بررسی اثر فقر روستایی بر تخریب جنگلهای زاگرس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی و عمران روستایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

چکیده

جنگل ها به عنوان یکی از منابع پایه تجدیدشونده، نقش مهمی در ایجاد بستر مناسب برای توسعه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی ایفا می کنند. نقش جنگل در حفظ آب، خاک و تعادل بوم نظام های مختلف بسیار بارز و از بعد اقتصادی نیز مؤثر است.کشور ایران به دلیل قرار گرفتن بر کمربند خشـک جهـان در زمینه ی پوشش جنگلی فقیر بوده و از نظـر رتبـه جـزء آخرین کشورهای جنگلدار است. جنگلهای زاگرس به عنوان وسیعترین ناحیه رویشی ایران و با 5 میلیون هکتار مساحت، حدود 40 درصد کل جنگلهای ایران را به خود داده است این جنگل ها نقش بسیار مهمی را در تأمین آب، حفظ خاک، تعدیل آب و هوا و تعادل اقتصادی و اجتماعی در کل کشور دارند شرایط اقتصادی و اجتماعی حاکم بر این ناحیه رویشی سبب گردیده تا ساکنان محدوده‌های جنگلی برای تأمین نیازهای معیشت خود به شدت به منابع جنگلی این عرصه‌ها وابسته شوند. در بسیاری مواقع بیان مـی شود که مردم فقیر در مناطق جنگلی به تخریب جنگل ها می پردازند زیرا برای امرار معاش وسیله دیگری به جز محـیط زیسـت ندارند. بنابراین حفاظت از آنها بسیار مهم است. لذا هدف اصلی این پژوهش بررسی بررسی اثر فقر روستایی بر تخریب جنگلهای زاگرس بود. پژوهش حاضر از نوع تحقیق کاربردی و از نظر روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و به صورت مطالعه اسنادی- کتابخانه‌ای و منابع علمی است. یافته‌های این تحقیق نشان داد پایین بودن سطح اقتصادی روستا و درآمد کمِ خانوارهای روستایی یکی از دلایل تخریب جنگل های زاگرس است. بنابراین در این تحقیق در جهت کاهش میزان جنگل های زاکرس ضروری است تا جهت کاهش تخریب جنگل های زاگرس سیاست‌های فقرزدایی اجرا شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Effect of Rural Poverty on the Destruction of Zagros Forests

نویسندگان [English]

  • Abolmohsmmad Bondori 1
  • bahman khosravipour 2
1 Phd Student, Department of agricultural extension and education, Faculty of Agricultural Engineering and Rural Development, , Agricultural Sciences and Natural Resources University of Khuzestan
2 agricultural university
چکیده [English]

Forests as one of the basic renewable resources they play an important role in creating a suitable platform for the development of economic and social activities. The role of the forest in maintaining water, soil and the balance of different ecosystems is very clear and effective from the economic point of view. Iran due to being located on the dry belt of the world, it is poor in the field of forest cover and it ranks among the last forested countries. The forests of Zagros, as the largest vegetation area of Iran and with an area of 5 million hectares, have about 40% of the total forests of Iran. These forests play a very important role in water supply, soil conservation, climate adjustment and economic and social balance in the whole country. The economic and social conditions governing this vegetation area have caused the residents of the forest areas to depend heavily on the forest resources of these areas to meet their livelihood needs. In many cases, it is stated that poor people in forest areas destroy forests because they have no other means of livelihood except the environment therefore, protecting them is very important. Therefore, the main goal of this research was to investigate the effect of rural poverty on the destruction of Zagros forests. The current research is of applied research type and in terms of analytical-descriptive research method and in the form of documentary-library study and scientific resources. The findings of this research showed that the low economic level of the village and the low income of rural households is one the reasons for the destruction of Zagros forests. Therefore, in this research, in order to reduce the amount Zagros forests, it is necessary to implement poverty alleviation policies in order to reduce the destruction Zagros forests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • poverty
  • forest destruction
  • environment
  • species diversity
  • villagers
1- اسحاقی میلاسی،  فاطمه. محمودی،   بیت الله.  یارعلی، نبی الله.(1396). وابستگی اقتصادی خانوارهای جنگل‌نشین به منابع جنگلی در شهرستان لردگان، مجله جنگل ایران، دروه9، شماره2، صص300-289.
2- اصغر، فرج اللهی.اسلامی، ایمان.  اشتری مهرجردی، اباذر. (1399). تحلیل رابطۀ فقر اقتصادی و تخریب منابع طبیعی، ررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره11، شماره2، صص 342-358.
3- ایزدی، حامد. سواری ممبنی، آمنه. سواری، مسلم. (1401). تبیین عوامل مؤثر بر رفتار حفاظت از جنگل‌های زاگرس: کاربرد مدل فعال‌سازی هنجار، مجله جنگل ایران، دوره14، شماره3، صص 327-303.
4- ایزدی، حامد. سواری ممبنی، آمنه. سواری، مسلم. (1401). تبیین هنجار اخلاقی، نیت و رفتار حفاظت از جنگلهای زاگرس، نشریه علمی تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، جلد20، شماره1، صص 41-15.
5- ایزدی، حامد. سواری ممبنی، آمنه. سواری، مسلم. (1401). تحلیل هنجارهای اخلاقی در نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده برای پیش‌بینی رفتار خانوارهای روستایی در حفاظت از جنگل‌های زاگرس (مورد مطالعه: شهرستان دوره چگنی استان لرستان)،  نشریه علمی جغرافیا و مخاطرات محیطی، انتشارانلاین 1401.
6- ایمانی، بهرام. مولایی قلیچی، محمد.حسین پور، اسلام. (1402). تحلیل الگوی فضایی شهرکهای صنعتی استان قزوین ، جغرافیا و روابط انسانی، دروه 5 ، شماره4، صص 22-1.
7- آرخی، صالح. محمودیان، عبدالرحمان. عمادالدین، سمیه. (1400). پیش‌بینی خطر تخریب جنگل با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل رگرسیون لجستیک (مطالعه موردی: شهرستان سردشت)، نشریه علمی جغرافیا و مخاطرات طبیعی، دوره10، شماره4، صص 92-69.
8- باقری، رضا، و شتایی جویباری، شعبان. (1389). مدلسازی کاهش گستره جنگل با استفاده از رگرسیون لجستیک (مطالعه موردی: حوضه آبخیز چهل چای استان گلستان). مجله جنگل ایران، 2(3)، 243-252.
9- توحیدی؛ مجید. جلالی؛  جواد . یزدیان؛ فرشاد. عادل ، محمد نقی. جیرود‌نژاد، رقیه. آذرنوش، محمد رضا. کوهستانی، جواد صادق. (1397). فصلنامه انسان و محیط زیست، شماره  ،47، صص 147-157.
10- حبیبی،  بهرام.  علیپور ،  حسن. کیادلیری ، هادی. (1393). بررسی میزان مشارکت جنگل نشینان در مدیریت جنگل و چگونگی تقویت مشارکت (مطالعه موردی: منطقه بابلکنار شهرستان بابل)، تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، دوره22، شماره1، صص120-109.
11- حکیمیان، کبری. (1388). بررسی تاریخی قلمرو جنگلهای ایران با تأکید بر جنگلهای شمال، پژوهش های جغرافیایی، شماره36، صص 83-103.
12- خجسته، مژده و کریمیان، علی اکبر و اسماعیلی، رویا،1390،بررسی و شناسایی عوامل تخریب جنگل ها و مراتع درایران،همایش منطقه ای جنگلها و محیط زیست ضامن توسعه پایدار، صص 12-1.
13- خداداد، مهدی. (1398). تحلیلی بر اثرات فقر بر تخریب محیط‌زیست در سکونتگاه‌های روستایی، مجله علوم جغرافیایی(جغرافیای کاربردی،) دوره  ،15شماره3، صص 28-36.
14- خلیلی اردلی، زهره،(1400). ،بررسی رابطه فقر روستایی و تخریب جنگلهای زاگرس، پنجمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران،تبریز.
15- دریجانی، محدثه. محبوبی، محمد رضا. بارانی، حسین. عبداله زاده، غلامحسین. (1396). عوامل مؤثر بر مشارکت جوامع محلی در پروژۀ احیای اراضی جنگلی تخریب‌یافتۀ شهرستان ریگان، استان کرمان، دوره9، شماره4، صص 570-555.
16- رحیمیان، مهدی. ایروانی، هوشنگ. کلانتری، خلیل.  اعتماد، وحید. (1395).عوامل موثر بر بهره‏مندی پایدار از جنگل در بین جنگل‏نشینان استان لرستان، مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره47، شماره 3، صص681-673.
17- روستا، کوروش، و حاجی آبادی، محمد. (1392). بررسی روش ها و تکنیک های ترویجی تاثیرگذار بر دانش, نگرش و مهارت بهره برداران, درباره مدیریت پایدار منابع طبیعی (مطالعه موردی استان خراسان جنوبی). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران (علوم کشاورزی ایران)، 44(4)، 665-677.
18- زهرا شریفی نیا، زهرا. مهدوی حاجیلویی، مسعود. (1390). نقش فقر اجتماعی و اقتصاد روستایی بر تخریب محیط زیست (مطالعه موردی: مرتع ممیزی شده شوررود، بخش شیب آب شهرستان زابل)، پژوهشهای جغرافیای انسانی تابستان، شماره76، صص 68-83.
19- سلطانی، آرزو،(1385). بررسی اثر فقر روستائی بر تخریب جنگلها و ظرفیتهای بالقوه جنگلها در کاهش فقر روستائی،ششمین همایش ملی دو سالانه انجمن متخصصان محیط زیست ایران،تهران، صص
20- سواری، مسلم. نقی بیرانوند، فاطمه. اسدی ، زینب.(1401). تبیین نگرش زیست‏‌محیطی زنان روستایی در حوزه جنگل‏‌های زاگرس استان لرستان، دوره13، شماره1، صص181-162.
 21- عادلی، کامران و یخکشی، علی و عادلی، فتانه، (1386). فقر، تخریب جنگل و مهاجرت در زاگرس لُرنشین ( مطالعه موردی شولآباد لرستان )،ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران،مشهد. صص 16-1.
22- عرفانی فرد، سیدیوسف. (1392). کارایی دو روش LTS و LIS در برآورد تعداد در هکتار درختان بنه (Pistaciaatlantica) در جنگل های زاگرس. پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل، 20(2)، 23-40.
23- علیقلی زاده، ناصر. فیروزجایی، مرتضی تبار ، مهرعلی. جایی، فیروز. (1395). بررسی وضعیت مشارکت روستاییان در مدیریت منابع طبیعی جنگلی در بخش بندپی شرقی شهرستان بابل، فصلنامه روستا و توسعه، صص1-26.
24- عواطفی همت، محمد، شامخی، تقی، زبیری، محمود، عرب، داوودرضا، و قاضی طباطبایی، سیدمحمود. (1392). دلایل تخریب جنگل: بررسی مدل های ذهنی کارشناسان منابع طبیعی و مردم محلی با استفاده از روش پویایی های سیستم. جنگل و فرآورده های چوب (منابع طبیعی ایران)، 66(1)، 39-54.
25- فیروزآبادی، سیداحمد، و عظیم زاده، دلارام. (1391). فقر روستایی و تخریب محیط زیست (مورد مطالعه روستاهای سرخون و بیدله از توابع استان چهارمحال و بختیاری). توسعه محلی روستایی - شهری (توسعه روستایی)، 4(2)، 99-120.
26- قادرزاده  ، سمیه.  شاکری ، زاهد.  حسینی ، وحید.  معروفی، حسین.(1394). عیین عوامل محیطی مؤثر بر پراکنش گونههای گیاهی در زاگرس شمالی (مطالعه موردی: جنگلهای آرمرده بانه)، مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، سال هفتم، شمارۀ  3، صص 299-315.
27- قاسمی آقباش فرهاد، فلاحی سارا. (1395). عوامل مؤثر در تخریب جنگل‌های بلوط منطقه اولاد قباد کوهدشت. نشریه تحقیقات اکوسیستمهای جنگلی; ۳ (۲) :۹۴-۸۱.
28- کرامتی مقدم ، فرزانه.(1393). نقش فقر روستاییان بر تخریب محیط زیست (بویژه جنگل)، دومین کنفرانس ملی مخاطرات محیط زیست زاگرس، تهران.
29- کیانی ، بهمن. رحیمینیا ، قاسم. امتحانی، محمدحسن. (1399). بررسی ساختار، الگوی پراکنش و تجدید حیات در جنگلهای بیابانی منطقه طراده، کرمان، نشریه علمی – پژوهشی مدیریت بیابان، شماره، 15، صص85-100.
30- لطیفی نیا، اکرم. ملک نیا، رحیم. رحیمیان، مهدی. (1401). تحلیل رفتار مشارکتی گردشگران در حفاظت از جنگل بر اساس نظریة رفتار برنامه ریزی شده (مطالعة موردی: منطقة جنگلی قلعه گل شهرستان خرمآباد)، محیط زیست طبیعی، دوره75، شماره3، صص383-372.
31- محمدی تمری، ذکریا. احمدوند،  مصطفی.(1396). نگرش روستاییان به مدیریت مشارکتی جنگل: مورد مطالعه روستاهای حاشیه ‏ی جنگل بخش مارگون، شهرستان بویراحمد، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره13، شماره1، صص174-161.
32- محمدی، یاسر. اعتماد ، وحید. برآبادی ، سیدابوالقاسم.  انصاری اردلی، علیرضا. (1395). مدلسازی ساختاری تبیین رفتار مشارکتی روستاییان در حفظ جنگل (مطالعه موردی: ذخیره‌گاه جنگلی چهارطاق اردل)، مجله جنگل ایران، دوره7، شماره3، صص362-341.
33- معیری، محمدهادی، عابدی سروستانی، احمد، شهرکی، محمدرضا، و کوسه غراوی، یازمراد. (1394). تحلیل ارتباط مشارکت و توسعه روستاهای جنگل نشین (مورد مطالعه: تعاونی های جنگلداری استان گلستان). مجله جنگل ایران، 7(2)، 137-150.
34- مهدوی، داوود. سجاسی قیداری، حمداله. محمودی ، حمیده. (1398). تحلیل نگرش و رفتار زیست‌محیط‌‌گرایانة جوامع عشایری پس از اجرای طرح مدیریت مشارکتی جنگل و مرتع نمونة مطالعه: بخش بازفت استان چهارمحال و بختیاری، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، دوره30، شماره2، صص156-135.
35- نورزاد مقدم ، محسن. شامخی ، تقی. اعتماد ، وحید. عواطفی همت، محمد. (1393). بررسی مصرف هیزم خانوارهای روستایی در مناطق جنگلی ییلاقی شمال ایران و عوامل مرتبط با آن (مطالعه‌ی موردی روستاهای ییلاقی ارتفاعات جنوبی جنگل آموزشی – پژوهشی خیرود)، مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، سال ششم، شمارۀ  1، صص 113-125.
36- ولایتی، سعداله، و کدیور، علی اصغر. (1385). چالش های زیست محیطی جنگلها و مراتع ایران و پیامدهای آن. جغرافیا و توسعه ناحیه ای، 4(7)، 53-72.
37- ولائی محمد، عبدالهی عبدالله، محمدی قاضیجهانی حسین. (1399).  نقش دامداران در تخریب محیط زیست مناطق کوهستانی (مورد مطالعه: دهستان باروق، شهرستان میاندوآب). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی.; ۱ (۱) :۵۹-۷۸.