا با توجه به اهمیت موضوع، تحقیق حاضر به ارزیابی سکونتگاه‌های شهری استان گلستان با رویکرد شهر سالم پرداخته است. روش تحقیق بر اساس هدف، کاربردی با ماهیت توصیفی و تحلیلی است. توجه این مقاله در ابتدا به ارزیابی مقوله شهر سالم، تاریخچه آن در جهان و شروع تفکر شهر سالم در ایران معطوف گردیده است، سپس به عنوان نمونه موردی، سکونتگاه‌های شهری 29 گانه استان گلستان درون 14 شهرستان در سال 1392 با استفاده از 42 شاخص شهر سالم اقتباس‌شده از منابع معتبر خارجی و داخلی در قالب چهار گروه محیط‌زیست، سلامت، اقتصادی- اجتماعی و بهداشتی با به‌کارگیری مدل VIKOR مورد ارزیابی قرارگرفته‌اند. برای انجام محاسبات از Excel، برای ارزیابی همبستگی‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS و به منظور ترسیم نقشه‌ها از نرم‌افزار ARC GIS استفاده‌شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که میزان برخورداری سکونتگاه‌های شهری شهرستان‌های استان از شاخص‌های شهر سالم یکسان نبوده و اکثر آن-ها در برخورداری از این شاخص‌ها در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. در این میان سکونتگاه‌های شهری شهرستان‌های ترکمن و کردکوی برخوردارترین و گنبدکاووس و مراوه‌تپه نابرخوردارترین سکونتگاه‌ها می‌باشند. همچنین نتیجه همبستگی اسپیرمن در ارزیابی رابطه بین رتبه برخورداری سکونتگاه‌های شهری شهرستان‌های استان و فاصله آن‌ها از مرکز استان (شهر گرگان)، حاکی از وجود همبستگی بین این دو عامل می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of urban settlements of Golestan province with a healthy city approach

نویسندگان [English]

  • Hossain Nazmfar 1
  • faramarz montazer 2
  • Jaber Jamali nasab 3
  • Sadegh Gholinia 4
1 Associate Professor, Urban Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil
2 MA of university of mohaghegh ardabili
3 MA of Urban Planning, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil
4 MA of Urban Planning, University of Kharazmi, Tehran
چکیده [English]

Today, the healthy city approach is of great importance in contemporary urban research and has a high degree of study capacity, due to the growing urban population and its negative consequences, which threaten the public health of citizens. Therefore, considering the importance of the issue, the present study evaluates urban settlements of Golestan province with a healthy city approach. The research method is based on the purpose, applied with a descriptive and analytical nature. The focus of this paper is primarily on assessing the health of the city, its history in the world and the onset of healthy city thinking in Iran. Then, as a case study, the 29 urban settlements of Golestan province in 14 county in 2013, using 42 indicators of the Healthy city, in four environmental, health, socio-economic, and health groups, that is adapted from foreign and national valid sources, using the VIKOR model have been evaluated. The results of the research indicate that the level of enjoyment of urban settlements in the counties of the province is not the same as the indicators of healthy city and most of them are in an unfavorable position in having these indicators. Meanwhile, the urban settlements of Turkmen and Kordkuy are the most advantage and Gonbad-e-Kavoos and Maraveh-tapeh are the most disadvantaged settlements. Also, the result of Spearman's correlation in assessing the relationship between the ranking of the urban settlements in the province and their distances from the provincial capital (Gorgan) indicates the correlation between these two factors. For calculating Excel, SPSS software was used to evaluate correlations and ARC GIS software was used to draw maps.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Healthy City
  • Healthy City History
  • Healthy City Indicators
  • Vikor Model
  • Golestan Province

مراجع

1-     امینی، الهام و غلامعلی پور، سارا (1390) حمل‌ونقل انسان‌مدار؛ ضامن سلامت شهر و شهروندان (نمونه موردی: محله یوسف‌آباد تهران)، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، مرکز همایش­های بین­المللی تهران.
2-     پوراحمد، احمد و خلیجی، محمدعلی (1393) قابلیت سنجی تحلیل خدمات شهری با استفاده از تکنیک VIKOR (مطالعه موردی شهر بناب)، مجله برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، سال 4، شماره 2، ص 16-1.
3-     پورطاهری، مهدی (1393) کاربرد روش­های تصمیم­گیری چند شاخصه در جغرافیا، انتشارات سمت، چاپ چهارم، تهران.
4-     پویا، علیرضا و علیزاده زوارم، علی (1393) حل مسئله انتخاب تأمین‌کننده با استفاده از مدل ترکیبی تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی- ویکور (FDAHP–VIKOR)، مدیریت منابع سازمانی، دوره 4، شماره 4، ص 48-23.
5-     حکمت­نیا، حسن و موسوی، میر نجف (1392) کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای، انتشارات آزاد پیما، تهران.
6-     دفتر برنامه­ریزی و بودجه (1392) سیمای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهرستان­های استان گلستان، استانداری گلستان.
7-     شیخ‌زاده، فرزانه (1394) برنامه‌ریزی راهبردی محله محور با تأکید بر رویکرد شهر سالم مطالعه موردی: محله ساربان بجنورد، اساتید راهنما: محمدی، محمود و شاهیوندی، احمد، دانشگاه هنر اصفهان، گروه شهرسازی گرایش برنامه‌ریزی شهری.
8-     ضرابی، اصغر؛ قدمی، مصطفی و کنعانی، محمدرضا (1391) ارزیابی سکونتگاه­های شهری با رویکرد شهر سالم در استان مازندران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 12، شماره 47، ص 151 – 131.
9-     طبیبیان، منوچهر (1376) ارزیابی پروژه شهر سالم در ایران (کوی سیزده آبان)، مجله محیط‌شناسی، شماره 20، ص 74-61.
10- فتاحی، احداله؛ بیات، ناصر؛ امیری، علی و نعمتی، رضا (1392) سنجش و اولویت­بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم­گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی)، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای مرودشت، سال 3، شماره 11، ص 78-65.
11- فرهادی، رودابه (1389) ارزیابی مشارکت مردم در پروژه شهر سالم کوی سیزده آبان، جغرافیا (فصلنامه علمی و پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، سال 8، شماره 27، ص 157 – 137.
12- کلانتری، محسن؛ زادولی، خواجه و غلامحسینی، رحیم (1393) رتبه­بندی نواحی شهری براساس عوامل مؤثر در افزایش جرم(مطالعه موردی: نواحی منطقه 6 تهران)، مطالعات برنامه­ریزی شهری، سال2، شماره 6، ص 101-79.
13- لطفی، صدیقه؛ مهدی، علی و مهدیان بهنمیری، معصومه (1392) ارزیابی شاخص­های شهر سالم در منطقه دو شهر قم، مطالعات توسعه اجتماعی– فرهنگی، سال 1، شماره 2، ص 99 – 76.
14- محمودی­نژاد، هادی؛ پورجعفر، محمدرضا؛ آذری، امید؛ علیزاده، امین؛ بمانیان، محمدرضا و انصاری، مجتبی (1388) تعامل «دستور کار 21» و فرایند تحقق­پذیری «شهر سالم»؛ با ارائه راهکارها و پیشنهادهایی در شرایط معاصر «ایران»، مجله علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 10، شماره 4، ص 356-339.
15- Ahmad. H (1998) Healthy Cities: A Comprehensive Approach to Public Health, Copyright 1998-1999. The Rural Health Policy Program at Virginia Tech.
16- Ashton. John, Grey. Paula and Barnard. Keith (1986) Healthy cities — WHO's New Public Health initiative, Health Promotion International, Vol 1 (3): 319-324.
17- Ashton. John (1988) Healthy Cities Concept and Vision, Department of Community Health, University of Liverpool, Liverpool, UK.
18- Athens. J (2004) Healthy housing in Nicaragua, Wisconsin coordinating council on Nicaragua, working paper series no 2.
19- Boonekamp. Gwendolyn M, Colomer. Concha, Tomas. Alex and Nunez. Agapito (1999) Healthy Cities Evaluation: the coordinators Perspective, Health Promotion International, Vol 14(2): 103-110.  https://doi.org/10.1093/heapro/14.2.103.
20- Burton. Salma (1999) Evaluation of healthy city projects: stakeholder analysis of two projects in Bangladesh, Environment and Urbanization, Vol 11 (1): 41-52.
21- Corburn. Jason (2009) Toward the Healthy City, People, Places, and the Politics of Urban Planning, Massachusetts Institute of Technology, the MIT Press, Cambridge.
22- De Leeuw. Evelyne (2009) Evidence for Healthy Cities: reflections on practice, method and theory, Health Promotion International, Vol 24 (S1): 19-36.
23- De Leeuw. Evelyne, Green. Geoff, Spanswick. Lucy and Palmer. Nicola (2015) Policymaking in European healthy cities, Health Promotion International, Vol 30 (S1): 18-31. Doi: 10.1093/heapro/dav035.
24- Department of Health and Human Services (2001) Healthy people in Healthy Communities, Washington DC, USA.
25- Drevland. Ingvill S (2016) Healthy cities and healthy urban design, Master's thesis in Health Science, Supervisor: Professor Geir Arild Espnes, Norwegian University of Science and Technology (NTNU).
26- Glouberman. Sholom, et al (2006) A Framework for Improving Health in Cities: A Discussion Paper, Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine, Vol 83 (2): 325-338. Doi: 10.1007/s11524-006-9034-9.
27- Goldstein. Greg (2000) Healthy Cities: Overview of a WHO International program, Reviews on Environmental Health, Vol 15 (Issue 1-2): 207-214.
