سنجش تاب آوری اجتماعی و اقتصادی روستاهای در معرض خطر وقوع زلزله (مطالعه موردی: روستاهای دهستان انجیرلو شهرستان بیله سوار)

بساک, سعید

سنجش تاب آوری اجتماعی و اقتصادی روستاهای در معرض خطر وقوع زلزله (مطالعه موردی: روستاهای دهستان انجیرلو شهرستان بیله سوار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

سعید بساک

دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا

چکیده

سوانح طبیعی مثل زلزله به عنوان پدیده‌ های اجتناب ‌ناپذیری به حساب می‌آیند که مدیریت آن بسیار با اهمیت است یکی از این راهکارها برای مدیریت تاب آوری می باشد. بنابراین هدف این تحقیق، سنجش تاب ‌آوری اجتماعی و اقتصادی دهستان انجیرلو در برابر زلزله است. در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی و اطلاعات پیمایشی و کتابخانه ای استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل روستاییان روستاهای اَنجیرلو، اکبرداود قشلاقی و قیزقالاسی)1642(N= با توجه به مشخص بودن جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول کوکران برای استخراج حجم نمونه آماری) 311= (nکه مقدار درصد خطا 5% درصد است. برای دقت بیشتر حجم نمونه 312 انتخاب و برای تعیین پایایی کمی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آلفای ذکر شده در پرسشنامه 74/0 تا 81/0 محاسبه شد. برای به دست آوردن سنجش دیدگاه ساکنان در خصوص مؤلفه های ذکر شده از آزمون های آماری Tتک نمونه ای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که در تاب آوری اجتماعی روستاهای مورد مطالعه مولفه میزان حس تعلق با 13/1- درصد بیشترین میانگین و سلامت و رفاه با 09/1- درصد کمترین میانگین و نیز برای تاب آوری اقتصادی مولفه بهره مندی از تسهیلات بانکی با 14/1- بیشترین و میانگین و مولفه های خسارت و مولفه درآمد با 12/1- درصد از طرف روستاییان پاسخ داده شده است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1399.3.1.22.7

عنوان مقاله [English]

Assessment of social and economic resilience of villages at risk of earthquake (Case study: villages of Anjirloo rural district of Bilesvar)

نویسنده [English]

Saeid bosak

Kharazmi University, Faculty of Geography

چکیده [English]

Natural disasters such as earthquakes are considered as inevitable phenomena, the management of which is very important. One of these strategies is to manage resilience. Therefore, the purpose of this study is to measure the social and economic resilience of Anjirloo village against earthquakes. In this research, descriptive-analytical method and survey and library information have been used. The statistical population of the study, including the villagers of Angirloo, Akbardav Gheshlaghi and Gizgalasi villages (N= 1642 ) due to the specificity of the study population from Cochran's formula to extract the statistical sample size(n= 311 ) which the error percentage is 5%. For accuracy Most of the sample size was 312 and Cronbach's alpha coefficient was used to determine the quantitative reliability of the questionnaire. The alpha value mentioned in the questionnaire was calculated from 0.74 to 0.81. One-sample t-test was used to obtain residents' views on the mentioned components. The results show that in the social resilience of the studied villages, the component of sense of belonging component with -1.13% has the highest average and health and well-being with -1.09% lowest average and also for economic resilience component of benefiting from banking facilities with -1/14 The most and the average and the components of damage and the component of income with -1.12% have been answered by the villagers.

کلیدواژه‌ها [English]

resilience
social resilience
economic resilience
earthquake
Anjirloo village

مراجع

پور طاهری، مهدی؛ مجید، پریشان ؛ عبدالرضا، رکن الدین افتخاری و علی عسگری. (1390).(( سنجش و ارزیابی مولفه های مبنایی مدیریت ریسک زلزله، مطالعه موردی: شهرستان قزوین))، فصلنامه پژوهش های روستایی، سال 2، ش 1، صص 150-115.

جعفریان، نغمه؛ حسین، حاتمی نژاد و محمد رضا مبهوت. (1396).(( ارزیابی تاب آوری اجتماعی و اقتصادی در برابر زلزله (نمونه موردی بجنورد))، پژوهش های امداد و نجات، سال 9، ش 1، صص 26-15.

حسنوند، افسانه.(1396).(( بررسی عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی و اقتصادی سکونتگاه های روستایی بعد از رخداد زلزله (مطالعه موردی: سکونتگاه های روستایی دهستان سیلاخور شهرستان دورود))، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان.

دری نوگورانی، حسین و اصغر صالح اصفهانی.(1392). اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران، انتشارات ناجی نشر.

رضایی، محمد رضا.(1392).(( ارزیابی انعطاف پذیری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر بلایای طبیعی))، مجله علمی پژوهشی مدیریت بحران، سال 27، ش 1، صص 36-20.

رفیعیان، مجتبی؛ محمد رضا، رضایی؛ علی، عسگری؛ اکبر، پرهیزکار و سیاوش شایان. (1390).(( تبیین مفهومی تاب آوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور))، برنامه ریزی و آمایش فضا، سال 15، ش 4، صص 86-71.

رمضان نژاد، یاسر؛ عبدالرضا، رکن الدین افتخاری و مهدی پور طاهری.(1395).(( سنجش نگرشی اثرات گردشگری ساحلی بر توسعه پایدار روستاهای ساحلی استان گیلان))، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 6، ش 20، صص 160-145.

سام آرام، عزت الله و سمانه منصوری. (1396).(( تبیین و بررسی مفهوم تاب آوری اجتماعی و ارزیابی تحلیلی شاخص های اندازه گیری آن))، فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال 8، ش 32.

غفاری، عطا؛ اصغر، پاشازاده و واحد آقایی.(1395).(( سنجش و اولویت بندی تاب آوری شهری در مقابل زلزله (نمونه موردی شهر اردبیل و مناطق چهارگانه آن)) ، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 21: 65-45.

غیاث وند، ابوالفضل و علی آقا محمدی.(1393). تاب آوری؛رویکرد مدیریت مخاطرات،انتشارات عالی دفاع ملی، نوبت چاپ اول، تهران.

قدیری، محمود علی؛ عبدالرضا، رکن الدین افتخاری و سیاوش شایان. (1388). ((تجزیه و تحلیل دیدگاه های نظری آسیب پذیری جامعه به خطرات طبیعی))، مجله علوم انسانی، سال 2، ش 3، صص 32-1.

لطیفه، ناهید؛ مهدی، جهانی و وحید جعفری. (1395).(( عوامل اقتصادی موثر بر ناپایداری سکونتگاه های روستایی: (مطالعه موردی شهرستان دماوند))، فصلنامه روستا و توسعه، سال 19، ش 1، صص102-85 .

مرکز آمار ایران .(1375). شناسنامه آبادی های کشور.

وثوقی، منصور. (1366). جامعه شناسی روستایی، انتشارات کیهان.

Ainuddin, S & J. K. Routray. (2012a). Community resilience framework for an earthquake prone area in Baluchistan. International Journal of Disaster Risk Reduction, 2(1), 25-36.

Ainuddin, S & J. K. Routray. (2012b). Earthquake hazards and communit2y resilience in Baluchistan. Natural Hazards, 63(2), 909-37.

Cutter, S. L., L, Barnes., M, Berry., C, Burton., E, Evans &E, Tate. (2008). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4), 60-89.

Fothergill, A & L. A. Peek. (2004). Poverty and disasters in the United States: A review of recent sociological findings. Natural Hazards, 32, 89˚110.

Hutter, G.(2016). Natural hazards and resilience: exploring institutional and organizational dimensions of social resilience. Natural hazards, 67(1), 1-6.

MESSIAS, D. K. H. BARRINGTON, C. & LACY, E.(2012). Latino social network dynamics and the Hurricane Katrina disaster. Disasters, 36, 101-121.

Norris, F. H. S., P. Stevens., B. Pfefferbaum., K. F. Wyche, & R. L. Pfefferbaum. (2008). Community resilience as a metaphor, theory, set of capacities, and strategy for disaster readiness. American Journal of community psychology, 41(1-2), 127-150.

Platt, D. (2013). “Resilient futures creating opportunity ahead of complex change” , Resilient Futures network.

Reinhorn, A. (2015). Computational Methods, Seismic Protection, Hybrid Testing and Resilience in Earthquake Engineering A Tribute to the Research Contributions of Prof. Andrei Reinhorn: Springer International Publishing.

Rezaei, M. R., M, Saraei. & H, Bastaminia.(2016). Amir Definition and concept of resilience and its indices and frameworks in natural disasters, Quarterly Journal of Surveillance and Crisis Management, eighth period, No. 1: 32- 46. p: 35. (In Persian).

Wilson, G. A. (2012). Community resilience, globalization, and transitional pathways of decision-making, Geoforum.43(6),1218–1231.

Zaman, G & V, Vasile .(2014). Conceptual framework of economic resilience and vulnerability at national and regional levels, Institute of National Economy, Romanian Academy.