بررسی میزان تاب آوری بافت فرسوده شهر در برابر مخاطرات طبیعی ( زلزله ) مطالعه موردی شهر سمنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا برنامه ریزی شهری ،واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامی ، سمنان ، ایران

چکیده

حوادث طبیعی که جزیی از فرآیند زندگی بشر به شمار می رود و هر روزه بر تعداد و تنوع آنها افزوده می شود، به عنوان چالشی اساسی در جهت نیل به توسعه پایدار جوامع انسانی مطرح می باشند. از این رو در حال حاضر دیدگاه غالب از تمرکز بر روی صرفاً کاهش آسیب پذیری به افزایش تاب آوری در مقابل سوانح تغییر پیدا کرده است. هدف از پژوهش حاضر تبیین مولفه های تاب آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر زلزله در شهر سمنان می باشد. لذا این تحقیق به لحاظ روش تحقیق پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی است . برای جمع آوری اطلاعات علاوه بر اسناد و مطالعات کتابخانه ای، از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل دو گروه شهروندان و کارشناسانان ساکن در شهر سمنان می‌باشد ، که برهمین اساس تعداد 22 نفر از کارشناسان و 376 نفر از شهروندان تعیین‌ شده است. پس از جمع آوری اطلاعات میدانی که با استفاده از ابزار پرسشنامه تکمیل شده با استفاده از تکنیک مدیریت استراتژیک یا سوات SWOT اقدام به بررسی وضعیت و تبیین مولفه های تاب آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی همچون زلزله شده که برحسب محاسبات بعمل آمده در روشهای کمی مدیریت استراتژیک با استفاده از وزن دهی 4 مولفه اصلی ( طبیعی ، کالبدی و زیر ساختی ، اجتماعی و فرهنگی و مدیریت شهری ) و همچنین بررسی عوامل داخلی و یا درونیIFE) )و عوامل خارجی و یا بیرونی EFE) ) علاوه بر ارائه راهبردهای عملیاتی به راهبرد تهاجمی در این شهر دست یافتیم .

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the level of resilience of the city's worn-out fabric against natural hazards (earthquake) (Semnan city case study)

نویسندگان [English]

  • mohammad reza zand moghadam 1
  • behruz arjmand rad 2
1 associate Professor, Department of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Semnan, Iran
2 Senior Expert in Urban Planning Geography, Semnan Branch, Islamic Azad University, Semnan, Iran
چکیده [English]

Natural disasters, which are part of the process of human life and increase in number and variety every day, are considered as a major challenge in achieving the sustainable development of human societies. Therefore, currently the dominant view has changed from focusing only on reducing vulnerability to increasing resilience against accidents. The purpose of the current research is to explain the components of urban resilience against natural hazards with an emphasis on earthquakes in Semnan city. Therefore, this research is a descriptive-analytical research in terms of research method and it is practical in terms of purpose. In addition to documents and library studies, questionnaires have been used to collect information. The statistical population of the current study includes two groups of citizens and experts living in Semnan city, based on which the number of 22 experts and 376 citizens was determined. After collecting the field information that was completed using the questionnaire tool, using the strategic management technique or SWOT, the situation was investigated and the components of urban resilience against natural hazards such as earthquakes were investigated according to the calculations made in the quantitative methods of management. strategic by using the weighting of 4 main components (natural, physical and infrastructure, social and cultural and urban management) as well as examining internal or internal factors (IFE) and external or external factors (EFE) in addition to providing operational strategies to the strategy We achieved an offensive in this city.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilience
  • worn texture
  • natural hazards
  • earthquake
  • SWOT

مراجع

  • اداره تحقیقات زیست محیطی استان سمنان(1366) طرح بررسی و ارزیابی اثرات توسعه محیط استان سمنان، نشریه شماره 15،ص 26
  • اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سمنان (1379) تاریخ وفرهنگ قومس در گذر اندیشه ها ـ 11-خلاصه مقالات سومین همایش قومس شناسی ـ وحدتی، فتح ا... ـ چاپ بهمن قم ـ سال ـ ص 55
  • اداره تحقیقات ومطالعات زیست محیطی استان سمنان(1374) بررسی اثرات توسعه بر محیط زیست استان سمنان ـ کتاب اول،مهندسین مشاور پارت ویستا، ص 32
  • اکبریان رونیزی، سعیدرضا. رمضان زاده لسبویی، مهدی (1398)، تحلیل تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی با تاکید بر عوامل اقتصادی و سرمایه اجتماعی در نواحی روستایی (مورد مطالعه: دهستان رونیز، شهرستان استهبان)، فصلنامه پژوهش های روستایی، دوره 10، شماره 2، صص 243-230.
  • برنجیان, مهدی؛ مرتضی طالبیان و عباس بحرودی،(۱۳۹۰) شواهدجنبان بودن گسل عطاری، سی امین گردهمایی علوم زمین، تهران، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور،
  • بنی اسدی. علی( 1374) سیمای استان سمنان،جلد اول،قم،چاپ بهمن، ص64
  • چالوک، غلامرضا (1389)، تحلیل وضعیت موجود امنیتی شهر تهران و ارائه راهبرد انتظامی در برابر زلزله با استفاده از تکنیک SWOT، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، سال پنم، شماره چهارم، زمستان 1389.
  • خدائیان،سعید(1382) جغرافیای طبیعی شهر،جزوه دانشگاهی مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، ص 67
  • جداری عیوضی , جمشید (1374)جغرافیای آبها،تهران، انتشارات دانشگاه تهران،ص 52
  • داوودپور، زهره، نیک نیا، ملیحه (1390): بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری راهبردی به سوی دستیابی به ابعاد کالبدی توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده کوی سجادیه)، آمایش محیط، زمستان 1390، دوره 4، شماره 15، صص 59-31.
  • سیاح مفضلی، اردشیر؛ صحفی، ندیمه (1389)، تبیین روش شناسی استفاده از مدل مدیریت ریسک در مدیریت بحران در مناطق شهری (مطالعه موردی استفاده از ارزیابی نیمه کمی ریسک و رادار مدل در تعیین میزان ریسک زلزله در منطقه 13 شهرداری تهران)، فصلنامه مدیریت شهری، سال دوم، شماره دوم، تابستان 1389، صص 42ـ 69.ازمان مسکن وشهرسازی استان سمنان(1374) طرح جامع شهرسمنان، جلد اول، مهندسین مشاور پارت، ص 105
  • زیاری، یوسفعلی. فتاحی، مهکامه (1394)، بررسی آسیب پذیری وضعیت کالبدی مناطق شهری با هدف افزایش تاب‌آوری در برابر زلزله نمونه موردی منطقه 7 تهران، سومین کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران، دبیرخانه دائمی کنگره بین‌المللی عمران، معماری و توسعه شهری، دانشگاه شهید بهشتی.
  • سازمان جغرافیایی وکارتوگرافی گیتاشناسی( 1374)چهره ایران ـ چاپ پیکان، تهران، ص 218
  • سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان سمنان(1378) مطالعات جامع توسعه اقتصادی استان سمنان،گزارش نهایی زمین شناسی گروه مطالعاتی هامون ـ ص 168-177
  • حقیقت، عبدالرفیع ( 1370 ) تاریخ قومس، تهران،انتشارات کومش، صص 215ـ 5
  • علائی طالقانی، محمود ( 1381) ژئومورفولوژی ایران،تهران، نشر قومس،صص 267-265
  • کردی، شهرام (1378) نقش باغات سمنان در تداوم حیات شهر ـ پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه آزاد اسلامی سمنان، ص 76
  • میرباقری، محمدرضا (۱۳۸۷) قومس:گذری بر تاریخ و اقلیم و ویژگی‌های فرهنگی استان سمنان. چاپ اول. تهران: نشر هم‌پا،
  • نوربخش، سید فاطمه، 1389، امکان سنجی توسعه اکوتوریسم در منطقه مرنجاب با تاکید بر اشکال ژئومورفولوژیکی، پایان نامه کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، استاد راهنما: مهران مقصودی، دانشگاه تهران، دانشکده جغرافیا.
  • نوبان، مهرالزمان ( 1376 )مکان های جغرافیایی در بستر زمان، تهران،انتشارات ما، ص 301
  • نشریه سپهر (سازمان جغرافیایی) سال هجدهم بهار 1388 شماره 69
  • وحدتی،فتح ا..،(1383)تغییرکاربری اراضی کشاورزی وباغات در توسعه فیزیکی شهرسمنان،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد سمنان،ص11
  • وزارت مسکن وشهرسازی (1369) مرکز مطالعات وتحقیقات مسکن،پهنه بندی مقدماتی خطر نسبی زلزله در ایران ـ نشریه شماره 74

 

  • Beatley, T. and P. Newman (2013), “Biophilic Cities Are Sustainable, Resilient Cities.” Sustainability 8(5): p.332-338.
  • Desouza, Kevin C, H. Flanery, Trevor (2013), Designing, planning, and managing resilient cities: A conceptual framework, Cities 35, pp. 89–99.
  • Foster, H.D (1997), The Ozymandias principles: Thirty-one strategies for surviving change, UBC Press, Victoria, Canada.
  • Pelling, M. (2013), The Vulnerability of Cities: Natural Disasters and Social Resilience. London, Earthscan, P. 32.
  • Holling, C., (1973) “Resilience and stability of ecological systems”, Annu. Rev. Ecol. Syst. 4, pp. 1–23.
  • NOAA, Coastal Services Center (2007), Summary of the NOAA Three Community Resilience Salons, Washington D.C.: NOAA, Coastal Services Center.
  • Pareta, K., et al.(2012)Geomorphic Effects on Urban expansion: A Case Study of Small Town in Central India, 14th Annual International Conference and exhibition on Geospatial Information Technology and Application.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار