پهنه‌بندی کشت درخت بِه در استان اردبیل با استفاده از روش‌های AHP، ANP، Antropy shanon، DEMATEL و WLC

نوع مقاله : طرح پژوهشی

نویسنده

دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

درخت بِه، بعد از سیب و گلابی مهم‌ترین میوه در گروه دانه‌دارها است. میوه بِه از دیرباز موردتوجه بوده در سال‌های اخیر در استان‌های مختلف کاشت یکدست باغ میوه بِه توسعه پیداکرده است. بر همین اساس پهنه‌بندی کشت درخت بِه، متناسب با شرایط اقلیمی و محیطی موردنیاز است. هدف از این تحقیق شناسایی نواحی کشت درخت بِه در استان اردبیل با روش‌های چندمعیاره، با استفاده از شاخص‌های؛ بارندگی، متوسط دما، کمینه دما، بیشینه دما، ارتفاع، شیب و عمق خاک در محیط GIS است. برای تعیین معیار وزنی شاخص‌ها و پهنه‌بندی اقلیم کشاورزی درخت بِه، از روش‌های AHP، ANP، Antropy shanon، DEMATEL و WLC استفاده گردید که روش‌های AHP، ANP و DEMATEL در تعیین ارزش وزنی شاخص‌ها و روش‌های Antropy shanon و WLC در پهنه‌بندی اقلیم کشاورزی بیشترین نقش داشتند. نتایج تحلیل روش‌ها نشان داد که؛ متوسط دما و بیشینه دما مهم‌ترین شاخص در طول دوره رشد درخت بِه در استان اردبیل هستند؛ اما شاخص‌های باران، کمینه دما، ارتفاع، شیب و عمق خاک در بعضی نواحی استان محدودیت‌های را برای کشت درخت بِه ایجاد می‌کنند. نتایج پهنه‌بندی اقلیمی روش‌ها، بیانگر آن است که؛ حدود 27 درصد از مساحت استان اردبیل خیلی مناسب، 31 درصد مناسب، 20 درصد کمی مناسب و 22 درصد نامناسب برای کشت درخت بِه است. نواحی شمال استان و محدوده شهرستان‌های گیوی و خلخال مناطق مناسب برای کشت درخت بِه بر اساس روش‌های موردمطالعه شناخته‌شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Zoning of Quince tree cultivation in Ardabil province using AHP, ANP, Shanon Antropy, DEMATEL and WLC methods

نویسنده [English]

  • Behrouz Sobhani
University of mohaghegh ardabili
چکیده [English]

After apples and pears, the Quince tree is the most important fruit in the group of seed trees. Quince fruit has been of interest for a long time. In recent years, uniform planting of Quince fruit orchards has been developed in different provinces. Based on this, the zoning of Quince tree cultivation is required according to the climatic and environmental conditions. The purpose of this research is to identify the areas of Quince tree cultivation in Ardabil province with multi-criteria methods, using indicators; Rainfall, average temperature, minimum temperature, maximum temperature, height, slope and soil depth in the GIS environment. To determine the weight criteria of indicators and zoning of Quince tree agricultural climate, AHP, ANP, Shanon Entropy, DEMATEL and WLC methods were used that AHP, ANP and DEMATEL methods played the most important role in determining the weighted value of indices and Antropy Shanon and WLC methods in agricultural climate zoning. In general, the results of the methods analysis showed that; The average temperature and the maximum temperature are the most important indicators during the growth period of Quince tree in Ardabil province. But the indicators of rain, minimum temperature, height, slope and depth of soil in some areas of the province create restrictions for the cultivation of Quince tree. The results of climatic zoning methods indicate that; About 27% of the area of Ardabil province is very suitable, 31% is suitable, 20% is slightly suitable, and 22% is unsuitable for the cultivation of Quince tree. The northern areas of the province and the city limits of Givi and Khalkhal provinces are known as suitable areas for the cultivation of Quince tree based on the studied methods.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ardabil province
  • Quince tree
  • agricultural climate zoning
  • decision making methods

مراجع

1-اصغری، عزت‌الله و محمدی بالانی، عبدالکریم (1397). تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
2-آلیانی، حمیده؛ قنبری مطلق، محدثه و حلیمی، منصور (1401). مقایسه دو مدل WLC و TOPSIS در آنالیز تناسب اراضی توسعه شهری (مطالعه موردی: فومن و شفت). نشریه تحقیقات علوم جغرافیایی، سال 22، شماره 65، ص 173-191.
3-امین زاده، مرضیه و سبحانی، بهروز (1401). پهنه‌بندی اقلیم کشاورزی کشت درخت بِه با استفاده از روش‌های سلسله مراتبی و سلسله مراتبی فازی در جنوب استان اردبیل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
4-ایمانی، مهرداد و سبحانی، بهروز. (1397). پهنه‌بندی آگروکلیماتیک کشت درخت بِه در استان اردبیل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه محقق اردبیلی.
5-پورخباز، حمیدرضا؛ جوانمردی، سعیده؛ یاوری، احمدرضا و فرجی سبکبار، حسنعلی (1392). کاربرد روش تصمیم‌گیری چندمعیاره و مدل تلفیقی ANP-DEMATEL در آنالیز تناسب اراضی کشاورزی دشت قزوین. محیط‌شناسی، دوره 39، شماره 3، ص 164-151.
6-پورهادیان، حسین (1400). تناسب بندی اراضی لرستان برای کشت دوم ارزن علوفه‌ای به کمک GIS و ANP و منطق فازی. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، سال 31، شماره 4، ص 302-315.
7-توکلی، حمید (1398). ارزیابی و مقایسه، شرایط اقلیم نظامی استان کردستان و ایلام. جغرافیا و روابط انسانی. دوره 2، شماره 1، ص 396-387.
8-جکسون، د؛ لونی، ن، بانکر، م و تایل، ک (1392). تولید میوه‌های معتدله و نیمه گرمسیری. ترجمه حسین را دنیا، تهران: انتشارات آییژ.
9-جلیلی مرندی، رسول (1394). میوه کاری. ارومیه: انتشارات جهاد دانشگاهی ارومیه.
10-دنیایی، مجتبی و ریاحی، وحید (1400). تحلیل روند خشک‌سالی و روش‌های سازگاری با آن (نمونه موردی: شهرستان شبستر). جغرافیا و روابط انسانی، دوره 4، شماره 2، ص 487-466.
11-سبحانی، بهروز؛ صفریان، وحید و قاسم‌آبادی، زهرا (1398). بررسی شرایط آب‌وهوایی دشت مغان برای کشت محصول پنبه با روش ANP، نشریه پژوهش‌های اقلیم‌شناسی. سال 10، شماره 37، ص 111-122.
12-عبدالهی، حمید (1393). راهنمای عملی کشت و پرورش درختان میوه دانه‌دار (سیب، گلابی و به). تهران: انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی.
13-عرب عامری، علیرضا،. رضایی، خلیل،. شیرانی، کورش،. یمانی، مجتبی (1397). تعیین عرصه‌های حساس به لغزش با استفاده از روش ترکیبی نوین آنتروپی شانون-ارزش اطلاعات (مطالعه موردی حوضه سر خون کارون). پژوهشنامه مدیریت آبخیز، دوره 9، شماره،17 ص 144-132.
14-علی نژاد، علیرضا و خلیلی، جواد 1396. تکنیک‌های نوین در تصمیم‌گیری جلد دوم، جهاد دانشگاهی امیرکبیر.
15-کارپیشه، لیلا (1401). شناسایی چالش‌های کاربرد کشاورزی دقیق از دیدگاه کارشناسان کشاورزی استان اردبیل. جغرافیا و روابط انسانی، دوره 5، شماره 1، ص 421-413.
16-مجید، مخدوم (1389). شالوده آمایش سرزمین. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
17-مرادی، هوشنگ (1399). ارزیابی روش‌های مختلف درون‌یابی در پهنه‌بندی عناصر اقلیمی استان ایلام. جغرافیا و روابط انسانی، دوره 2، شماره 4، ص 15-1.
18-وزارت جهاد کشاورزی (1388). دستورالعمل احداث باغ در اراضی شیب‌دار. تهران: نشریه شماره 510.
19-وزارت جهاد کشاورزی (1400). تهران: آمارنامه جهاد کشاورزی.
20-ووست وود، ام ان (1370). میوه کاری در مناطق معتدله. (ترجمه‌ی. رسول زادگان). اصفهان: دانشگاه صنعتی اصفهان.
21-Alvarenga, A.A., Abrahao, E., Pio, R., Assis, F.A., and de Oliveira, N.C. (2008). Comparacao entre doces produzidos a partir de frutos de diferentes especies e cultivares de marmeleiro (Cydonia oblonga Miller and Chaenomeles sinensis Koehne). Cienc. Agrotec. 32 (1): 302–307 http://dx.doi.org/10.1590/S1413-70542008000100043.
22-Andrade, P.B., Carvalho, A.R.F., Seabra, R.M., and Ferreira, M.A. (1998). A previous study of phenolic profiles of quince, pear, and apple purees by HPLC diode array detection for the evaluation of quince puree genuineness. Journal Agricultural. Food. 46 (3): 968–972. http://dx.doi.org/10.1021/jf970571j.
23-Beyene, G., Dechassa, N., Regasa, A, and Wogi, L. (2022). Land Suitability Assessment for Apple (Malus domestica) Production in Sentele Watershed in Hadiya Zone, Southern Ethiopia. Hindawi Applied and Environmental Soil Science, https://doi.org/10.1155/2022/4436417.
24-Chozom, K and Nimasow, G. (2021). GIS- and AHP-based land suitability analysis of malus domestica borkh. (apple) in west kameng district of Arunachal Pradesh, Indi, Applied Geomatics, DOI:10.1007/s12518-021-00354-7.
25-Coutinho, G., Pio, R., Souza, F.B.M., Daniela da Hora Farias, D.H., Bruzi, A.Tand Guimar, P. H. S. (2019). Multivariate Analysis and Selection Indices to Identify Superior Quince Cultivars for Cultivation in the Tropics.Hortscience, 75 (8): 1324-1329. https://doi.org/10.21273/HORTSCI14004-19.
26-Dahal, K., Li, X.Q., Tai, H., Creelman, A., Bizimungu, B. (2019). Improving potato stress tolerance and tuber yield under a climate change scenario – a current overview. Front Plant Science. https://doi.org/10.3389/fpls.2019.00563.
27-Ding, X., Jiang, Y., Hao, T., Jin, H., Zhang, H., He, L., Zhou, Q., Huang, D., Hui, D., Yu, J.(2016). Effects of heat shock on photosynthetic properties, antioxidant enzyme activity, and downy mildew of cucumber (Cucumis sativus L). PLoS One 11, 1–15. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0152429.
28-Duraka, R, Dampca, J and, Dampc, J.(2020). Role of temperature on the interaction between Japanese quince Chaenomeles japonica and herbivorous insect Aphis pomi (Hemiptera: Aphidoidea). environmental and Experimental Botany, https://doi.org/10.1016/j.envexpbot.2020.104100
29-FAO. (2020). FAOSTAT database.www.fao.org.
30-Grinan,I., Galindo,A., Rodriguez,P., Morales, D., Corell, M., Centeno, A., Gonzalez, J., Torrecillas, A., Carbonell-Barrachina, A.A and. Hernandez, F.(2019). Volatile composition and sensory and quality attributes of quince (Cydonia oblonga Mill.) fruits as affected by water stress. 224: 68-74 Scientia Horticulturae, https://doi.org/10.1016/j.scienta.2018.09.013.
31-Jakobija, I and Bankina, B. (2018). Incidence of fruit on japanese quince in latvia, Agricultural sciences,, DOI: 10.22616/rrd.24.2018.055.
32-Kim, H and Shim, K. (2018). Land suitability assessment for apple (Malus domestica) in the Republic of Korea using integrated soil and climate information, MLCM and AHP,«International Journal of Agriculture and Biological Engineering, 11(2): 139–144.
33-Madrigal-Martinez, S.Y and Puga-Calderon, R.J.(2018). Land suitability and sensitivity analysis for planning apple growing in mala’s valley. Peru Bioagro, 30(2): 95–106.
34-Moradi, S., Koushesh Saba, M., Mozafari, A.A., and Abdollahi, H. (2017). Physical and Biochemical Changes of Some Iranian Quince (Cydonia oblonga Mill) Genotypes during Cold Storage. Journal Agricultural Science Technology. 19: 377-388.
35-Patel, N.C., Rathod, B.G., Shah, V.N., and Mahajan, A.N. (2011). Cydonia vulgaris Pers.: a review on diversity, cultivation, chemistry and utilization. Der Pharmacia Lettre 3, 51–61.
36-Radovic, a., Nikolic, D., -Cerovic, R., Milatovic, D., Rakonjac, V., Bakic, I. (2020). The effect of temperature on pollen germination and pollen tube growth of quince cultivars. International Society for Horticultural Science, 10.17660/ActaHortic.2020.1289.10.
37-Rop, O., Balik, J., Raeznicek, V., Jurikova, T., Sƽkardova, P., Salas, P., Sochor, J., Mlcek, J., and Kramarova, D. (2011). Chemical characteristics of fruits of some selected quince (Cydonia oblonga Mill.) cultivars. Czech Journal Food Science. 29, 65–73.
38-Saaty TL and vargas LG. (1997). Predictin, Proecton and forecasting. Kluwer Academic Publishers,Dorderecht
39-Sonmez, N.K. Sonmez, S., Coslu, M and urkkan,, H. R.(2019). Determination of suitable areas of apple cultivation with AHP and GIS. International Journal of Agriculture, Forestry and Life Science, 3 (1): 1-8.
40-Wani, N., Khan, I.A., Wani, I.A., Akhter, S., Malik, A.R., and Ganie, M.A. (2012) Study of variability in quince (Cydonia oblonga Mill.) population from Budgam and Baramulla districts of Kashmir Valley. Plant Arch. 12, 1081– 1084.
41-Xu, W., Miao, Y., Zhu, S., Cheng, J and Jin, J. (2023). Modelling the Geographical Distribution Pattern of Apple Trees on the Loess Plateau, China, Agriculture, https://doi.org/10.3390/agriculture13020291.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 شهریور 1402
  • تاریخ پذیرش: 12 مهر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار