ارزیابی آسایش انسانی با استفاده از شاخص‌های مختلف بیوکلیماتیک در شهر سقز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

لذا در این پژوهش شرایط آسایش انسانی در سقز با استفاده از شاخص‌های ماهانی، ترجونگ، بیکر و نودار سایکرمتریک مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور از عناصر جوی دما، بارش، رطوبت نسبی، سرعت باد و ساعات آفتابی دوره آماری 40 ساله (1398-1359) ایستگاه هواشناسی سقز جهت دستیابی به نتایج مستدل بهره گرفته شد. بررسی حدود آسایش روز و شب با استفاده از شاخص ماهانی نشان داد که فقط روزهای اردیبهشت و مهرماه در حدود آسایش (O) قرار دارد و در بقیه‌ی روزهای سال، گرما (H) و بخصوص سرمای هوا (C) موجب نارضایتی فرد و عدم احساس آسایش می‌شود. در وضعیت شب، شرایط حادتر است به طوری که به جز شب‌های تیر و مردادماه که شرایط آسایش فراهم است در سایر ماه‌های سال پایین بودن دما و سرمای هوا سبب نارضایتی حرارتی شده است. بر اساس شاخص ترجونگ، در طول روز فقط ماه‌های فروردین و مهر در وضعیت مطبوع قرار می‌گیرند و بقیه‌ی ماه‌های سال در وضعیت گرم تا خنک قرار دارند و هیچ‌کدام از ماه‌های سال در طول شب در وضعیت مطبوع قرار نمی‌گیرند. نتایج حاصل از شاخص بیکر نشان داد که با توجه به ضرایب CP، ماه‌های اردیبهشت و مهر دارای بیشترین شرایط آسایش بیوکلیمایی و مناسب‌ترین زمان برای فعالیت‌های مختلف از جمله گردشگری در شهر سقز هستند. بیشترین ساعت آسایش بر اساس نمودار سایکرومتریک مربوط به ماه‌های مهر و اردیبهشت می‌باشد. همچنین کمترین میزان شرایط آسایش حرارتی مربوط به ماه‌های فصول زمستان و تابستان می باشد. به طور کلی در شهر سقز، 3/7 درصد از ماه‌های سال (636 ساعت) در محدوده آسایش قرار دارد و 7/92 درصد از ماه‌ها در محدوده عدم آسایش قرار می‌گیرند. در مجموع می‌توان ماه‌های اردیبهشت، مهر و تا حدودی فروردین، خرداد و شهریور را مناسب‌ترین ماه‌ها از نظر آسایش بیوکلیمایی در شهر سقز بر اساس شاخص‌های مورد بررسی معرفی کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of Human Comfort using different Bioclimatic Indexes in Saghez City

نویسنده [English]

  • Mahmood Hooshyar
Department of Geography, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Therefore, in this study, the conditions of human comfort in Saghez city were evaluated using various bioclimatic indices such as Mahani, Terjong, Becker and psychometric diagrams. For this purpose, atmospheric elements of temperature, precipitation, relative humidity, wind speed and sunshine on a monthly scale during the 40-year statistical period (1979-2018) of Saghez meteorological station were used to achieve reasonable results. In the night condition, the conditions are more acute, so that except for the nights of July and August, when the conditions are comfortable, in other months of the year, low temperatures and cold weather have caused thermal dissatisfaction. According to the Terjong index, during the day only the months of April and October are in a pleasant condition, and the rest of the months of the year are in a warm to cool condition, and none of the months of the year are in a pleasant condition during the night. According to the psychrometric diagram, the highest comfort hours in the study area are related to October and May. Also, the lowest level of thermal comfort is related to the months of winter and summer. In general, in Saghez city, 7.3% of the months of the year (636 hours) are in the comfort zone and 92.7% of the months are not in the comfort zone. In general, the results of the study and comparison of different indicators show that in the study area, favorable and unpleasant bioclimatic conditions prevail, so that in summer and winter, hot and very cold bioclimatic conditions and unpleasant conditions prevail, respectively. In general, the months of May, October and to some extent April, June and September can be introduced as the most suitable months in terms of bioclimatic comfort in Saghez city based on the studied indicators.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Climate
  • Human comfort
  • Bioclimatic
  • Saghez
  1. برنا، رضا (1397). تعیین تقویم زمانی اقلیم گردشگری در راستای توسعه و برنامه‌ریزی توریسم (مطالعه موردی: استان مرکزی). فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 11، شماره1، صص 243-263.
  2. حجازی زاده، زهرا.، کربلائی، علیرضا (1395). مقدمه­ای بر اقلیم آسایش حرارتی و شاخص­های آن، انتشارات آکادمیک:انجمن جغرافیایی ایران، چاپ اول، تهران، 506 ص.
  3. حسینی، سید محمد.، حسینی، سید اسعد.، کربلایی، علیرضا (1398). ارزیابی شاخص­های زیست‌اقلیمی سنندج. فصلنامه مطالعات علوم محیط‌زیست، انتشارات مرکز فناوری­های پایش آلودگی هوا و آب و سامانه­های انرژی، سال 4، شماره 2، صص 1316-1307.
  4. رازجویان، محمود (1367). آسایش به‌وسیله‌ی معماری همساز با اقلیم، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول، تهران، 212 ص.
  5. شکوئی، حسین (1381). فلسفه جغرافیا، انتشارات گیتاشناسی، تهران.
  6. شیعه، اسماعیل ( 1381). مقدمه­ای بر مبانی برنامه­ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.
  7. صادقی روش، محمدحسن (1389). ارزیابی ضرایب زیست‌اقلیمی مؤثر در آسایش انسان مطالعه موردی: شهر یزد، فصلنامه جغرافیای طبیعی،  سال 3، شماره 10.
  8. علیپور، عباس.، هاشمی، سید مصطفی.، حسینی، سید اسعد.، قدمی، فردین. 1396. ارزیابی اقلیم آسایش گردشگری در جنوب و جنوب شرق ایران با استفاده از شاخص TCI مطالعه موردی: استان­های سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان. اولین همایش بین­المللی گردشگری، جغرافیا و محیط‌زیست پاک، همدان، 16 ص.
  9. قنبری، عبدالرسول.، عفیفی، محمدابراهیم و غلامرضا صادقی (1389)، نگرشی بر ارزیابی آسایش انسانی در شهر لار با توجه به شاخص­های زیست‌اقلیمی، فصلنامه­ی جغرافیای طبیعی، سال 3، شماره 10، صص 109-93.
  • کاویانی، محمدرضا (1372)، بررسی و تهیه­ نقشه­ی زیست اقلیم انسانی ایران، فصلنامه­ی تحقیقات جغرافیایی، دانشگاه اصفهان، شماره 28، صص 108-77.
  • محمدی، حسین.، سعیدی، علی (1387)، شاخص­های زیست‌اقلیمی مؤثر بر ارزیابی آسایش انسان مطالعه­ی موردی شهر قم، مجله­ی محیط‌شناسی، دانشگاه تهران، سال 34، ش 47، صص 86-73.
  • مزینانیان، بهاره.، نیکقدم، نیلوفر (1394)، طراحی اقلیمی ساختمان­های شهر سقز مبتنی بر تغییرات اقلیمی، همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعه پایدار، فومن
  • نگهبان، سعید.، روشن، غلامرضا.، آذری­دهکردی، فرود (1388)، مطالعه­ی ویژگی­های اقلیم آسایش شهر یزد با استفاده از مدل ماهانی (MAHANI) و تأثیر روند تغییر اقلیم بر روی آن، مجله­ علمی پژوهشی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، انجمن آبخیزداری ایران، سال 3، ش 7، صص 61-59.
  • هدایتی راد، فائزه.، شبانکاری، مهران.، ضرغامیان، محمدرضا (1395)، ارزیابی شاخص‌های زیست‌اقلیمی مؤثر بر آسایش انسان (مطالعه موردی: منطقه آزاد اروند). فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 18 (ویژه‌نامه شماره 3 طراحی و مدیریت شهری)، صص 21-41.
  •  
  1. Givoni, B .(1997). Climate Considerations in Building and Urban Design. I . T . P. Pub . Inc
  2. Hartz, DA., Brazel, AJ., Golden, JS. (2013). A comparative climate analysis of heat-related emergency 911 dispatches: Chicago، Illinois and Phoenix، Arizona USA 2003 to 2006. International Journal of Biometeorology, 57(5): 669-78.
  3. Hejazizadeh, Z., Karbalaee, A., Hosseini, S.A. Tabatabaei, S. A. (2019). Comparison of the holiday climate index (HCI) and the tourism climate index (TCI) in desert regions and Makran coasts of Iran. Arabian Journal of Geosciences,12, 803
  4. Nastos, PT., Matzarakis, A. (2012). The effect of air temperature and human thermal indices on mortality in Athens، Theoretical and Applied Climatology,108(3-4):591-99.
  5. Olgyay, V.(1973). Design With Climate, Princeton University Press,usa15-Conti S.,meli P., Minelli G .,Solimini R., Toccacceli, V.,Vichi, M., Beltrano, C.,Perinil, l., (2005). Epidemiologic Study of mortality during the summer 2003 heat wave in Ltaly, Environmental Research, 98:390-399.
  6. Scott , D., Rutty, M., Amelung, B., Tang,  M, (2016). An Inter-Comparison of the Holiday Climate Index (HCI) and the Tourism Climate Index (TCI) in Europe, Atmosphere, 7(80): 1-17.
  7. Scott, D., Hall, C. M., Gössling, S. (2019). Global tourism vulnerability to climate change. Annals of Tourism Research, 77: 49-61.
  8. Terjung, W.H. (1968). World Patterns of the Monthly Comfort Index. International journal of biometeorology, 12(2):119-123