بررسی و تحلیل نظام سلسله مراتب شهری استان گلستان با تأکید بر تغییرات سیاسی- اداری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 جغرافیا و برنامه ریزی شهری،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه زابل،زابل،ایران.

2 جغرافیا،برنامه ریزی شهری،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه زابل.زابل.ایران.

چکیده

یکی از مهم‌ترین معضلات کشورهای جهان از جمله کشور ایران، تمرکز بالای جمعیت و امکانات در شهرهای بزرگ و به وجود آمدن پدیده‌ی نخست شهری و از بین رفتن نظام متعادل سلسله مراتب شهری است که این پدیده در نتیجه عدم تعادل در پخش امکانات و تسهیلات مختلف در پهنه سرزمینی و همچنین عدم توجه به توانمندی‌های شهرهای کوچک و میانی می‌باشد. در مقاله حاضر به بررسی نظام سلسله مراتب شهری و تأثیر شکل گیری استان گلستان در سال 1376 بر این نظام پرداخته‌ایم. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و کمی است و از مدل‌های شاخص نخست شهری، شاخص تمرکز و شاخص تعادل استفاده شده است. نتایج نشان می-دهد که نظام شهری استان گلستان دو سیر متفاوت از 1355تا 1375 و از 1375 تا 1390 را نشان می‌دهد، از سال 1355 تا 1375 به سمت تعادل حرکت می‌کرده است یا تغییرات آن ناچیز بوده است، اما از 1375 تا 1390 به سمت نخست شهری و عدم تعادل پیش می‌رود و ایجاد استان گلستان در سال 1376 به عنوان واحد سیاسی جدید در افزایش عدم تعادل نظام شهری آن نقش زیادی داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis and study city hierarchy system of Golestan province with the emphasis on political - administrative changes

نویسندگان [English]

  • gholamali khammar 1
  • ali khosravi 2
  • ali akbar kazemi 1
1 geography and urban planing,Literature and Humanities,zabol university.zabol.Iran.
2 geography and urban planing,Literature and Humanities,zabol university,zabol,Iran.
چکیده [English]

One of the most important hardships of world’s countries including Iran is the centralization of overpopulation and facilities in big cities and creation of Urban Primacy phenomenon and destroying of city balanced hierarchy system that this phenomenon is due to lack of balance in distributing of different facilities in abroad country and also ignoring potentials of small and mid-cities. In present article we studied city hierarchy system and effect of Golestan province generating in 1998 upon this system. The research method is descriptive-analytical and quantity and Urban Primacy Index focus index and balance index is used. Conclusions referred that city system of Golestan has passed two different processes, from 1977 to 1997 and 1997 to 2007. In which from the year 1977 to 1997 it has some frequent changes or had an unchangeable process, but from the year 1997 to 2007 had inclination toward prior city and incongruity, and also generating the Golestan province in 1998, which plays an important role in it, was known as the new political division in increasing incongruity of city system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hierarchy system of city
  • Urban Primacy
  • city centralization
  • city equivalence
  • Golestan province
-         آنامرادنژاد، رحیم­بردی، (1390)، بررسی تحلیلی سلسله مراتب شهری در استان کردستان (با استفاده از روش رتبه – اندازه و مدل تعدیلی بهفروز)، فصلنامه جغرافیای انسانی، سال سوم، شماره 2.
-         ایزدی، کاظم، (1372)، مطالعه شبکه شهرهای مهم کشور، طرح کالبد ملی ایران، نشریه شماره 11، وزارت مسکن و شهرسازی.
-         بابایی درمنی، علی، (1383)، نقش شهرهای کوچک در توزیع فضایی جمعیت (مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان)، پایان­نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.
-         تقوایی، مسعود و موسوی،میر نجف، (1388)، نقدی بر شاخص­های تعیین نخست شهری و ارائه شاخصی جدید (با نگاهی تحلیلی بر شاخص­های نخست شهری در ایران)، جغرافیا و مطالعات محیطی سال اول، شماره 1.
-         حکمت نیا، حسن و موسوی، میر نجف، (1385)، کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای. انتشارات علم نوین.
-         داداش پور، هاشم و مولودی،جمشید، (1390)، بررسی و تحلیل ساختار سلسله مراتب شهری در استان اردبیل، فصلنامه فضای جغرافیایی، سال یازدهم، شماره­ی 34.
-         زبردست، اسفندیار، (1386)، بررسی تحولات نخست شهری در ایران، نشریه هنرهای زیبا، شماره 29.
-         عظیمی، ناصر، (1381)، پویش شهرنشینی و مبانی نظام شهری، نشر نیکا، تهران.
-         غلامی، محمد و رستگار، موسی، (1389)، بررسی و تحلیل توزیع فضایی جمعیت شهری استان فارس با استفاده از شاخص­های نخست شهری و تمرکز، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال اول، شماره دوم.
-         قرخلو، مهدی، عمران زاده، بهزاد و اکبرپور سراسکانرود، محمد، (1387)، مدیریت سرزمین و تحلیل شبکه شهری استان اردبیل طی دوره زمانی 1345 تا 1385، نشریه علوم جغرافیایی، جلد 8، شماره 11.
-         کلانتری، خلیل، (1387)، برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای (تئوری­ها و تکنیک­ها)، انتشارات خوشبین، چاپ دوم، تهران.
-         لیورجانی، پروین دخت و شیخ اعظمی، علی، (1388)، بررسی پدیده نخست شهری در ایران در سال 1385، سیاست و سرزمین، مجله فضای جغرافیایی، سال نهم، شماره 27.
-         مرصوصی، نفیسه، حکمت نیا، حسن، پورمحمدی، محمدرضا و نظم فر، حسین، (1390)، تحلیل سازمان فضایی نظام شهری (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی)، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال سوم، شماره 5.
-         نظریان، اصغر، (1379)، جغرافیای شهرهای ایران، انتشارات پیام نور.
-         نظریان، اصغر، (1388)، پویایی نظام شهری ایران، چاپ اول، انتشارات مبتکران.
 
- Berry, B &Ckulicz-kozaryn, A, (2012), The City SizeDistribution Debate: Resolution For Urban Regions and Megalopolition Areas, N 29, pp: 17-23.
 - Henderson, V, (2003), The Urbanizatuion process and Economic Growth, N,6, pp 47-71.
- Henderson, V, (1974), The size and Type of Cities, American Economic Review, 64, pp 640-656.
- Krugman, p, (1996), TheselfOrganizing Economy, Blakwell, Maldan.
- Ronnie Short, J, (1996), Urban Order, londan, blakwall.