تحلیل روند خشکسالی کشاورزی و روش های سازگاری با آن(نمونه موردی:شهرستان شبستر)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه خوارزمی/دانشکده علوم جغرافیایی/جغرافیا و برنامه ریزی روستایی/تهران/ایران/

چکیده

خشکسالی، یکی از بلایای طبیعی است که ممکن است در هر اقلیمی رخ دهد. در دهه های اخیر، کشور ایران به طـور پیـاپی تحـت تـأثیر خشکسالی های شدید و گسترده قرار داشته و آثار زیانباری بر بخش های مختلف اقتصادی از جمله بخش کشاورزی، محیط زیسـت و منـابع آب کشور تحمیل کرده است. امروزه برای شناسایی و تحلیل خشکسالی های کشاورزی از شاخص های پوشش گیاهی که به کمـک فـن آوری سنجش از دور بدست می آیند، استفاده میشود.بر این اساس هدف از این پژوهش،بررسی خشکسالی با شاخص های پوشش گیاهیVCI،TCI،VDI،WSVI VHI در منطقه مورد مطالعه می باشد.این عمل با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 8 در بازه زمانی 2013 الی 2020 انجام گرفته است.که نتایج نشان داد وضعیت خشکسالی در دهستان چهرگان در وضعیت مناسبی قرار ندارد و در بین دهستان های مطالعه شده دهستان گونی مرکزی در شرایط بهتری از نظر خشکسالی پوشش گیاهی را دارا است.همچنین با استفاده از نظرات کارشناسان و با استفاده از روش وزن دهی AHP راهکارهای زراعی و زیرساختی برای منطقه مورد مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت که در راهکارهای زراعی معیار بهبود راندمان آب بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داد همچنین طبق نظر کارشناسان برای راهکارهای زیرساختی معیار،توسعه استانداردهای زندگی روستایی بیشترین امتیاز را کسب کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of agricultural drought trends and methods of adaptation to it (Case study: Shabestar city)

نویسندگان [English]

  • MOJTABA DONYAEE DARYAN
  • VAHID RIAHI
Kharazmi University / Faculty of Geographical Sciences / Geography and Rural Planning / Tehran / Iran /
چکیده [English]

Drought is one of the natural disasters that can occur in any climate. In recent decades, Iran has been continuously affected by severe and widespread droughts and has imposed detrimental effects on various economic sectors, including agriculture, environment and water resources. Today, vegetation indices obtained by remote sensing technology are used to identify and analyze agricultural droughts. Therefore, the purpose of this study was to investigate drought with vegetation indices VCI, TCI, VDI, WSVI VHI. In the study area. This operation was carried out using Landsat 8 satellite images in the period 2013 to 2020. The results showed that the drought situation in Chehregan village is not in a good condition and among the studied villages, Goni Markazi village It has vegetation in better conditions in terms of drought. Also, using the opinions of experts and using AHP weighting method, agricultural and infrastructural strategies for the study area were evaluated. According to experts, the development of rural living standards scored the most points according to experts for standard infrastructure solutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought
  • Sagari
  • rural economy
  • agriculture
  • remote sensing
Asante, S.K., (2011). Empowering farming communities in Northern Ghana with strategic innovations and productive resources in dryland farming, Vol 6, CPWF Project Report, Savanna Agricultural Research Institute, 471 p.
Campbell, Donovan, Barker, David, McGregor, Duncan., (2011), Dealing with Drought: Small Farmers and Environmental Hazards in Southern St. Elizabeth, Jamaica, Applied Geography, Vol. 31
Downing, T. E. & Bakker, K., (1998), Drought Discourse and Vulnerability. Environmental Change Unit, University of Oxford, Oxford OX 13 TB, UK. Available at World Wide Web: http//www.eciox.ac.Uk/ vulnerablecommuniyies/drought-discourse-and-vulnerable-htm
Dabrowska-Zielinska, K., Kogan, F., Ciolkkoz, A., Grusznska, M., Kowalik, W. 2002. Modeling of crop growth conditions and crop yield in Poland using AVHRR-based indices. International Journal of Remote Sensing 23
Hannah, L., Donatti, C.I., Harvey, C.A., Alfaro, E., Rodriguez, D.A., Bouroncle, C., Imbach, P., (2017). Regional modeling of climate change impacts on smallholder agriculture and ecosystems in Central America, Climatic Change, Vol 141 (1), Springer, Pp 1-12.
Jensen, J.R. 1996. Introductory digital image processing: Remote sensing prospective, Upper Saddle River, New Jersey Prentice Hall
Liu W, Kogan F. 1996. Monitoring regional drought using the vegetation condition index. International Journal of Remote Sensing, 17(14): 2761-2782
Lindell, M.K., (2013). Disaster studies, Current Sociology, Vol 61 (5-6), SAGE, Pp 797-825
Ozor, N., Cynthia, N., (2011). The role of extension in agricultural adaptation to climate change in Enugu State, Nigeria. Journal of Agricultural Extension and Rural Development, Vol 3 (3), Nigeria, Pp 42-50
Rhee, J. 2010. Monitoring agricultural drought for arid and humid regions using multi-sensor remote sensing data. Remote Sensing of Environment, 114: 2875–2887
Roswintiarti, O.; Oarwati, S.; and Angraini, N. 2010. Potential drought monitoring over agriculture area in Java Island, Indonesia. Indonesian National Institute of Aeronautics and Space (LAPAN), Progress Report of SAFE Prototype Year
Son, N.T., C.F. Chen, C.R. Chen, L.Y. Chang and V.Q. Minh. 2012. Monitoring agricultural drought in the Lower Mekong Basin using MODIS NDVI and land surface temperature data. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 18: 417-427
Shewmake, S., (2008). Vulnerability and the impact of climate change in South Africa's Limpopo River Basin, Intl Food Policy Res Inst, Vol 804, IFPRI, 856 p.
Sabetraftar, A., (1999), Investigation Ecological Impacts of Drought. Tehran. Water resources Management Organization.
Teisman, G., van Buuren, A., Edelenbos, J., Warner, J., (2013). Water governance: Facing the limits of managerialism, determinism, water-centricity, and technocratic problemsolving, International journal of water governance, Vol 1 (1-2), IJWG, Pp 1-11
Tucker, C.J. 1979. Red and photographic infrared linear combination for monitoring vegetation, Journal of Remote Sensing of Environment 8, 133-149
Werkheiser, I., Piso, Z., (2015). People work to sustain systems: a framework for understanding sustainability, Journal of Water Resources Planning and Management, Vol 141 (12), ascelibrary, 315 p
Walker, M. and Thers, A., (1996), Drought as a Natural Hazard, Drought: a Global Assessment, Vol. 1. No. 5, pp. 3–18
Wilhite, D. A. and M. H. Glantz., (1985), Understanding the drought phenomenon: The role of definitions. Water Intl.10(1): 111-120
اوزی،رمضان.(1393)،جغرافیای مخاطرات،چاپ سوم،تبریز،انتشارات دانشگاه تبریز
امیدوار،کمال.(1392)،مخاطرات طبیعی،چاپ دوم،یزد،انتشارات دانشگاه یزد
باقری، مهرداد،(1391)، ارزیابی بلندمدت استراتژی خای مدیریت دام در شرایط خشکسالی مطالعه موردی عشایر استان فارس، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد چهار، شماره سه
پیری، حلیمه، راهداری، وحید، ملکی، سعیده،(1392)،بررسی و مقایسه کارایی چهار نمایه خشکسالی هواشناسی در مدیریت خطر خشکسالی استان سیستان، فصلنامه مهندسی آبیاری و آب، سال سوم، شماره یازدهم
پرویز،لاله،خلقی مجید،خیاط،ولی زاده،خلیل،ایران نژاد،پرویز،(1390)، .بررسی کارایی شاخص های منتج از فناوری سنجش ازدور در ارزیابی خشکسالی هواشناسی (مطالعه موردی: حوزه آبریز سفیدرود .) نشریه جغرافیا و توسعه .169-147 :(22 9)
پاپلی یزدی، محمدحسین،(1378)، آیینهای باران خواهی در زمان خشکسالی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 13 و 11
حسینی، محمود، شریفزاده، ابوالقاسم، غالامرضایی، سعید،(1390)،تبیین مؤلفه های مدیریت بحران خشکسالی در مناطق روستایی و عشایری جنوب شرق کشور، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2 ،شماره 2
دریجانی،علی،شاه حسین دستجردی،سمانه،شاهنوشی،ناصر،کهنسال،محمدرضا،(1389)، الگوی مدیریت استراتژیک ریسک مطالعه موردی خشکسالی بخش کشاورزی استان گلستان،کرمان،اولین کنفرانس بین المللی مدلسازی گیاه،آب،خاک و هوا
سلامت، علیرضا، آل یاسین، محمدرضا، رحیمی، حسین،(1380)،راهنمای مقابله با خشکسالی، چاپ اول، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران
سلطانی،میلاد،سلطانی،عادل،کله هویی،مهین،سلیمانی،کریم،(1398)، پایش خشکسالی منطقه ای با استفاده از تصاویر لندست - منطقه مورد مطالعه: شهرستان کرمانشاه،نشریه اطلاعات جغرافیایی،دوره 28،شماره109
صالح،ایرج،مختاری،داریوش،(1386)،اثرات و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی خشکسالی بر خانوارهای روستایی در منطقه سیستان،نشریه علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران،دوره سوم،شماره اول،تهران،99-114
فتاحی،محمدهادی،بهروزی،محمد،(1396)،کاربرد مدل مدیریتی حکمرانی آب در برنامه ریزی استفاده از پساب شهری توسط کشاورزان،نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری،دوره 8،شماره 31،تهران،299-319
مزیدی،احمد،امیدوار،کمال،ملک احمدی،عاطفه،حسینی،سیدسلام،(1400)،بررسی خشکسالی و ترسالی ایستگاه هواشناسی اصفهان با استفاده از شاخص spi،نشریه جغرافیا و روابط انسانی،دوره4،شماره1، 126-114
محمدی یگانه، بهروز، حکیمدوست، یاسر،(1388)، اثرات اقتصادی خشکسالی و تأثیر آن بر ناپایداری روستاها مطالعه موردی: قره پشتلوی بالا، همایش منطقه ای بحران آب و خشکسالی، دانشگاه آزاد رشت