شناسایی پتانسیل‌های ژئوتوریستی شهرستان سرعین با استفاده از مدل پارک ملی و مدل هادزیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم اجتماعی،گروه مدیریت دولتی و گردشگری، اردبیل، ایران.

2 استادیار دانشگاه محقق اردبیلی، دانشکده علوم اجتماعی،گروه مدیریت دولتی و گردشگری، اردبیل، ایران

3 دانشجوی دکتری گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

ژئوتوریسم یکی از بخش‌های رو به رشد صنعت گردشگری محسوب می‌شود که در ارتباط با فرم‌ها و فرایندهای ژئومورفولوژیکی می‌باشد. ژئوتوریسم نوعی گردشگری نواحی طبیعی است که توجه ویژه‌ای بر زمین‌شناسی و چشم‌اندازها دارد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی پتانسیل‌های ژئوتوریستی شهرستان سرعین با استفاده از مدل پارک ملی و مدل هادزیک می‌باشد. در مدل هادزیک ارزش و اهمیت هر مکان ژئوتوریستی در این روش به‌وسیله شاخص‌های ارزش علمی و ارزش‌های مازاد آن مکان ژئوتوریستی برآورد می‌شود. مدل فیولت بر اساس نرخ مدیریتی و گردشگری و دامنه ارزشی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج مدل هادزیک نشان داد بر اساس نتایج ارزش علمی، مازاد و آسیب‌پذیری از نظر کارشناسان و گردشگران منطقه ژئوتوریستی دربند ورگه‌سران، کنزق و ویلادرق به ترتیب مقادیر (17/37)، (46/26) و (47/53) به خود اختصاص دادند. بر این اساس منطقه ژئوتوریستی ویلادرق نسبت به دو منطقه دیگر توانمندی بالا و نسبتا خوبی دارد. نتایج مدل فیولت نیز نشان داد بر اساس زیرشاخص‌های مورد مطالعه مناطق ژئوتوریستی ویلادرق بیش‌ترین امتیاز و منطقه دربند ورگه‌سران در رتبه دوم و منطقه کنزق در رتبه سوم از نظر توانمندی ژئوتوریستی قرارگرفتند. بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود منطقه ژئوتوریستی ویلادرق از نظر توانمندی ژئوتوریستی نسبت به مناطق مورد مطالعه قدرت جذب بیش‌تری در جهت توسعه ژئوتوریسم را به خود اختصاص داده است. هم‌چنین پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی برای شناساندن مناطق بکر ژئوتوریستی مطالعات متعددی بر اساس منابع ژئوتوریستی بکر انجام گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the geotourism potentials of Sarein city using the national park model and Hadzik model

نویسندگان [English]

  • Habib Ebrahimpour 1
  • Vali Nemati 2
  • Behrouz nezafat taklhe 3
1 Professor of Mohaghegh Ardabili University, Faculty of Social Sciences, of public administration and tourism, Ardabil, Iran
2 assistant professor of Mohaghegh Ardabili University, Faculty of Social Sciences, of public administration and tourism, Ardabil, Iran
3 PhD Student in Natural Geography Department, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran.
چکیده [English]

Geotourism is one of the growing sectors of the tourism industry, which is related to geomorphological forms and processes. Geotourism is a type of natural tourism that pays special attention to geology and landscapes. The purpose of this research is to identify the geotourism potentials of Sarein city by using the national park model and Hadzik model. In Hadzik's model, the value and importance of each geotourist place is estimated in this method by the indicators of scientific value and surplus values of that geotourist place. Feuillet model is analyzed based on management and tourism rates and their value range. The results of the Hadzik model showed that according to the results of the scientific value, surplus and vulnerability according to the experts and tourists of the geotourist area in Vargesaran, Kanzeq and Viladargh, the values are (37.17), (26.46) and (53.47), respectively. They gave. Based on this, the geotourist area of Viladraq has a high and relatively good potential compared to the other two areas. The results of Feuillet model also showed that according to the studied sub-indices, the geotourist areas of Vila Dargh had the highest score, Derband Vergesaran area was ranked second, and Kanzeq area was ranked third in terms of geotourism capabilities. Therefore, it can be concluded that the geotourist area of Viladragh has more attraction power in terms of geotourism capability than the studied areas in the direction of geotourism development. It is also suggested to conduct several studies based on virgin geotourism resources in future researches to identify virgin geotourism areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Potential"
  • "Sarain city"
  • "geotourism"
  • " Feuillet model"
  • "Hadzik's model"
اسفندیاری درآباد، ف.، نظافت تکله، ب. ۱۴۰۱. بررسی و ارزیابی توانمندی‌ها و پتانسیل‌های ژئوتوریستی شهرستان سرعین (مطالعه موردی: روستاهای آلوارس، درآباد، نوران). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 11، شماره ۴۴، ۱۴۷-۱۳۰.
