نقش هیدروپلیتیک هیرمند در بروز بحران های قومی در سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

آب جزو منابع استراتژیک یک کشور محسوب می شود و در قرن حاضر حکومتها غالبا به عنوان سلاحی موثر برای غلبه بر رقیبان از آن استفاده می کنند. تامین منابع آب پایدار برای ساکنین نواحی مرزی در جلوگیری از تخلیه سرزمین های مرزی و مهاجرت به سمت نواحی داخلی، از ارکان اصلی امنیت ملی کشورهاست. در شرق ایران، رود هیرمند به عنوان شاخصه تامین امنیت و شکوفایی منطقه، نقش مهمی در همگرایی ساختار سیستمی دولت-ملتها برعهده دارد چراکه به مثابه یک شاهراه بزرگ آبی تامین کننده ثبات سیاسی و اقتصادی منطقه از طریق اجرای پروژه های کشاورزی وآبی- برقی می باشد. اما بهره برداری یک جانبه افغانستان از هیرمند در پی رشد جمعیت و نیاز به توسعه و بسترسازی برای تامین منافع سیاسی-اقتصادی توانسته برای ایران چالش های را بوجود آورد. از این رو این تحقیق با روش تحلیلی-توصیفی و استفاده از منابع پژوهشی به این فرضیه می پردازد که نتایج عملکرد افغانستان در جلوگیری از ورود آب هیرمند به ایران به دلیل سدسازی در پیوند با منافع غرب در منطقه، فعالیت نیروی های گریز از مرکز را تحت عنوان مطالبات قومی تسهیل می کند و میزان نفوذ گروههای تجزیه طلب فرامرزی را درمناطق شرقی کشور افزایش می دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Helmand Hydropolitical role in ethnic crises in Sistan and Baluchestan

نویسنده [English]

  • mariam verij kazemi
Science and Research Branch, Islamic Azad University Tehran
چکیده [English]

