تبیین عامل‌های تاثیرگذار مکانی-فضایی در روستاهای پیرامونی

شیرخانی, حمید; مومنی, حسن

تبیین عامل‌های تاثیرگذار مکانی-فضایی در روستاهای پیرامونی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناس ارشد برنامه ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری برنامه ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی، دانشکده جغرافیا، تهران، ایران

چکیده

روابط متقابل میان شهر و روستا از خصایص مستحکم و پایداری است که بر حسب شرایط و عوامل درگیر با آن شکل گرفته و در نواحی گوناگون جغرافیایی همسان نیست. در این بین شکل پذیری و تحول سکونتگاههای پیراشهری، مبتنی بر مجموعه عوامل و نیروهایی بوده که متاثر از تعامل و ارتباط عرصه های نقش آفرین با یکدیکر می باشد. بنابراین پژوهش حاضر، با بررسی عامل‌های تاثیر گذار بر تحولات مکانی- فضایی سکونتگاه های روستایی پیرامونی، هدف خود را دنبال می کند. ماهیت پژوهش کاربردی و نگاه آن توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش، به دو روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل از آزمونهای آماری نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عوامل متعدد و درهم‌تنیدای که وابسته به روند جهانی شدن اقتصاد است سبب تغییر کارکرد سکونتگاههای روستایی و تحولات فضای پیراشهری گردیده. قطبی شدن و نظام بوروکراتیک شبه مدرن مدیریت توسعه، ادغام اقتصادی، فناوری بهداشتی و رشد جمعیت، اصلاحات ارضی و حرکات مکانی جمعیت، عمده شدن مازاد اقتصادی نفت و تنزل مقام کشاورزی، صنعتی شدن و عدم رقابت بخش سنتی کشاورزی، گسترش تکنولوژی و ارتباطات مهمترین این عوامل هستند. از مهمترین عامل‌های مؤثر در سطح ملی می‌توان به سرازیر شدن درآمد نفتی در شهر، وام‌های مسکن و پایین بودن قیمت زمین در پیرامون نسبت به مرکز در بخش اجتماعی، فاصله نزدیک روستاها به فضای شهری در بعد دسترسی، افزایش ساخت و سازها در بعد کالبدی اشاره کرد. همچنین قابل ذکر است در رتبه بندی عامل ها، بعد اقتصادی با 21/4 درصد بیشترین نقش را داشته است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1400.3.4.33.8

عنوان مقاله [English]

Explain the spatial-spatial factors in the surrounding villages

نویسندگان [English]

Hamid Shirkhani ¹
hassan momeni ²

¹ Master of Rural Planning Kharazmi University, Faculty of Geography, Tehran, Iran

² PhD Student in Rural Planning, Kharazmi University, Faculty of Geography, Tehran, Iran

چکیده [English]

The mutual relations between the city and the village are strong and stable characteristics that are formed according to the conditions and factors involved in it and are not the same in different geographical areas. In the meantime, the formation and evolution of suburban settlements is based on a set of factors and forces that are affected by the interaction and relationship of role-playing areas with each other. Therefore, the present study pursues its goal by examining the factors affecting the spatial-spatial evolution of the surrounding rural settlements. The nature of applied research and its view is descriptive-analytical. The information required in this research has been collected in two ways: library and field. Statistical tests of SPSS software were used for analysis. The results show that numerous and intertwined factors that are related to the process of economic globalization have caused changes in the functioning of rural settlements and changes in the suburban area. Polarization and quasi-modern bureaucratic system of development management, economic integration, health technology and population growth, land reform and spatial population movements, major economic oil surplus and degradation of agriculture, industrialization and non-competition of traditional agricultural sector, development of technology and communications These are the factors. Among the most important factors at the national level are the influx of oil revenues in the city, mortgages and low land prices around the center in the social sector, the proximity of villages to urban space in terms of access, increase And instruments in the physical dimension. It is also noteworthy that in the ranking of factors, the economic dimension has played the most role with 4.21 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

Spatial-spatial factors
rural-urban interactions
suburban relations
Abhar city

مراجع

- احمدی، منیژه(1388)،" تحولات کالبدی – فضایی روستاهای پیرامون شهر زنجان"، رساله دکترا دانشگاه شهید بهشتی.

- بهرامی اصل(1388)،" تبیین تحولات ساختاری-کارکردی روستاهای پیرامون شهری(مطالعه موردی:منطقه زنجان)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان.

- حکمت نیا، حسن . موسوی، میر نجف(1385)، کاربرد مدل در جغرافیا با تاکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای، انتشارات علم نوین.

- رهنمایی، محمد تقی(1369)،" توسعه تهران و دگرگونی در ساختارهای نواحی روستایی اطراف"، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره 16.

- سعیدی، عباس(1377)، مبانی جغرافیای روستایی، تهران، انتشارات سمت.

- سعیدی، عباس و همکاران(1392)،" الحاق شهری سگونتگاه های روستایی پیرامون شهر زنجان؛ مورد: روستاهای سایان و گاوازنگ"، فصلنامه مسکن و محیط روستا،شماره 145 .بهار 93.

- سعیدی، عباس و صدیقه حسینی حاصل(1388)، شالوده مکانیابی و استقرار روستاهای جدید، انتشارات شهیدی.

- ضیاء توانا، محمد حسن و قادرمرزی، حامد(1388):" تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری در فرآیند خزش شهر، روستاهای نایسر و حسن آباد سنندج"، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 68، صص: 119-135.

- کلانتری، خلیل،(1382)، پردارش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی، تهران، فرهنگ صبا.

- منشی زاده، رحمت الله و مظفر صادقی(1389)،"تحولات فضایی روستاهای پیرامون شهر با تاکید بر تعامل روستا-شهری(مورد: روستاهای پیرامون شهر نور آباد ممسنی)"، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال پنجم، شماره 12.

- Audrey, n.clark, (1985), Longman Dictionary of Geography: human and physical, Longman.

- Antrop, M.(2000), Changing Patterns in the urbanized country side of western Europe, in: Landscape Economy Journal, Vol 15, No 3,PP.257-270.

- Hutabarat, R. (2000). Transportation, Land Use and Indonesia's Urban Poor. ASPAC. Eugene. Berkeley planning Journal. 14(3): 1-16

- Bianca, M., et al. (2012). Post-communist land use changes related to urban sprawl in the Romanian metropolitan areas. Journal of Studies and Research in Human Geography, 6(1):35-46. Available from

- Kaida, Y., et al. (2002). The Images cape of the Chao Phraya delta into the year 2020. Available from: http://std.cpc.ku.ac.th/delta/conf/Acrobat/Papers_Eng/.

- Street, Peoria(2007), Land market forces and governments role in sprawl, college of urban planning Affairs, university of IIIinois at Chicago.pp: 123-135.