اسفندیاری درآباد، ف.، نظافت تکله، ب.، حسن‌زاده، م.، پاسبان، ا.ح. ۱۴۰۱. ارزیابی و تحلیل توان گردشگری و رقابت‌پذیری استان اردبیل با استفاده از مدل پائوولوا و مدل دینامیکی هادزیک (مطالعه موردی: هیر، خلخال، سرعین). مطالعات علوم محیط‌زیست، دوره 7، شماره 3، ۵۲۰۱-۵۱۸۸.
اصغری سراسکانرود، ص.، نظافت تکله، ب. ۱۳۹۹. توان ژئوتوریستی و تحلیل رقابت‌پذیری مناطق ژئوتوریستی منطقه سرعین. دوره ۳۵، شماره ۳.
ایمانی، ب.، ابول‌زاده، ب. ۱۴۰۱. تدوین الگوی توسعه پایدار گردشگری روستایی (نمونه موردی: روستاهای بخش هیر شهرستان اردبیل). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 11، شماره ۴۳، ۱۲۱-۱۰۸.
ایمانی، ب.، رحمتی، م.، مهدی‌زاده، م.ب. ۱۴۰۰. تحلیل دیدگاه جوامع روستایی دربارة عوامل بازدارنده و پیش‌برندة توسعة گردشگری روستایی، نمونه پژوهش: روستاهای شهرستان نیر. فصل‌نامه علمی برنامه‌ریزی فضایی . سال 11، شماره 3، ۱۱۶-۹۵.
جهان تیغ‌مند، س، کرم، امیر، قنواتی، ع. 1401، تبیین توان‌ها و مدیریت گردشگری ژئوسایتها بر پایه ارزیابی محوطه‌های تنوع زمینی (مطالعه موردی: منطقه گردشگری تنگه واشی در شهرستان فیروزکوه)، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 65، 332-312.
حسام، م. 1395، سنجش نگرش جامعه میزبان به تأثیرات اقتصـادی، اجتمـاعی و محیطزیسـتی توسـعه گردشگری. مطالعه موردی: روستاهای بخش لاریجـان شهرستان آمل، سال 6 ،شماره 21 ، 60-45
حسن‌زاده، ی.، مقیمی، ا.، مقصودی، م. ۱۴۰۰. ارزیابی توسعه ژئوتوریسمی شرق تنگه هرمز از طریق رتبه‌بندی قابلیت‌های ژئومورفولوژیکی (از میناب تا جاسک). پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، سال 10، شماره ۱، ۱۴۸-۱۳۰.
زندمقدم، م ر. 1388، بررسـی توانمنـدی‌هـای دشت کویر به‌عنوان ژئوپارک ایران مرکزی و نقـش آن در توسعه پایدار اسـتان سـمنان، فصـلنامه جغرافیـایی آمایش محیط، سال 2 ،شماره 6 ، 20-1.
شاهدی نیری، م، شجاعی، ع، انصاری گبلو، ا. 1401. اولویت بندی مناطق نمونه گردشگری استان اردبیل با توجه به پتانسیل جذب با رویکرد توسعه پایدار گردشگری. جغرافیا و روابط انسانی، 4(4)، 637-653.
صبوری، ط.، ثروتی، م.، جداری عیوضی، ج. ۱۳۹۹. تبیین تأثیر توسعه ژئوتوریسم و ایجاد ژئوپارک با تاکید بر شاخص‌های گردشگری پایدار در ناحیه درفک و دیلمان استان گیلان. فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی. دوره ۱۵، شماره ۱، ۱۷-۱.
طاهرخانی، م، جهان تیغ‌مند، س، سلیمی سبحان، م ر. 1399، اولویت‌بندی توان‌های زمین- گردشگری ژئوسایت‌ها (مطالعه موردی: الموت قزوین)، جغرافیا (فصلنامه علمی ـ پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیایی ایران)، سال 18، شماره 64، 119-106.
طاهری، ک، حسینی، آ، امیری، امیر. 1401. بررسی صنعت گردشگری درکشورهای درحال توسعه (نمونه موردی مغولستان). جغرافیا و روابط انسانی, 5(1)، 360-368.
علیزاده سولا، م.، رضالو، ر.، حاجی‌زاده، ک.، افخمی، ب. ۱۳۹۷. بررسی‌های باستان‌شناختی شرق آذربایجان فصل اول؛ شمار شهرستان نمین، استان اردبیل. مطالعات باستان‌شناسی، دوره ۱۰، شماره ۲، ۲۳۸-۲۲۱.
عابدینی، م، همتی، ط، نظافت تکله، ب، خیاطی، آ. 1401. ارزیابی توانمندی‌های توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مدل کومانسکو و مدل پائوولووا (مطالعه موردی: مسیر توریستی سبلان تا گردنه حیران). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 11(44)، 19-38.
فخاری، س. 1393، مدل‌سازی ژئومورفولوژیکی به منظور توسعه پایدار (مطالعه موردی: ژئوپارک‌های پیشنهادی منطقه دماوند)، رساله دکتری، استاد راهنما، عزت الله قنواتی، دانشگاه خوارزمی.
کامران، ح.، نیک‌بخت، ر. ۱۳۹۸. ارزیابی توانمندی‌های ژئوسایت‌های منتخب استان اصفهان با مدل بریل‌ها. فصلنامه علمی پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران، سال 18، شماره ۶۴.
کوزه گر کالجی،  ل، نوروزی، ع. 1401. گردشگری هنری به مثابه رهیافتی نوین در جذب گردشگران، جغرافیا و روابط انسانی، 5(2)، 120-134.
مختاری، د. 1394، اهمیت نقشه‌های زمین پیمایی در مدیریت مکان‌های ژئومورفیکی ایران، (مطالعه موردی: گردنه پیام)،  نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 16 ،شماره 37، 172-151.
مقصودی، م.، گنجائیان، ح.، فریدونی کردستانی، م.، ابراهیمی، ع. ۱۳۹۶. ارزیابی و پهنه‌بندی مناطق مستعد توسعه ژئوسایت‌ها در شهرستان مریوان با استفاده از روش‌های جم، فاسیلوس و کوبالیکوا. فصل‌نامه جغرافیایی سرزمین، علمی پژوهشی، سال 15، شماره ۵۷.
مقیمی، ا، زارع احمد آباد، م، مختاری، د. 1401، ارزیابی توانمندی اشکال ژئومورفولوژیک حاصل از فعالیت گسل تبریز در توسعه ژئوتوریسم با استفاده از روش پانیزا، سیاست‌گذاری شهری و منطقه‌ای، دوره 1، شماره 1، 13-1.
نعمتی، و، ابراهیم پور، ح، مرزبان، س، نظافت تکله، ب، 1401، ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری سلامت در استان تهران با رویکرد آینده‌پژوهی، فصلنامه مطالعات محیط زیست، دوره 7، شماره 4، 5756-5746.
Adolfo Quesada, R. Lidia Torres, B. Maynor, A. Manuel Rodríguez, M. Gema Velázquez, E. Catalina Espinosa, V. Jaime, T. Hugo Rodríguez, B (2021). Geodiversity, Geoconservation, and Geotourism in Central America.
Anokhin, A. Kropinova, E. G. Spiriajevas, E (2021). Developing Geotourism with a focus on Geoheritage in a Transboundary region: the case of the Curonian Spit a Unesco site. Sustainable Development of the Baltic Sea region. 13(2), 112-128.
Asghari Saraskanroud, S. Esfandiari Darabad, F. Mohammadnejad, V. Zeinali, B (2014). Assessing the geotourism capability of Zahak area of Hashtrood city. Geography and Urban-Regional Planning. 4(13):69-82.
Asghari Saraskanroud, S. Taghiloo, AA. Zeinali, B (2015). Comparative evaluation of regional tourism capacity with emphasis on geotourism (case study: Haft Jeshmeh Naqdeh, Ghasemloo Valley and Urmia Dam). Regional Planning Quarterly. 5(17):163-178.
Esmaelnejad, M (2021). IDENTIFICATION OF THE GEOTOURISM POTENTIAL OF AFGHANISTAN, A CASE STUDY: BAMIYAN COUNTY. GeoJournal of Tourism and Geosites. No 36. P 630-636.
Feuillet, T & Sourp, E (2011); Geomorphological Heritage of the Pyrenees National Park(France): Assessment, Clustering, and Promotion of Geomorphosites; Geoheritage, V 3, pp 151–162.
Gricelda Herrera, F. Karla, E. Carlos Mora, F. Paúl Carrión, M. Edgar, B (2021). Evaluation of a Paleontological Museum as Geosite and Base for Geotourism. 1208–1227.
Ielenicz, M. 2009. Geotope, Geosite, Geomorphosites, the Annals of Valahia University of Târgovişte, Geographical Series, Tome 9 /2009.
Keijan, X. Wenhui, W (2022). Geoparks and Geotourism in China a Sustainable Approach to Geoheritage Conservation and local Development – A Review. Land 2022.
Khodani, M. Peta, TH. Liewellyn, L (2020). Developing a scale for Measuring Influential Factors towards Geotourism Development. Independent Research Journal in the Management Sciences.
Khodani, M. Peta, TH. Liewellyn, L (2021). A METHODOLOGY FOR EXAMINING GEOTOURISM POTENTIAL AT THE KRUGER NATIONAL PARK, SOUTH AFRICA. GeoJournal of Tourism and Geosites. No 1. P 209-217.
Khodani, M. Peta, TH. Liewellyn, L (2021). A Methodology for Examining Geotourism Potential at the Kruger National Park, South Africa. Geojournal of Tourism and Geosites. 209-217.
Letunovska, N., Kwilinski, A., & Kaminska, B. (2020). Scientific Research In The Health Tourism Market: A Systematic Literature Review. Health Economics and Management Review. 1.8-19.
Nemanj, T (2011). The potential of Lazar Canyon (Serbia) as a Geotourism Destination: Inventory and Evaluation. Geographical Pannonica. 15(3):103-112.
Percy Mabvuto, N (2020). A Review of Geotourism and Geoparks: Is Africa Missing out on this New Mechanism for the Development of Sustainable Tourism?. Geoconservation research. 26-39.
Perez Umana, D. Quesada Roman, A. Jeus Rojas, J. Zomorano Orozco, J. Javier Doniz, P. Becerra Ramirez, R (2019). Comparative Analysis of Geomorphosites in Volcanoes of Costa Rica, Mexico and Spain. 545-559.
Rafael Altoe, A. Kátia Leite, M. Wellington Francisco, S (2022). New Approach on the Quantitative Assessment of Geotouristic Potential: A Case Study in the Northern Area of the Rio De Janeiro Cliffs and Lagoons Geopark Project.
Reisigner, Y. Michael, N. Hayes, J (2019). Destination Competitiveness from a tourist Perspective A case of the United Arab Emirates. International Journal of Tourism Research. 21(2), 259-279.
Vukoičić, D. Milosavljević, S. Valjarević, A. Nikolić, M. Srećković, D (2018). The evaluation of geosites in the territory of National Park, Kopaonik (Serbia). 618–633.
Wojciech, Z. Sylwia, K. Bogusława Baran, Z (2020). Regional Geotourist Resources—Assessment           and Management (A Case Study in SE Poland). 1-25.
Zglobicki, W. Kukielka, S. Zglobicka, B.B (2020). Regional Geotourist Resources Assessment and Management (A Case Study in SE Poland). Geoheritage and Geotourism Resource (1-25).