28- Harpham. Trudy, Burton. Salma and Blue. Ilona (2001) Healthy City Projects in Developing Countries: The First Evaluation, Health Promotion International, Vol 16 (2): 111-125.
29- Jahan. Ali, Mustapha. Faizal, Ismail. Md Yusof, Sapuan. S M and Bahraminasab. Marjan (2011) A comprehensive VIKOR method for material selection, Materials and Design, Vol 32: 1215-1221.
30- Ju. Yanbing and Wang. Aihua (2013) Extension of VIKOR method for multi-criteria group decision making problem with linguistic information, Applied Mathematical Modelling, Vol 37: 3112-3125.
31- Kenzer. Marina (1999) Healthy cities: a guide to the literature, Environment and Urbanization, Vol 11 (1): 201-220.
32- Krefis. Anne Caroline, Augustin. Matthias, Schlünzen. Katharina Heinke, Oßenbrügge. Jürgen and Augustin. Jobst (2018) How Does the Urban Environment Affect Health and Well-Being? A Systematic Review, Urban Science, Vol 2(21): 1-21.
33- Lawrence. Roderick j and Fudge. Colin (2009), Healthy Cities in a global and regional context, Health Promotion International, Vol 24 (S1): 11-18.
34- Montiel. René Pérez and Barten. Françoise (1999) Urban governance and health development in León, Nicaragua, Environment and Urbanization, Vol 11 (1): 11-26.
35- Opricovic. Serafim and Tzeng. Gwo-Hshiung (2004) Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS, European Journal of Operational Research, Vol 156: 445-455.
36- Sayadi. Mohammad Kazem, Heydari. Majeed and Shahanaghi. Kamran (2009) Extension of VIKOR method for decision making problem with interval numbers, Applied Mathematical Modelling, Vol 33: 2257-2262.
37- Smith. Ben J, Tang. Kwok Cho and Nutbeam. Don (2006) WHO Health Promotion Glossary: new terms, Health Promotion International Advance Access, Oxford University Press, doi:10.1093/heapro/dal033.
38- Takano. T and nakamura. K (2001) an analysis of health levels and various indicators of urban environments for Healthy Cities projects, J Epidemiol Community Health, Vol 55: 263-270.
39- Taylor. Myfanwy (2010) the Healthy Cities Movement, Working Paper for the Lancet Commission on Healthy Cities, London.
40- Thompson. Susan (2007) Health planning Forum, presented by premier’s Council for Active Living for PIA, UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) Institute for Statistics. http://www.un esco.org/.
41- Tsouros. Agis D (1997) twenty steps for developing a Healthy Cities project, WHO Regional Office for Europe, 3rd Edition, EUR/ICP/HSC 644(2).
42- Tsouros. Agis D (2015) Twenty-seven years of the WHO European Healthy Cities movement: a sustainable movement for change and innovation at the local level, Health Promotion International, Vol 30 (S1): 3-7.
43- Tzoulas. K and James. P (2004) Finding Links Between Urban Biodiversity and Human Health and Well-Being, Research Institute for the Built & Human Environment, School of Environment & Life Sciences, University of Salford, Manchester, M5 4WT.
44- United Nations (2014) World Urbanization Prospects, Department of Economic and Social Affairs, New York.
45- Wang. Yuming, Wang. Xinxin and Guan. Fangxia (2017) the Beneficial Evaluation of the Healthy City Construction in China, Iran J Public Health, Vol 46 (6): 843-847.
46- Webster. Premila and Sanderson. Denise (2013) Healthy Cities Indicators-A Suitable Instrument to Measure Health? Journal of Urban Health: Bulletin of the New York Academy of Medicine, Vol 90 (Suppl 1): 52-61. Doi: 10.1007/s 11524-011-9643 -9.
47- Werna. Edmundo, Harpham. Trudy, Blue. Ilona and Goldstein. Greg (1999) from healthy city projects to healthy cities, Environment and Urbanization, Vol 11 (1): 27-40.
48- Whittingham. Neil (2013) Towards the Healthy City: An urban planner's reflection on health and wellbeing, GBER, Vol 8 (Issue 2): 61 – 87.
49- World Health Organization (1994) Action for health in cities, Regional Office for Europe, Copenhagen.
50- World Health Organization (1997) City planning for health and sustainable development, European Sustainable Development and Health Series: 2.
51- World Health Organization (1998) Health Promotion Glossary, Geneva.
52- World Health Organization (2000) Regional Guidelines for Developing A Healthy Cities Project, Regional Office for the Western Pacific.
53- World Health Organization (2007) Training Manual for the Healthy City Programme, Regional Office for the Eastern Miditerrean.
54- World Health Organization (2011) Healthy Urban Planning, Report of a Consultation Meeting, Kobe, Japan.
55- World Health Organization (2015) Healthy Cities Good Health is Good Politics, Toolkit for local governments to support healthy urban development, Western Pacific Region.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 بهمن 1397
  • تاریخ پذیرش: 15 بهمن 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار