شناسایی مؤلفه‌های رضایتمندی در گردشگران و مراجعه‌کنندگان پارک‌های تفریحی با رویکرد افزایش سلامت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.

2 کارشناسی ارشد معماری داخلی، موسسه آموزش عالی فردوس مشهد، خراسان رضوی، ایران.

3 گروه معماری، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران.

چکیده

صنعتی شدن و رشد بی‌رویۀ جمعیت، پیامدهایی نظیر دوری از طبیعت، افزایش فشارهای روحی و جسمی و کاهش سطح سلامت را به دنبال داشته، لذا نیاز به حضور در فضاهای باز همچون پارک‌های شهری، بیش از پیش احساس می‌شود. از طرفی توجه به سلامت شهروندان و گردشگران در پارک‌های شهری، سبب افزایش سطح رضایتمندی آنان خواهد شد، بنابراین هدف اصلی این پژوهش طبقه‌بندی و شناسایی مؤلفه‌های رضایتمندی در پارک‌های شهری با رویکرد ارتقای سلامت می‌باشد. در راستای دستیابی به اهداف، سؤالات زیر مطرح می‌گردد: -مؤلفه‌ها و شاخص‌های مؤثر بر ایجاد رضایتمندی در پارک‌های سلامت‌محور کدامند؟ راهکارهای طراحی که سبب افزایش رضایتمندی از پارک‌های سلامت‌محور می‌شوند، کدامند؟ پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت، ترکیبی و از نوع کمی-کیفی است. در گام اول، مؤلفه‌های مؤثر بر رضایتمندی و افزایش سلامت در پارک‌های شهری از طریق مطالعات کتابخانه‌ای-اسنادی جمع‌آوری و در دو جدول عنوان گردید. در گام بعد، مدل مفهومی پژوهش بر اساس شاخص‌های مشترک، استخراج و ﭘﺎﯾﺎﯾﯽ آن توسط متخصصین حوزۀ معماری و شهرسازی با ابزار پرسشنامه مورد بررسی ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. یافته‌ها نشان می‌دهد، مؤلفه‌های مؤثر در رضایتمندی گردشگران در پارک‌های شهری با رویکرد افزایش سطح سلامت شامل پنج مؤلفۀ «کالبدی» با شاخص آسایش اقلیمی، منظر و تنوع بصری واضح و مثبت، دسترسی و خوانایی، ایمنی و امکانات و تجهیزات، «عملکردی» با شاخص کاربری‌های متنوع و همه‌شمولی، خدمات بهداشتی، برقراری نظم و خوانایی، برگزاری فعالیت‌ها و جشن‌های فرهنگی، فعالیت‌های تندرستی و استفاده از فناوری‌های نوین، «اجتماعی» با شاخص تعاملات فردی و تعاملات اجتماعی، «اقتصادی» با شاخص مقرون به صرفه بودن و رعایت انصاف و «معنایی» با شاخص آرامش روحی و احساس امنیت است. در انتها، برای هر شاخص راهکار طراحی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identifying the components of satisfaction in tourists and visitors of amusement parks with the approach of increasing health

نویسندگان [English]

  • Seyedeh Maryam Mojtabavi 1
  • Melika Sadat Hashemi evari 2
  • Elaheh Hassankhouei, 3
1 Assistant Professor, Department of Architecture, Ferdows Higher Education Institute, Mashhad, Iran.
2 Master of Interior Architecture, Ferdows Institute of higher education, Mashhad, Iran.
3 Department of Architecture, Ferdows Institute of higher education, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

The industrialization of the life and the ever-increasing expansion of the population of metropolises have caused problems such as the increase in mental and physical diseases. One of the reasons for the increase of these diseases can be considered as being away from nature, green space and reducing health activities. As a result, knowing the health indicators in urban green spaces such as parks is not only effective in responding to the health needs and increasing the useful life of the people in the society, but it will also be effective in the level of satisfaction of the citizens and even tourists. The current research has been carried out with the aim of classifying and identifying the satisfaction components in urban parks with the approach of increasing the level of health. The method of this research is mixed (quantitative-qualitative). After examining the existing background and theoretical foundations, factors affecting satisfaction and increasing health in parks have been extracted and presented in the form of a conceptual model. Then, in order to measure validity, a questionnaire was prepared and completed by ten experts in the field of architecture and urban planning. Finally, the components affecting the satisfaction and health of parks in the form of a chart with five "physical" components with an index of climatic comfort, clear and positive scenery and visual diversity, access and legibility, safety and facilities and equipment, "functional" with an index of diverse uses and inclusiveness, health services, establishing order and legibility, holding cultural activities and celebrations, health activities and using new technologies, "social" with the index of individual interactions and social interactions, "economic" with the index of affordability and fairness and "Meaning" was presented with the index of mental peace and sense of security, and for each index, design solutions were introduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Satisfaction
  • tourism
  • health
  • urban park

مراجع

  • -         آقایی، پرویز؛ رضویان، محمد تقی؛ سعدی‌راد، مجید و خرایی، مصطفی. (1394). تحلیل مؤلفه‌های تأثیرگذار بر رضایت‌مندی از مقاصد گردشگری (مورد پژوهی: گردشگران شهرستان قروه). فصلنامه فضای گردشگری، 4(14)، 97-113.

    -         احمدزاده سرخکلایی، معصومه. (1395). ارتقای کیفیت محیطی با تاکید بر افزایش رضایتمندی (نمونه موردی: طراحی مجموعه فرهنگی-رفاهی در حاشیه رودخانه تلار سوادکوه) (پایان‌نامه منتشر شده کارشناسی ارشد مهندسی معماری). استاد راهنما: معصومه هدایتی مرزبالی. دانشکده معماری، موسسه آموزش عالی غیر دولتی غیر انتفاعی طبری بابل، ایران.

    -         اصل‌فلاح، پریچهر. (1395). طراحی باغ سلامتی با هدف بهبود کیفیت شفابخشی در فضای درمانی (طراحی منظر بیمارستان شهید رجایی تهران) (پایان‌نامه منتشر شده کارشناسی ارشد معماری منظر). استاد راهنما: محمد مهدی سنماری. دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی تهران، ایران.

    -         بافنده ایماندوست، صادق؛ لشگری، محمد و مقتدایی،فاطمه. (1394). ارزش‌گذاری اقتصادی خدمات تفریحی شهری (مطالعات موردی: برآورد ارزش تفریحی پارک ملت مشهد مقدس). فصلنامه علمی- پژوهشی اقتصاد و مدیریت شهری، 3 (10)، 21- 35.

    -         بحرینی، حسین و خسروی، حسین. (1389). معیارهای کالبدی- فضایی مؤثر بر میزان پیاده‌روی، سلامت و آمادگی جسمانی (نمونه‌ی موردی: شهر جدید هشتگرد). نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 2 (34)، 5- 16.

    -         پاسبان حضرت، غلامرضا. (1391). طراحی پردیس شهری (جلد دوم: باغ‌های همپیوند). انتشارات ریزموج سیستم. چاپ اول.

    • حکیمیان، پانته‌آ. (1394). فضاهای شهری سلامت‌محور: ویژگی‌های کالبدی تأثیرگذار بر چاقی افراد. نشریه آرمانشهر، 8 (15)، 87-107.
    • دودوزانی، یاسمن؛ اعتصام، ایرج و تقی‌زاده، محمد. (1394). مقایسه رضایتمندی شهروندان میادین نقش‌جهان. بهارستان. دل‌کامپو و ناوونا از طراحی میادین اجتماع‌پذیری شهری. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، دوره 21، 103- 120.
    • رخشانی‌نسب، حمیدرضا و رشیدیان، مریم. (1396). تحلیلی بر جایگاه مبلمان ورزشی در افزایش سرزنگی فضاهای شهری (مطالعه‌ی موردی: شهر نورآباد ممسنی). نشریه جغرافیا و توسعه، 15 (46)، 101-116.
    • زالی، نادر و اشرفی، سمیه. (1392). بررسی اثر جهانی‌شدن بر توسعه‌ی شهری. فصلنامه مطالعات راهبردی و سیاستگذاری عمومی، 4(11)، 1-16.
    • رزاقیان، فرزانه؛ رهنما، محمد رحیم؛ توانگر، معصومه و آقاجانی، حسین. (1391). تحلیل اکولوژیکی پارک‌های شهری (مطالعه موردی: مشهد). مجله محیط شناسی، 38(4)، 155-168.
    • زیاری، کرامت‌الله؛ اشنویی، امیر و روستا، مجتبی. (1395). عوامل مؤثر در احساس آرامش در فضاهای سبز تفریحی در شهر کاشان. فصلنامه علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، 16(54)، 135-153.
    • سلطانی، سحر و شاهنوشی، ناصر. (1391). اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری عمده‌ی شهرستان مشهد از منظر گردشگران داخلی. دو فصلنامه مطالعات گردشگری، 1(1)، 5-17.

    -         صابری‌فر، رستم. (1396). بررسی رضایتمندی از کیفیت خدمات ارائه شده در شهرهای مقصد گردشگری از دیدگاه گردشگران داخلی (مورد مطالعه: شهر مشهد). فصلنامه فضای گردشگری، 8(30)، 125-138.

    • صالحی‌فر، محمد؛ خاکپور؛ براتعلی؛ رفیعی؛ هادی و توانگر، معصومه. (1389). تحلیلی بر ابعاد اجتماعی فضاهای سبز شهری با تاکید بر دیدگاه شهروندان (مطالعه موردی: کلانشهر مشهد). مجله علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، 10(29)، 51-93.
    • فیروزآبادی، امیر و ایمانی جاجرمی، حسین. (1391). وضعیت رضایت روستاییان و عوامل مرتبط با آن از عملکرد دهیاری (مطالعه موردی: روستاهای استان قزوین). مجله پژوهش های روستایی، شماره 1، 69-91.

    -         کریمی، مهسا و پورناصری، شهناز. (1392). اهمیت و نقش فضاهای تفریحی و فراغتی در راستای ارتقای سلامت روان سالمندان مقیم خانه سالمندان (نمونۀ موردی: اردبیل). همایش ملی معماری و شهرسازی انسان‌گرا (دانشگاه آزاد اسلامی قزوین). دوره 1. https://www.civilica.com/Paper-NCAU01-NCAU01_143.html.

    • مجنونیان، هنریک. (1374). مباحثی پیرامون پارک‌ها، فضای سبز و تفرجگاه‌ها. انتشارات شرکت پیام‌رسا. چاپ اول.

    -         محمدی، جمال؛ پورقیومی، حسین و زارعی، یاسر.(1391). تحلیل مکانی- فضایی پارک‌های شهری شهر نورآباد با استفاده از GIS. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، شماره 47، 177-192.

    • مردمی، کریم؛ میر هاشمی، صدیقه و حسن پور، کسری. (1393). باغ ایرانی- باغ شفا بخش(شفابخشی طبیعت در نگاه اسلامی و محیط های درمانی). فصلنامه‌های پژوهش اسلامی، 2(5)، 50-66.
    • مفیدی نژاد، نغمه. (1394). مکان‌های مردمی: راهنمای طراحی فضاهای باز عمومی. انتشارات کتابکده کسری. چاپ اول.

    -         ملک، نیلوفر. (1377). مرکز تفریحی- سیاحتی وکیل‌آباد مشهد، «ایران سرزمین من» (پایان‌نامه منتشر شده کارشناسی ارشد معماری). استادان راهنما: اکبر زرگر و هادی ندیمی. دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شهید بهشتی تهران، ایران.

    -         مینائی، فهیمه؛ حسینی، معصومه و فربدنیا، مهران. (1393). بررسی رضایتمندی گردشگران از پارک‌های شهری (نمونه مورد مطالعه: پارک ملت شهر مشهد). همایش بین‌المللی علمی- راهبردی توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران. 1719-1730.

    -         میرلو، مریم. (1389). شناسایی و تحلیل عوامل کالبدی-کارکردی موثر بر افزایش حضور زنان در فضاهای فراغتی (مجموعه گاوزنگ زنجان) (پایان‌نامه منتشر شده کارشناسی ارشد معماری). استاد راهنما: اسماعیل شیعه. دانشکده هنر و معماری، دانشگاه هنر اصفهان، ایران.

    -         نبی‌زاده، محمد مهدی؛ جهانگیر، صبا و ابراهیم‌زاده، فاطمه. (1396). بررسی میزان انطباق‌پذیری پارک‌های شهر تهران با رویکرد شفابخشی باغ‌ها. فصلنامه علمی تخصصی معماری سبز، 3(9)، 154-166.

    -         نیکویی ،روح الله. (1396). طراحی مجموعه تفریحی-اقامتی با رویکرد توسعه صنعت گردشگری در شهر زرند کرمان (پایان‌نامه منتشر شده کارشناسی ارشد معماری). استاد راهنما: محمود فیض‌آبادی. دانشکده هنر و معماری، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

    • Appleyard, D. (1976). Notes on Urban Perception and Knowledge. Departments of Landscape Architecture and City and Planning.
    • Bentley, I. Alcock, A. Murrain, P. McGlynn, S & Smith, G. (1985). Responsive Environment: A Manual for Designers, London: Architectural Press.
    • Brono, Ff. (1995). Explanatory Dictionary in Phycology. Tarhe No, Theran, 231 p.

    -          Chi, G. (2005). A study of developing destination loyalty, Doctoral Dissertation, Oklahoma State University.

    • Dominici, G. & Guzzo, R. (2010). Customer satisfaction in the Hotel industry: A case study of sicily. International Journal of Marketing Studies, 2(2), 3-12.
    • EUROPARC FEDERATION. (2018). EUROPARC Toolkit: Health & Well-being benefits from Parks & Protected Areas. www.europarc.org.
    • Huang, T. (2019). Urban Parks: Satisfaction Evaluation Model of City Infrastructure Service. Management Review, Vol. 38, 109-125.
    • Jacobs, A. (1961). The Death and Life of Great American Cities: The Failure of Nodern Town Planning. London, Pregrine Books
    • Jensen, Ø, Li, Y & Uysal, M. (2017). Visitors’ satisfaction at managed tourist attractions in Northern Norway: Do on-site factors matter?. ELSEVIER , Tourism Management 63, 277- 286.
    • Lang, J. (2005). Urban Design: A Typology of Procedures and Products, Oxford: Architectural Press.
    • Lynch, K. (1981). A Theory of Good City Form, Cambridge, MIT Press.
    • Maller, S, Townsend, M, St Leger, L & Henderson- Wilson, C. (2009). Healthy parks healthy people: The health benefits of contact with nature in a park context. ResearchGate, Parks Stewardship Forum, 26(2), 51-83.
    • Naderi, J & Raman, B. (2005). Capturing impressions of pedestrian landscapes used for healing purposes with decision tree learning. Journal of landscape and urban planning, 73: 155- 166
    • Navarro-Ruiz, S & Mc Kercher, B. (2020). The usability of visitor attractions: state-of-the-art. Tourism Review, Vol, ahead-of-print No, ahead-of-print, https://doi.org/10.1108/TR-02-2019-0057.
    • Ozen Turan, S, Pulatkan, M, BeBeyazli, D & Sezen Ozen, B. (2015). User Evaluation of the Urban Park Design Implementation with Participatory Approach Process. ELSEVIER, Procedia - Social and Behavioral Sciences 216, 306-315.
    • Rebmann, A, Cleary, A & Braubach, M. (2017). a review of urban green space intervention case studies. REGIONAL OFFICE For Organization Europe (A review of impacts and effectiveness), http://www.euro.who.int/pubrequest.
    • Reynolds, K. & Wolch, J. & Byrne, J. & Chou, Feng, G. & Weaver, S. & Jerrett, M. (2007) Trail Characteristics as Correlates of Urban Trail Use. American Journal of Health Promotion, Vol.21, No.4, pp.335-345.
    • Sirakaya, E. & Choi Chris, H. (2006). Social Indicators Research Series. ResearchGate. Tourism Management, 27(6):1274-1289.
    • Sıvalıoğlu, P & Berköz, L. (2012). USER SATISFACTION IN NATIONAL PARKS. ReseachGate, Academic Research International, 2(3), 537-548.
    • Song, H. (2010). The Hong Kong tourist satisfaction index. Annals of Tourism Research 2011.
    • Southworth, M. (1989). Theory Practice of Contemporary Urban Design. Town Planning Review, 6(4): 369-402.
    • Tonge, J, A. Moore, S & Taplin, R. (2011). Visitor satisfaction analysis as a tool for park managers: a review and case study. ResearchGate, Annals of Leisure Research, 14(4), 289- 303.
    • Townsend, M, Henderson-Wilson, C, Warner, E & Weiss, L (2015). Healthy Parks Healthy People: the state of the evidence 2015. School of Health and Social Development, Deakin University, 4- 6.
    • Xia, W. Jie, Z. Chaolin, G. & Feng, Z. (2009). Examining antecedents and consequences of tourist satisfaction: A structural modeling approach. TSINGHUA SCIENCE AND TECHNOLOGY, 14(3), 397-404

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 24 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار