شبیه‌سازی تغییرات اقلیمی طی دوران کواترنر در استان اردبیل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

جغرافیای طبیعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

استان اردبیل یکی از مناطق گردشگری در ایران است. بخش‌هایی از این استان تغییرات اقلیمی را تجربه کرده‌اند؛ اما تاکنون درزمینه شبیه‌سازی تغییرات اقلیمی طی دوره‌های زمین‌شناسی گذشته کار علمی جامع و دقیقی انجام‌نشده است تا از نتایج آن بتوان درزمینه تغییرات در سیستم‌های ژئومورفولوژیکی، منابع آب، تأثیرات تغییر اقلیم در متغیرهای اقلیمی، محیط‌زیست و پیش‌بینی آن‌ها در آینده استفاده کرد. لذا این پژوهش با استفاده از داده‌های اقلیمی و سینوپتیک (1951- 2010) و روش آماری دمارتن به ارزیابی تغییرات اقلیمی تحت سه سناریو یعنی عصر حاضر، دورره هلوسن و عصر پلیئستوسن به‌منظور حفاظت از محیط‌زیست، بررسی انواع مخاطرات ژئومورفولوژیکی موجود در این استان در راستای امر آمایش محیط، مدیریت و برنامه‌ریزی می‌پردازد. رویکرد پژوهش حاضر مبتنی بر دیدگاه سیستمی، آماری و تحلیلی است. نتایج این پژوهش نشان داد که تغییر اقلیم برای کل استان یکسان نبوده است. ایستگاه‌های اردبیل و مشکین‌شهر که در حال حاضر دارای اقلیم خشک هستند طی عصر پلیئستوسن اقلیم مدیترانه‌ای و نیمه مرطوب داشتند. ایستگاه گرمی تغییر اقلیم نداشته است. آب‌وهوای ایستگاه پارس‌آباد در عصر حاضر مشابه با آب‌وهوای عصر پلیئستوسن است. آب‌وهوای ایستگاه خلخال نیز که در عصر حاضر در تیپ مدیترانه‌ای واقع گردیده است در عصر پلیئستوسن مرطوب بوده است. از نتایج این پژوهش می‌توان درزمینه تغییرات در سیستم‌های ژئومورفولوژیکی، منابع آب، تأثیرات تغییر اقلیم در متغیرهای اقلیمی، محیط‌زیست و پیش‌بینی آن‌ها در آینده استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Quarternary Climate Changing Simulation in Ardabil Province

نویسنده [English]

  • Nazila Yaghoob Nejad ASL
Physical Geography, Faculty of Social Science, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Ardebil province is one of the tourist areas in Iran. Some parts of the province have experienced climate change. But no exact and comprehensive scientific work has been carried out so far on climate change simulation over the past geological courses to draw conclusions on changes in geomorphological systems, water resources, climate change impacts on climatic variables, the environment and predict them in the future. So, the present study uses climatic-synoptic stations (1951-2010) and Demarten statistical method to evaluate climate changing fewer than three scenarios: Current Era, Holocene epoch and Pleistocene Era in order to environmental protection, study of the different geomorphological hazards in the province in terms of environmental management, management and planning. The results showed that there was no the same climate changing in the whole province. Ardebil and Meshkinshahr stations, where currently have dry climate had a Mediterranean and semi-humid climate, respectively, during the Pleistocene Era. Germi station has not changed its climate. Climate Station of Pars Abad at current Era is similar to that of the Pleistocene Era. Climate Station of Khalkhal, where is in Mediterranean type at current Era, was humid in Pleistocene Era. The results of the present study can be used to predict changes in geomorphological systems, water resources, impacts of climate change on climatic variables, the environment in the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate Changing
  • Quartenary period
  • Demarten statistical method
  • Ardabil Province
  1. آقابیگی، نیر؛ اسمعلی عوری، اباذز و گلشن، محمد (1398). اثرات تغییر اقلیم بر رواناب با مدل هیدرولوژیکی IHACRES در برخی از حوزه‌های آبخیز استان اردبیل. نشریه علمی پژوهشی مهندسی آبیاری و آب ایران، دوره 2، شماره 10، ص 181-192.
  2. اسفندیاری داراباد، فریبا (1385). بررسی سیستم‌های مورفوژنز مؤثر بر دامنه شرقی کوه سبلان. رساله دکترای ژئومورفولوژی، دانشگاه تبریز، چاپ نشده.
  3. اعتمادی، هانا؛ شریفی کیا، محمد و صمدی، سیده زهرا (1394). شبیه‌سازی تغییرات اقلیمی آینده در منطقه جاسک و تأثیر آن بر جنگل‌های حرا. مجله جغرافیا و توسعه، دوره 13، شماره 41، ص 87-104.
  4. ایرانی، مریم؛ مساح بوانی، علیرضا، بهلولی، اصغر و علیزاده کتک لاهیجانی، حمید (1396). بالا آمدن سطح آب خلیج‌فارس و دریای عمان تحت تأثیر تغییر اقلیم در دوره‌های آتی. مجله پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دوره 49، شماره 4، ص 603-614.
  5. حمزه، سعید؛ باقر پورطوله لات دلقندی، مهدی و کاردان مقدم، حمید (1397). ارزیابی ریسک تأثیرات تغییر اقلیم بر تراز آب زیرزمینی (مطالعۀ موردی: آبخوان گتوند‌ـ عقیلی). مجله اکوهیدرولوژی، دوره 5، شماره 1، 1 ص 111-122.
  6. رحیمی خوب، حدیثه؛ ستوده نیا، عباس، مساح بوانی، علیرضا و گوهری، علیرضا (1394). ارزیابی یکپارچه آثار تغییر اقلیم بر سامانه‌های منابع آب و کشاورزی دشت هشتگرد با استفاده از رویکرد پویایی سیستم‌ها. مجله تحقیقات آب‌وخاک ایران، دوره 46، شماره 2، ص 183-193.
  7. دسترنج، علی و رستمی خلج، محمد (1399). ارزیابی و پیش‌بینی تغییرات اقلیم در دهه‌های آینده با استفاده از ریزمقیاس نمایی مدل‌های گردش عمومی جو (GCMs). مجله جغرافیا و روابط انسانی، دوره 3، شماره 1، ص 252- 268.
  8. زارع‌زاده مهریزی، شهاب الدین؛ خورانی، اسداله، بذرافشان، جواد و بذرافشان، ام البنین (1397). ارزیابی تغییرات جریان آینده تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم بر حوضه آبریز رودخانۀ گاماسیاب. مجله اکوهیدرولوژی، دوره 5، شماره 3، ص 777-789.
  9. شریفی، محمد؛ طاهری نژاد، کاظم و زارع، فاطمه (1395). ارزیابی تغییرات اقلیمی بین زمان حال و پلیئستوسن و بازسازی شرایط اقلیمی گذشته با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک. مجله پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، سال پنجم، شماره 1، ص 110-128.
  10. عباسی، فاطمه؛ بابائیان، ایمان، گلی مختاری، لیلا و ملبوسی، شراره (1389). ارزیابی تأثیر تغییر اقلیم بر دما و بارش ایران در دهه‌های آینده با کمک مدل MAGICC-SCENGEN. مجله پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، دوره 42، شماره 72، ص 91-109.
  11. فلاح قالهری، غلامعباس؛ یوسفی، حسین، حسین زاده، احمد، علیمرادی، محمدرضا و ریحانی، الیاس (1398). ارزیابی تغییر اقلیم ایستگاه بجنورد طی دورۀ 2016 تا 2050 با استفاده از مدل‌های ریزمقیاس LARS WG و SDSM. مجله اکوهیدرولوژی، دوره 6، شماره 1، ص 99-109.
  12. قربانی زاده خرازی، حسین و چله مال دزفول نژاد، مژده (1393). ابداع روش طبقه بندی اقلیمی جدید بر مبنای هیدرومتئورولوژی. دو فصلنامه تخصصی مهندسی آب، دوره 2، شماره 2، ص 97- 108.
  13. قربانی سپهر، آرش؛ امرایی، مهتاب، قالوجه، مریم و دانشور، پروین (1399). بررسی اثر تغییر اقلیم بر آلودگی هوای کلان‌شهرها. مجله جغرافیا و روابط انسانی، دوره 3، شماره 2، ص 330- 351.
  14. کیانی، طیبه؛ رامشت، محمدحسین، ملکی، امجد و صفاکیش، فریده (1395). بررسی تغییر اقلیم حوضه گاوخونی در فاز پایانی کواترنر. مجله پژوهش های جغرافیای طبیعی، دوره 48، شماره 2، 2 ص 213- 229.
  15. مدنی، فاطمه؛ مدنی، لیلا و جهانی، داریوش (1391). بررسی تغییر اقلیم استان اردبیل و اثرات آن بر خشک‌سالی. در مجموعه مقالات همایش ملی مدیریت جامع منابع آب (ص 1-7). دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، ساری، خرداد 1391، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی.
  16. ملکیان، آرش؛ میردشتوان، مهسا و قدیمی، مهرنوش (1398). بررسی آثار تغییر اقلیم بر برخی ویژگی‌های هیدرولوژیک منابع آب استان اردبیل. مجله اکوهیدرولوژی، دوره 6، شماره 3، ص 695-705.
  17. محمدلو، محمد؛ حقی زاده، علی، زینی وند، حسین و طهماسبی پور، ناصر (1393). ارزیابی آثار تغییر اقلیم بر روند تغییرات رواناب حوضۀ آبخیز باراندوزچای در استان آذربایجان غربی با استفاده از مدل‌های چرخش عمومی جو. مجله اکوهیدرولوژی، دوره 1، شماره 1، 1 ص 25-34.
  18. ملکی، سحر؛ عزیزی، قاسم، خرمالی، فرهاد، شهبازی، رضا، کهل، مارتین و اصلانی، عاتکه (1398). بازسازی تغییرات اقلیم کواترنری پسین با استفاده از پذیرفتاری مغناطیسی لس های سعدآباد- گرگان. فصلنامه کواترنری ایران، دوره 5، شماره 3، ص 279- 300.
  19. نیکبخت شهبازی، علیرضا (1396). ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر بارندگی و دما در حوزه آبریز سد کارون 3. مجله محیط‌زیست و مهندسی آب، دوره 3، شماره 2، ص 133-143.
  20. Basheer, A. K., Lu, H., Omer, A., Ali, A. B., and Abdelgader, A. M. S., 2016. Impacts of climate change under CMIP5 RCP scenarios on the stream flow in the Dinder River and ecosystem habitats in Dinder National Park, Sudan, Journal of Hydrology and Earth System Sciences, 20 (4): 1331-1353.
  21. Cicerone, R.J., and Nurse, P., 2011. Climate Change Evidence and Causes, An overview from the Royal Society and the US National Academy of Sciences: 1-36.
  22. Gulf of Maine council on the Marine Environment., 2010. Climate Change and Its Effects on Ecosystems, Habitats and Biota: 1-20.
  23. Howes, E. L., Birchenough, S., and Lincoln, S., 2018. Effects of Climate Change Relevant to the Pacific Islands, Pacific Marine Climate Change Report Card: 1-19.
  24. Islam., N. S., and Winkel, J., 2017. Climate Change and Social Inequality, DESA Working Paper, Department of Economic and Social Affairs, 152 (1): 1-30.
  25. Nwankwoala, H. N. L., 2015. Causes of Climate and Environmental Changes: The need for Environmental-Friendly Education Policy in Nigeria, Journal of Education and Practice, 30 (6): 224-234.
  26. Nelson, E.J., Kareiva, P., Ruckelshaus, M., Arkema, K., Geller, G., Girvetz, E., Goodrich, D., Matzek, V., Pinsky, M., Reid, W., Saunders, M., Semmens, D., and Tallis, H., 2013. Climate change’s impact on key ecosystem services and the human well-being they support in the US, Journal of Ecological Society of America, 11 (9): 483-493.
  27. Singh, P. K., Papageorgiou, K., and Chudasama, H., 2019. Evaluating the Effectiveness of Climate Change Adaptations in the World’s Largest Mangrove Ecosystem, Journal of sustainability, 11 (23): 1-17.
  28. United States Environmental Protection Agency., 2010. Climate Change and Ecosystems: 1-2.