بررسی سیر تحولات تاریخی شهر وبافت کهن کرمان از ساسانیان تا قاجاریه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

پدید آمدن شهرها در یک مکان به دلایل سیاسی، اقتصادی و توانمندی های محیطی بوده اما توسعه و گسترش آن ها در طول زمان صورت گرفته و در هر دوره متناسب با جهت گیری حکومت ها و سیاست های اقتصادی و اجتماعی، در جهات خاصی توسعه یافته اند و سیاست شهرسازی حکومت ها فراز و نشیب های فراوانی به شهرها داده است. شهر کرمان از زمان شکل گیری در دوره ساسانی روند رو به گسترشی از مرکز به پیرامون داشته است به طوری که در ابتدا بر روی ارتفاعات قلعه اردشیر و قلعه دختر احداث شد و پس از آن بر روی زمین های هموار مجاور تا دوره سلجوقیان در جهت غرب به گسترش خود ادامه داد در دوره غزها، قراختائیان – آل مظفر و تیموریان به سمت شمال و در دوره صفویه، زندیه و قاجار به سمت غرب گسترش یافته است به طوری که در دوره قاجار شهر با اهمیتی از نظر وسعت و جمعیت بوده است. هدف تحقیق تحلیل تحولات تاریخی شهر کرمان و عوامل مؤثر بر رشد و توسعه شهری در هر دوره می باشد. روش تحقیق توصیفی و اسنادی است با استفاده از منابع تاریخی و شواهد و مستندات موجود رشد شهری در هر دوره تاریخی مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و بر روی نقشه کرمان فعلی شهر کرمان نمایش داده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد کرمان تغییر و تحولات زیادی در بستر مکانی خود داشته است و در هر دوره بر وسعت و جمعیت این شهر افزوده شده است. به طوری که امروزه یکی از کلان شهرهای کشور می باشد. آثار ارزشمند و ارزنده ای از دوره های تاریخی رشد خود دارد که شایسته پاسداری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of the historical developments of the city and the ancient texture of Kerman from the Sassanids to the Qajar dynasty

نویسنده [English]

  • mohsen kamandari
PhD in Geography and Urban Planning Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The emergence of cities in one place is due to political, economic and environmental capabilities, but their development and expansion over time and in each period in accordance with the orientation of governments and economic and social policies, have developed in certain directions. And the urban planning policy of governments has given many ups and downs to cities. The city of Kerman has been expanding from the center to the periphery since its formation in the Sassanid period, so that it was first built on the heights of Ardeshir and Dokhtar castles and then on adjacent flat lands until the Seljuk period in the west It continued to expand in the period of the Ghazs, Qarakhtaei-Al-Muzaffar and Timurids to the north and in the Safavid period, Zandieh and Qajar to the west, so that in the Qajar period the city was important in terms of size and population. The purpose of this research is to analyze the historical developments of Kerman city and the factors affecting urban growth and development in each period. The research method is descriptive and documentary. Using historical sources and existing evidence and documents, urban growth in each historical period has been studied and evaluated and shown on the current map of Kerman. The results show that Kerman has undergone many changes and developments in its spatial context and in each period the size and population of this city has increased. So that today it is one of the metropolises of the country. It has valuable and valuable relics of historical growth periods that deserve to be protected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical developments
  • ancient context
  • Kerman city
  • Sassanids to Qajar
  1. اشرف، احمد(1353)، ویژگی شهرنشینی در ایران، نامه علوم اجتماعی، دوره اول شماره 4، دانشکده علوم اجتماعی و تعاونی .
  2. باستانی پاریزی، محمد­ابراهیم، کرمان- از مجموعه شهرهای ایران، جلد دوم، به کوشش محمدیوسف کیانی، جهاد دانشگاهی، 1367.
  3. پوپ، آ(1370)، معماری ایرانی، ترجمه غلامحسین صدری افشار، انتشارات فرهنگیان، چاپ دوم
  4. پوراحمد، احمد، ساخت شهر در دوره اسلامی، (مطالعه موردی شهر کرمان)، پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد جغرافیای انسانی- اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما، دکتر حسین شکویی، 1367- 1366)
  5. پیرنیا، محمد کریم، معماریان، غلامحسین (1370)،معماری اسلامی ایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت.
  6. حبیبی، محسن(1387)، از شار تا شهر (تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن تفکر و تاثر) انتشارات دانشگاه تهران
  7. زنجانی، حبیب­الله، مجموعه مباحث و روشهای شهرسازی، جلد اول، جمعیت، مرکز مطالعات وتحقیقات شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی، چاپ اول، سال 1366.
  8. زنگی­آبادی، علی، تحلیل فضاهای الگوهای توسعه فیزیکی شهر کرمان، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1371.
  9. شکویی، حسین(1387)، دیدگاه های نو در جغرافیا شهری، انتشارات سمت
  10. گریشمن(1370)، هنر ایران در دوره پارتی و ساسانی، ترجمه بهرام فره وش، انتشارات علم و فرهنگی
  11. ماهری، محمود رضا، 1379، تمدن های نخستین کرمان، انتشارات مرکز کرمان شناسی.
  12. مجیدزاده، یوسف(1368)، آغاز شهر نشینی در ایران، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی
  13. مرکز آمار ایران، سرشماری نفوس و مسکن 1385
  14. مستوفی الممالکی، رضا(1380)، شهر و شهرنشینی در بستر جغرافیای ایران، مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
  15. مشهدیزاده دهاقانی، ناصر، تحلیلی از ویژگیهای برنامه ریزی شهری درایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، 1381
  16. نظریان، اصغر؛ جغرافیای شهری ایران، انتشارات پیام نور، چاپ دوم، تهران، 1374.
  17. وزارت آموزش پرورش، جغرافیای استان کرمان، 1386
  18. وزیری کرمانی، احمد­علیخان، تاریخ کرمان، انتشارات علمی، چاپ سوم، جلد اول، 1364.
  19. وزیری کرمانی، احمد­علیخان، جغرافیای کرمان، بکوشش دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی، چاپ دوم، انتشارات ابن سینا، 1353

14.Aurel stein” Arehaeological reconnaissances in north western india and south- Eastern Iran”Mcmillan, London, 1937 Percy Sykes “A history of Persia “ vol, 1. London, 1963.