سنجش و ارزیابی میزان تحقق‌پذیری طرح جامع شهری صفاشهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری موسسه اموزش عالی اپادانا، شیراز، ایران

چکیده

طرح های جامع شهری به عنوان راهنمای توسعه شهرها، از اهمیت ویژه ای در سلسله مراتب برنامه ریزی شهری برخوردارند. این طرح ها که مهم ترین ابزار هدایت و توسعه نظام مند شهرها می باشند علی رغم حدود نیم قرن سابقه در ایران، تاکنون جایگاه مناسب و لازم را در نظام برنامه ریزی نیافته است. یکی از اقداماتی که می تواند در جریان اصلاح روندهای نادرست و مشکلات طرح جامع مورد توجه قرار گیرد ارزیابی میزان تحقق پذیری این طرح ها است به نحوی که مشخص شود چه میزان پیشنهادهای مطرح شده در آنان به مرحله اجرا رسیده و محقق شده اند. در همین راستا، پژوهش حاضر به بررسی میزان تحقق پذیری طرح جامع مصوب سال 1390 شهر صفاشهر می پردازد. روش پژوهش اتخاذ شده توصیفی - تحلیلی بوده که از مطالعات کتابخانه ای، بررسی های میدانی، ابزار پرسشنامه و نظرات متخصصان ذیربط با موضوع جهت حصول اهداف آن بهره گرفته شده است. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده از دو تکنیک فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و دوقطبی فاصله ای استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش، میزان تحقق پذیری طرح جامع شهر صفاشهر 771/6 به دست آمد که نشان می دهد پیشنهادهای آن در حد نزدیک به مطلوب محقق شده است. همچنین در بین مؤلفه های تحقق پذیری با توجه به امتیازات به دست آمده حوزه جمعیتی - اجتماعی با امتیاز 2.601 بیشترین تأثیر را در محقق شدن پیشنهادهای طرح جامع شهر صفاشهر داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

سنجش و ارزیابی میزان تحقق‌پذیری طرح جامع شهری صفاشهر

نویسندگان [English]

  • mohammadreza shahriyari
  • maryam barfipoor
  • mahshid bahrami
Master student of urban planning, Apadana Institute of Higher Education, Shiraz, Iran
چکیده [English]

Abstract
Comprehensive urban plans as a guide to urban development are of particular importance in the urban planning hierarchy. These projects, which are the most important tools for guiding and systematic development of cities, despite about half a century of history in Iran, have not yet found a suitable and necessary place in the planning system. One of the measures that can be considered during the correction of incorrect trends and problems of the master plan is to evaluate the feasibility of these plans in order to determine how much of the proposals raised in them have been implemented and realized. In this regard, the present study examines the feasibility of the comprehensive plan approved in 1390 in Safashahr. The research method was descriptive-analytical, which used library studies, field studies, questionnaire tools and opinions of relevant experts to achieve its objectives. Also, in order to analyze the collected information, two techniques of network analysis process (ANP) and distance bipolar have been used. Based on the findings of the study, the feasibility of the comprehensive plan of Safashahr city was 6.771, which shows that its proposals have been realized to a near near optimal level. Also, among the feasibility components, according to the scores obtained, the demographic-social field with a score of 2.601 has had the greatest impact on the realization of the proposals of the comprehensive plan of Safashahr city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Evaluation
  • feasibility
  • comprehensive plan
  • Safashahr
1)      امین‌زاده، بهناز و رودکی، سمیه (1396)، ارائه روشی تلفیقی برای ارزیابی طرح‌های تفصیلی شهری (مطالعه موردی: طرح تفصیلی منطقه 6 شهرداری شیراز)، مجله هویت شهر، سال 11، شماره 29، صص 42-29.
2)      بارانی توانا، مریم (1394)، ارزیابی میزان تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری (مطالعه موردی: طرح جامع شهر زابل)، پایاننامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زابل.
3)      پوراحمد، احمد، حاتمی‌نژاد، حسین و حسینی، سیدهادی (1385)، آسیب‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در کشور، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، دوره 38، شماره 58، صص 180-167.
4)      ثنایی نیک، عباسعلی (1395)، ارزیابی طرح جامع شهر پردیس با رویکرد بازنگری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری (بهسازی و نوسازی شهری)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
5)      رضایی، ناصر، ماجدی، حمید، زرآبادی، زهراسادات (سعیده) و ذبیحی، حسین (1397)، تبیین نقش عوامل مؤثر بر تحقق‌پذیری طرح‌های توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز)، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 9، شماره 34، صص 58-47.
6)      زنگی‌آبادی، علی، عبدالهی، مهدی، سالک قهفرخی، رقیه و قاسم‌زاده، بهنام (1393)، ارزیابی عوامل اثرگذار بر عدم تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری در ایران و چالش‌های مربوط به آن (مطالعه موردی: محور تاریخی – فرهنگی منطقه 6 شهر تبریز)، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 5، شماره 18، صص 58 – 41.
7)      صفایی‌پور، مسعود و سعیدی، جعفر (1394)، بررسی عوامل مؤثر در ناکارآمدی طرح‌های توسعه شهری ایران، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال 7، شماره 22، صص 30-11.
8)      عباس‌زادگان، مصطفی و رضوی، حامده (1385)، اتخاذ رویکردی نوین برای طرح‌های توسعه شهری "برنامه‌ریزی طراحی‌محور"، نشریه هنرهای زیبا، دوره 28، شماره 28، صص 22-15.
9)      علی‌اکبری، اسماعیل، رهنمایی، محمدتقی و ابراهیمی بوزانی، مهدی (1392)، بررسی روش‌شناسی طرح‌های توسعه شهری در ایران، جغرافیا (فصلنامه علمی – پژوهشی انجمن جغرافیای ایران)، سال 11، شماره 37، صص 114-97.
10)  قربانی، رسول، جام‌کسری، محمد و میرزابکی، ملیحه (1393)، ارزیابی میزان انطباق مکانی در فرایند اجرای طرح‌های جامع شهری (مطالعه موردی؛ طرح جامع شهر بناب)، نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 18، شماره 49، صص 216-191.
11)  کریم‌زاده (1393)، ارزیابی میزان تحقق‌پذیری طرح‌های جامع شهری مطالعه موردی شهرستان ماکو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم انسانی، دانشگاه تبریز.
12)  محمدنژاد، علی، لشگری، علی اصغر و سلیمانی، منصور (1391)، ارزیابی تحقق‌پذیری کاربری زمین در طرح‌های توسعه شهری (مورد: طرح تفصیلی منطقه 22 تهران)، نشریه پژوهش‌های دانش زمین، سال 3، شماره 12، صص 111-95.
13)  مختاری، محمدجواد (1395)، آسیب‌شناسی فرایند برنامه‌ریزی شهری با رویکرد تحلیلی طرح جامع (مطالعه موردی، شهر زرقان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
14)  موسوی، سیدعلی (1382)، بررسی و ارزیابی عوامل مؤثر بر میزان تحقق‌پذیری طرح‌های جامع و تفصیلی شهرها؛ مورد استان آذربایجان شرقی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس.
15)  میره‌ای، محمد و کلانتری خلیل‌آباد، حسین (1390)، آشنایی با طرح‌های توسعه شهری، ناشر: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
 
16) Gumel, Ibrahim A., Aplin, Paul, Marston, Christopher & Morley, Jeremy (2020), “Time-Series Satellite Imagery Demonstrates the Progressive Failure of a City Master Plan to Control Urbanization in Abuja, Nigeria”, Remote Sensing, 12(7), 1-22.
17) Hameed, Rizwan & Nadeem, Obaidullah (2008), “Challenges of Implementing Urban Master Plans: The Lahore Experience”, nternational Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 2(12), 1297-1304.
18) Mabaso, Aaron, Davis Shekede, Munyaradzi, Chirisa, Innocent, Zanamwe, Lazarus, Gwitira, Isaiah & Bandauko, Elmond (2015), “Urban physical development and master planning in Zimbabwe: An assessment of conformance in the City of Mutare”, Journal for Studies in Humanities and Social Sciences, 4(1&2), 72-88.
19) Mishra, Aneesh Kumar (2012), “Urban Master Plans In Rajasthan, India: The Case Of Alwar”, Management Research and Practice, 4(1), 31-44.
20) Tian, Lin & Shen, Tiyan (2011), “Evaluation of plan implementation in the transitional China: A case of Guangzhou city master plan”, Cities, 28(1), 11-27.
21) Grimaldi, Michele, pellecchia, Vincenzo & Fasolino, Isidoro (2017), “Urban Plan and water Infrastructures Planning: A Methodology Based on Spatial ANP”, Sustainability, MDPI, Open Access Journal, vol. 9(5), pages 1-23.
22) Yucelgazi, Fikri & Yitmen, Ibrahim (2019), “An ANP Model for Risk Assessment in Large-Scale Transport Infrastructure Projects”, Arabian Journal for Science and Engineering, 44, 4257-4275.