ارزیابی مناطق مستعد توسعه فیزیکی شهر سقز با استفاده از مدل تلفیقی AHP-Fuzzy

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه پیام نور

2 دانشگاه مازندران

3 دانشگاه تهران

چکیده

در طی سال‌های اخیر، شهرها با توسعه فیزیکی قابل‌توجهی مواجه شده‌اند. توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی در بسیاری از شهرها با محدودیت مواجه شده است که ازجمله آن‌ها شهر سقز می‌باشد. درواقع، وضعیت ژئومورفولوژی شهر سقز سبب شده است تا این شهر با محدودیت‌هایی مواجه باشد، به همین دلیل در این تحقیق به شناسایی مناطق مستعد توسعه فیزیکی در محدوده این شهر پرداخته شده است. در این تحقیق به‌منظور دستیابی به اهداف موردنظر از ۸ پارامتر (شیب، جهت شیب،‌ رودخانه، ارتفاع، لیتولوژی، گسل، راه ارتباطی و کاربری اراضی) و مدل تلفیقی منطق فازی و AHP استفاده شده است. روش کار به این صورت است که پس از تهیه لایه‌های اطلاعاتی، با استفاده از مدل AHP به این لایه وزن داده شده است و سپس این لایه‌ها با استفاده از منطق فازی باهم ترکیب شده و در نهایت نقشه میزان تناسب زمین جهت توسعه فیزیکی نواحی سکونتگاهی در ۵ کلاس (خیلی کم تا خیلی زیاد) تهیه شده است. بر اساس نقشه نهایی، مناطقی که دارای پتانسیل کم و خیلی کم هستند شامل واحد پادگانه رودخانه و مناطق با شیب و ارتفاع زیاد می‌باشد که در مرکز و حاشیه شهر سقز قرار دارند. همچنین مناطقی که دارای پتانسیل زیاد و خیلی زیادی هستند عمدتاً شامل مناطق با شیب و ارتفاع کم و خارج از حریم رودخانه قرار دارند. مجموع نتایج به‌دست‌آمده بیانگر این است که محدوده مطالعاتی به دلیل وجود واحد پادگانه رودخانه و واحد کوهستانی با محدودیت‌های زیادی ازنظر توسعه فیزیکی مواجه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of Saghez Physical Development Potential Areas Using AHP-Fuzzy Model

نویسندگان [English]

  • Maesomeh Asadi 1
  • Fatemeh Akbari 2
  • Kamyar Emami 3
1 Payam Noor university
2 Mazandaran University
3 Tehran University
چکیده [English]

In recent years, cities have undergone significant physical development. The physical development of residential areas in many cities has been limited, including Saghez. In fact, the geomorphologic status of the city of Saghez has limited it, so this study identifies areas that are prone to physical development within the city. In this research, in order to achieve the desired goals, five parameters (slope, slope direction, river, elevation, lithology, fault, road and land use) and fuzzy Fuzzy model and AHP were used. The method is that after preparing the information layers, the layer is weighted using the AHP model and then these layers are combined using fuzzy logic and finally the map of the amount of land fit for physical development. Residential areas are provided in four classes (very low to very high). According to the final map, areas of low and very low potential include the river unit and the high slope and elevation areas in the center and margins of the city of Saghez. Areas with high potential and high potential are mainly those of low slope and elevation areas outside the river. The overall results indicate that the study area faces many limitations in terms of physical development due to the river unit and the mountain unit.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Geomorphology
  • Physical Development
  • Saghez
  1. پورطاهری، مهدی. پاشا نژاد، احسان. احمدی، حسن. (1395). ارزیابی میزان روایی روش­های تصمیم­گیری چندشاخصه در تعیین پهنه­های مناسب توسعه شهری (مطالعه موردی شهرستان آذرشهر)، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره ۲۰، شماره 1، صص ۲۰-۱
  2. رجایی، عبدالحمید (1387)، کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین و مدیریت محیط، تهران، نشر قوم، چاپ سوم، 344 صفحه
  3. زیاری، کرامت اله؛ آروین، محمود؛ رحیم‌پور، نگار؛ تقوی زیوانی، اسماعیل (139۶)، ارزیابی تناسب اراضی به‌منظور توسعه شهری با رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه موردی: شهر اهواز)، مجله جغرافیا و توسعه، سال ۱۵، شماره 47، صص 36-17
  4. سالاری،‌ ممند؛ نیری، هادی؛ امانی، خبات؛ گنجائیان، حمید (۱۳۹۶)، مکانگزینی جهات مناسب توسعه شهری کامیاران با رویکرد مخاطره شناسی مبتنی بر اعمال مناطق ممنوعه ژئومورفولوژی، مجله مدیریت مخاطرات محیطی، دوره ۴، شماره ۴، صص ۴۳۶-۴۱۹
  5. صفاری، امیر؛ گنجائیان، حمید؛ فریدونی­کردستانی، مژده؛ حیدری، زهرا (۱۳۹۷)، تعیین جهات مناسب توسعه شهری بر اساس مناطق ممنوعه ژئومورفولوژیکی (مطالعه موردی: شهرستان فارسان)، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال ۱۱، شماره ۳۹، صص ۳۲-۱۹
  6. عبدی، محمدعلی؛ مهدیزادگان، سیما؛ سرایی، محمد؛ کردی، فرزانه (1389). توسعه درونی شهری. چاپ اول، انتشارات مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، تهران. 352 صفحه
  7. لطفی، صدیقه؛ مهدیان بهمنیفر، معصومه؛ مهدی، علی (1392)، تعیین اراضی مناسب توسعه شهری با بهره‌گیری از مدل­های چندمعیاره در شمال ایران، مجله برنامه‌ریزی  و آمایش فضا، دوره ۱۷، شماره ۲، صص ۵۴-۲۳
  8. مقیمی، ابراهیم (1385)، ژئومورفولوژی شهری، انتشارات دانشگاه تهران
  9. موسوی، سیدحجت؛ ولی، عباسعلی؛ رنجبر، ابوالفضل؛ داستان، داریوش (1395)، مکان­یابی عرصه­های مناسب توسعه آتی شهر یاسوج، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، دوره 4 ، شماره 1، صص ۸۸-۶۹
  10. نظریان، اصغر (1389). پویایی نظام شهری ایران. انتشارات مبتکران، چاپ دوم، تهران. 312 صفحه
  11. نیری، هادی؛ گنجائیان، حمید؛ امانی، خبات (۱۳۹۷)، ارزیابی شاخص­های محیطی تناسب زمین برای گسترش کالبدی شهر سروآباد با تلفیق دو مدل تحلیل شبکه­ای و منطق فازی، فصلنامه پژوهش­های اجتماعی جغرافیای شهری، سال ۵، شماره ۱، صص ۶۲-۴۹
  12. Chang, N. B. 2008. combing GIS with Fuzzy malticriteria decicsion making for landfill siting in afast geowing urban region. Jornal of Environmental management. V 87, pp 139-153
  13. Merwe, J. 2004. Gis- aided land evaluation and decision-making for regulating urbanexpansion: A South Africa case study, 43 (2), pp 135- 150
  14. Ortega, A. R., 2011. Dusting-off the File: A Review of Knowledge on Urban Ornithology in Latin America, Journal of Landscape and Urban Planning, 101, pp. 1-10
  15. Sant´e-Riveiraa, n., Crecente-Masedaa, R., Miranda-Barr´osa, D. 2008. GIS-based planning support system for rural land-use allocation, Computers and electronics in agriculture, 63:pp 257–273.
  16. Yan Sui, L., Jie yong, S.  2006. GIS based assessment of land suitabality for optimal Allocation in the qinling mountains, china, Valume 16, pp 586