Water is one of the strategic resources of any country and in this century governments often use it as an effective weapon to overcome rivals. Providing sustainable water resources for residents of border areas is one of the main pillars of national security which prevent the evacuation of border lands and migration to inland areas. In eastern Iran, the Helmand River, as an indicator of regional security and prosperity, plays an important role in the convergence of the systemic structure of nation-states, also it serves as a major waterway providing political and economic stability in the region through agricultural and hydro-electric projects. Afghanistan's unilateral exploitation of Helmand is followed by population growth , the need for development and paving the way for political-economic benefits which has posed challenges for Iran. Therefore, this research uses a descriptive-analytical method and research sources to hypothesize the fact that Afghanistan's actions in preventing the entry of Helmand water into Iran is due to the construction of a dam in connection with Western interests in the region, and include the activities of centrifugal forces. It facilitates ethnic demands and increases the influence of cross-border separatist groups in the eastern regions of the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Hydropolitics
  • border
  • Helmand
  • ethnic crisis
  • Sistan and Baluchestan
کتاب
- افشار سیستانی، ایرج(1370)، عشایر و طوایف استان سیستان و بلوچستان، تهران:انتشارات نسل دانش.
- بوزان باری(1385)،مردم و دولت و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی،انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- پیترهاگت پیتر،(1379)،جغرافیای ترکیبی نو، ترجمه شاپور گودرزی نژاد، تهران: انتشارات سمت.
- ثقفی عامری، ناصر، احدی،افسانه(1387)،ایران و سیاست نگاه به شرق،تهران:پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
- حافظ نیا، محمدرضا (1385)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، چاپ اول، مشهد: انتشارات پاپلی.
- زرقانی، سید هادی(1386)، مقدمه ای بر شناخت مرزهای بین المللی، تهران: دانشگاه علوم انتظامی ناجا.
- غرایاق زندی، داوود(1387)،محیط امنیتی پیرامون جمهوری اسلامی ایران،انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- فوشه، میشل(1395)،وسوسه مرزها، ترجمه سیروس احمدی نوحدانی، انتشارات پاپلی.
- کلیفورد،اچ(1365)، قلمرو و جمعیت افغانستان، ترجمه مرتضی اسدی، تهران: انتشارات مرکز مطالعات علمی و فرهنگی.
-  کریمی پور،یداله(1379)، مقدمه ای بر ایران و همسایگان، انتشارات جهاد دانشگاهی تربیت معلم.
- مجتهد زاده، پیروز،(1381)،جغرافیای سیاسی و سیاست جغرافیایی،تهران: انتشارات سمت.
- مجتهدزاده،پیروز(1389)،پیدایش و تکامل مرزهای سیستان در سیاست های مرزی و مرزهای بین المللی ایران.تهران: انتشارات سمت.
- مویر،ریچارد(1379)، درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، ترجمه دُره میرحیدر و یحیی صفوی، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
مقالات ژورنالی
احمدی، سیدعباس و الهام سادات موسوی و سعیدرحیمی هرآبادی (1393)، هیدروپلیتیک شرق کشور و چالش های امنیتی آینده،سال3،شماره3،فصلنامه دانش انتظامی خراسان جنوبی.
حیدری، محمد ،سهراب انعامی علمداری،فرهاد فتاحی(1391)، ژئوپلیتیک مرز و الگوی مدیریت و کنترل مرزهای شرقی ایران،فصلنامه ژئوپلیتیک،سال هشتم،شماره سوم.
رسولی، اکبر(1395)،نقش سیستم های بدون سرنشین در کنترل و امنیت مرز،پژوهشنامه مطالعات مرزی، سال چهارم،شماره اول،بهار.
عندلیب،علیرضا،شریف، مطوف(1388)،توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی ایران - شماره دوازده، سال ششم، پاییز و زمستان.
قصری، محمد(1390)،بررسی نقش و ظرفیت مرز در تقویت هویت ملی در عصر جهانی شدن(مورد ایران)؛فصلنامه نظم و امنیت انتظامی،شماره سوم،سال چهارم،پاییز.
قاسمی، محمد، محسن صفی پور(1392)،بررسی اقدامات انسدادی مرز استان سیستان و بلوچستان بر امنیت استان از دیدگاه صاحب نظران،پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال اول، شماره چهارم،زمستان.
کامران، حسن،طاهر پریزادی،حسن حسینی امینی(1390)،ساماندهی فضایی نواحی مرزی همجوار با مرز ایران و پاکستان با رویکرد پدافند غیر عامل،مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری،سال دوم،شماره پنجم،تابستان.
میرحیدر دُره، راستی،عمران(1391)، رقابت های ژئوپلیتیکی تأثیرگذار بر ضلع جنوب شرقی ایران بزرگ و عملکرد حکومت قاجار،فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره80..
ویسی، هادی،حافظ نیا، محمدرضا(1390)،تاثیر جهانی شدن بر مرزها(بررسی و نقد آرای نفی مرز)، مدرس علوم انسانی-برنامه ریزی و آمایش فضا،دوره پانزدهم،شماره 2،تابستان.
مقالات همایش
احمدی،محمود، داداشی رودباری، عباسعلی(1395)، تروریسم آبی بحرانی نو در جهان مطالعه موردی: سوریه،مجموعه مقالات همایش بین المللی بحرانهای ژئوپلیتیکی جهان اسلام،24 و 25آبان، دانشگاه شهید بهشتی، جلد اول.
پرچکانی،زهره(1395)، تحلیل ژئوپلیتیک فقر و نابرابری اقتصادی در سیستان و بلوچستان و تاثیر آن بر افراط گرایی و امنیت ملی، نهمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران، دانشگاه زاهدان.
جان پرور، محسن، اخلاقی حسینی، فاطمه سادات(1395)،شکنندگی طبیعی و امنیت و ناامنی در جنوب شرق کشور. نهمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران. دانشگاه زاهدان.
رضایی،حامد(1395)،زنده به گور شدن سیستان پیش چشم مرکز نشینان، پایگاه خبری تحلیلی شفاف،
آدرس الکترونیک http:www.shafaf.ir کد خبر: ۳۹۵۲۱۷
سعادتی جعفرآبادی، حسن(1391)،مبانی نظری و دیدگاههای تئوریک در امنیت  و توسعه شهرهای مرزی؛ همایش ملی شهرهای مرزی وامنیت،چالش ها و رهیافت ها،دانشگاه سیستان و بلوچستان.
صالح آبادی ریحانه،صادقلو سعید،(1395)بررسی و تحلیلی اختلافات هیدروپلیتیکی در منطقه آسیای مرکزی، مجموعه مقالات همایش بین المللی بحرانهای ژئوپلیتیکی جهان اسلام،24 و 25آبان، دانشگاه شهید بهشتی، جلد اول.
عبدی عطا اله، مختاری حسین(1384)،نگاهی به فرصتها و تهدیدها در هیدروپلیتیک ایران، مجموعه مقالات دومین انجمن ژئوپلیتیک ایران.
عزتی،عزت اله(1391)،جزوه کلاسی درس ژئواستراتژی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
معدنی، جواد(1395)،بحران های زیست محیطی جنوب غرب آسیا با تاکید بر بحران آب، دوم مجموعه مقالات همایش بین المللی بحرانهای ژئوپلیتیکی جهان اسلام،24 و 25آبان، دانشگاه شهید بهشتی،جلد دوم.
محمودی، مهدی(1395)،چالش های هیدروپلیتیک ایران و افغانستان و تاثیر آن بر پایداری منابع آب منطقه سیستان،نهمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران،دانشگاه زاهدان.
وریج کاظمی، مریم(1395)،بروز تنش های قومی و مذهبی در ازبکستان با محوریت ژئوپلیتیک آب،مجموعه مقالات همایش بین المللی بحرانهای ژئوپلیتیکی جهان اسلام،24 و 25آبان، دانشگاه شهید بهشتی،جلد دوم.
وریج کاظمی،مریم(1395)، شکل گیری مناطق خاکستری متاثر از نقش ژئوپلیتیک مواد مخدر (موردی جنوب شرق ایران)، نهمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران و اولین همایش انجمن جغرافیا و برنامه ریزی مناطق مرزی ایران، دانشگاه زاهدان.
وریج کاظمی،مریم(1395)، نگاهی گذرا بر دلایل بروز پدیده ژئوپلیتیک گرسنگی،دومین کنفرانس بین المللی علوم جغرافیای،11آبان،دانشگاه محقق اردبیلی.