ارزیابی عملکرد مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان (مطالعة موردی: شهر یزد)

حج فروش, شهاب الدین

ارزیابی عملکرد مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان (مطالعة موردی: شهر یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

شهاب الدین حج فروش

دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

هم‌زمان با پدیدار شدن بحران‌های محیطی، کیفیت محیط به‌عنوان بخشی از مفهوم کلی کیفیت زندگی شناخته شد. این مفهوم به‌عنوان بازتاب همه‌جانبه احساس شخص از سلامتی، شامل همه عواملی که در رضایتمندی انسان نقش دارند، فرض شده است. مقاله حاضر باهدف ارزیابی عملکرد مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری و نقش آن در ارتقاء رضایت شهروندان با ارائه یک مدل به‌منظور ارزیابی کیفیت محیط شهری یزد طراحی‌شده است و سعی شده که با توصیف و تبیین مفهوم کیفیت محیط، مؤلفه تأثیرگذار بر آن و همچنین نحوه سنجش این مفهوم را در محیط شهر بررسی کند. این تحقیق ازنظر هدف کاربردی، ازنظر ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. برای جمع‌آوری اطلاعات، 400 پرسشنامه (بر اساس فرمول کوکران) به‌صورت تصادفی طبقه‌بندی‌شده در بین ساکنان توزیع‌شده است. روش‌شناسی این پژوهش بر مبنای روش‌های آزمون t تک و دو نمونه‌ای، آزمون واریانس و تحلیل عاملی تأییدی استفاده‌شده است. مبنای سنجش کیفیت محیط در شهر یزد، معیار رضایتمندی از مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری از دیدگاه ساکنین است. بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر، مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری با توجه به مدل نظری پژوهش که در پنج سطح طبقه‌بندی‌شده است با توجه به ضرایب استاندارد، در سطح چهارم ویژگی‌های خدمات بهداشتی (96/0)، امنیت و روابط اجتماعی (92/0)، خدمات اجتماعی (88/0) و میزان صدا با ضریب (85/0)، بیشترین تأثیر را در مؤلفه‌های کیفیت محیط شهری داشته است. در سطح سوم بیشترین تأثیر در مؤلفه‌ها، ویژگی‌های کارکردی (08/1)، اجتماعی (78/0) و هزینه واحد مسکونی (74/0) بوده و درنهایت در مؤلفه‌های سطح دوم که یکی از اهداف اصلی پژوهش بوده، کیفیت محیط سکونتی با ضریب (94/0)، بیشترین تأثیر را در کیفیت محیط شهری یزد داشته است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1401.4.4.19.1

عنوان مقاله [English]

Evaluating the performance of the quality components of the urban environment and its role in promoting citizen satisfaction (Case study: Yazd city)

نویسنده [English]

shahabadin hajforoush

Yazd University

چکیده [English]

With the emergence of environmental crises, environmental quality was recognized as part of the overall concept of quality of life. This concept is assumed to be a comprehensive reflection of a person's sense of health, including all the factors that play a role in human satisfaction. The present article has been designed to evaluate the performance of quality components of urban environment and its role in promoting citizen satisfaction by presenting a model to evaluate the quality of urban environment in Yazd. Check in the city environment. This research is a survey type in terms of applied purpose, in terms of nature and method. To collect information, 400 questionnaires (based on Cochran's formula) were randomly distributed among residents. The methodology of this research is based on one and two sample t test methods, analysis of variance and confirmatory factor analysis. The basis for measuring the quality of the environment in the Yazd city is the criterion of satisfaction with the components of the quality of the urban environment from the perspective of residents. Based on the findings of the present study, the components of urban environmental quality according to the theoretical model of the research, which is classified into five levels according to standard coefficients, in the fourth level of health service characteristics (0.96), security and social relations (0.92 ), Social services (0.88) and volume with a coefficient (0.85), had the greatest impact on the quality components of the urban environment. In the third level, the most impact on the components are functional characteristics (1.08), social (0.78) and cost per unit of housing (0.74). Finally, in the second level components, which is one of the main objectives of the research, the quality of residential environment with The coefficient (0.94) had the greatest effect on the quality of Yazd urban environment.

کلیدواژه‌ها [English]

Quality of environment
quality of urban environment
level of satisfaction
Yazd city

مراجع

خزایی زاده، فاطمه (1392). بررسی و تحلیل وضعیت کیفیت زندگی شهروندان در محیط شهری محلة نارمک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: کرامت الله زیاری، استاد مشاور، حسین حاتمی نژاد، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، پاییز.
دومین طرح تفصیلی شهر یزد (1396). شهرداری یزد.
رحمانی، آرش؛ نظری، ولی‌الله و طاهرخانی، رضا (1395). بررسی کیفیت محیط شهری و تأثیر آن در ارتقاء میزان رضایتمندی شهروندان، فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال 8، شماره 33، زمستان، صص 135-155.
رفیعیان، مجتبی و پورمحمدی، مرضیه (1391). ارزیابی میزان کیفیت محیطی پیرامون حرم حضرت معصومه (س) با استفاده از رویکرد مخاطب محور، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره 9، پاییز و زمستان، صص 323-331.
رفیعیان، مجتبی؛ مولودی، جمشید و پور طاهری، مهدی (1390). سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید: مطالعه موردی: شهر جدید هشتگرد، فصلنامه برنامه‌ریزی و آمایش فضا، شماره 3، پیاپی 73، صص 20-38.
رهنما، محمدرحیم و کمانداری، محسن (1394). سنجش میزان رضایتمندی ساکنین از کیفیت محیط مسکونی در شهر کرمان (مطالعة موردی: پروژة مسکن مهر شهرک مهرگان)، جغرافیای اجتماعی شهری، شماره 2، بهار، صص 39-59.
زارع نژاد، سمیرا و ترکمانیان، الهه (1397). تأثیرات پیاده راه‌سازی در ارتقاء کیفیت محیط شهری (نمونه موردی: خیابان بوعلی همدان)، ماهنامه علمی تخصصی پایاشهر، دوره 11، تیر، صص 1-16.
زندیه، مهدی و الیاسی، ابراهیم (1395). شناسایی راهبردهای طراحی منظر فضاهای شهری به‌منظور ارتقاء کیفیت محیط (موردمطالعه: هستۀ مرکزی شهر مهاباد)، دو فصلنامه پژوهش‌های منظر شهری، سال 3، شماره 6، پاییز و زمستان، صص 107-122.
زیاری، کرامت الله؛ قدیری، محمود و دستا، فرزانه (1393). سنجش و ارزیابی الگوی گسترش فیزیکی شهر یزد، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 2، تابستان، صص 255-272.
سازمان مسکن شهرسازی استان یزد (1398). شهر یزد.
سرائی، محمد حسین و حج فروش، شهاب‌الدین (1398). ظرفیت‌های محله‌ای زمینه‌ساز توسعه پایدار شهری: همبودگی معرف‌های فقر و فضای جغرافیایی (مطالعة موردی: شهر یزد)، نشریه علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، سال 4، شماره 2، تابستان، صص 35-50.
شاهی آقبلاغی، عارف؛ زنگنه، یعقوب؛ خدابنده لو، حسن و درودی نیا، عباس (1395). سنجش شاخص‌های کیفیت محیط شهری (مطالعه موردی مسکن مهر شهرستان سبزوار)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره 7، شماره 26، زمستان، صص 54-72.
شکرگزار، اصغر؛ نعمتی علیکان، حسین؛ شکاک نالوس، عزیز و عابدینی، غلامرضا (1397). سنجش کیفیت محیط سکونت شهری با رویکرد رضایتمندی مبتنی بر دیدگاه تجربی (نمونه موردی، شهر ارومیه)، مطالعات محیطی هفت حصار، شماره 24، سال 6، تابستان، صص 93-105.
شیخی، حجت و رضایی، محمدرضا (1396). ارزیابی کیفیت محیطی فضاهای شهری پیاده مدار و پاسخ‌دهی اجتماعی نمونه موردی: خیابان فردوسی شهر تهران، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 8، شماره 29، تابستان، صص 83-98.
محمدی، محمود؛ بیدرام، رسول و ایزدی، آرزو (1394). سنجش محیط‌های مسکونی مطلوب شهر اصفهان از دید مدیران ارشد شهرداری، فصلنامة علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال 15، شماره 50، تابستان، صص 141-164.
مرکز آمار ایران (1395). سرشماری عمومی نفوذ و مسکن، شهر یزد.
مشکینی، ابوالفضل؛ مؤذن، سهراب و نوروزی، مصطفی (1394). سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای کوچک استان آذربایجان شرقی، دو فصلنامه پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، سال 6، شماره 2، پیاپی 12، زمستان، صص 17-32.
مزرعه، امیررضا (1400). نقش مدیریتی عمرانی در بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری با تأکید بر ارتقاء کیفیت زندگی، جغرافیا و روابط انسانی، دوره 4، شماره 2، پاییز، صص 101-120.
Bonaiuto, M., Fornara, F., & Bone’s, M. (2003). Indexes of perceived residential environmental quality and neighborhood attachment in urban environments: A confirmation study on the city of Rome, Landscape and Urban Planning, 65, pp. 41-52.
Carp, F., & carp, A. (1982). Perceived Environmental Quality of Neighborhoods. Development of Assessment scales and their Relation to Age and Gender, journal of Environmental psychology, 2, pp. 295-314.
Chiarazzo, V., Coppola, P., Dell’Olio, L., Ibeas, A., & Ottomanelli, M. (2014). The Effect of Environmental Quality on Residential Choice Location, Procardia - Social and Behavioral Sciences, 162, pp. 178-187.
Istamto, T., Houthuijs, D., & Lebret, E. (2014). Willingness to pay to avoid health risks from road-traffic-related air pollution and noise across five countries, Science of the Total Environment, 497, pp.420-429.
Kasi, S.V. (1990). Quality of the Residential Environment, Halt and Well Being, Bulletin of the New York Academy of Medicine, 66(5), pp. 479-490.
Lynch, K. (2017). The Image of the City, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, Massachusetts, London, England.
Van poll. R. (1997). The perceived quality of the urban residential environment: A multi attribute evaluation, PhD. Thesis, University of Groningen (Rug), The Netherland.
Vasileios N. M., Louisa J. K., Roberto S., Francis D.P., & William J.B. (2019). Investigation of vehicle cold start primary NO2 emissions inferred from ambient monitoring data in the UK and their implications for urban air quality, Atmospheric Environment, 199, pp. 402-414.
Wokekoro, E., & Owei, O. (2014). An Assessment of Residential Quality of Life in Planned Areas in Port Harcourt Municipality, Nigeria, Merit Research Journal of Environmental Science and Toxicology, 2(2), pp. 12-26.