بررسی شاخص محرومیت نسبی (IRSD) شهرهای استان لرستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا دانشگاه لرستان

2 هیات علمی جهاد دانشگاهی استان لرستان

3 جهاد دانشگاهی

چکیده

شاخص محرومیت نسبی در ابعاد اجتماعی و اقتصادی برای تعیین جهت گیریهای توسعه متناسب با شرایط موجود و ظرفیت ها نقش کلیدی دارند، بدیهی است برنامه ریزی علمی– منطقی که به ضرورت بهره گیری از دانش و استدلال در توسعه فضای جغرافیایی تاکید دارد، بدون آگاهی دقیق از وضعیت موجود شاخص ها ، ناموفق و صرفا تلف کردن زمان و هدر دادن منابع است. از طرف دیگر مراکز جمع آوری، تحلیل و نمایه شاخص ها که اغلب سازمانهای دولتی هستند نیز می بایست با لحاظ مقتضیات و ضرورتها نسبت به شاخص سازی اقتضایی به کمک متخصصین برنامه ریزی متناسب با وضعیت موجود اقدام تا بتوان در نهایت به برنامه ریزی متناسب با مزیت ها دست پیدا کرد. هر چند فقر نسبی در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، علمی و حتی آموزشی و تربیتی قابل بررسی است اما براساس هدف های مدنظر این مقاله، شاخص IRSD در دو حوزه اقتصادی- اجتماعی در محدوده جغرافیایی استان لرستان و براساس آمارهای رسمی در شهرهای این استان مورد بررسی قرارگرفته است. براساس مطالعات انجام شده با موضوع سطح بندی توسعه استان لرستان بویژه در ابعاد اجتماعی- اقتصادی و نتایج حاصل از متغیرهای شاخص IRSD، استان لرستان نسبت به میانگین شاخص های کشور از سطح توسعه یافتگی پایینی برخوردار است. در10 شهر این استان از 11 شهر، درصد شاخص ها پایین تر از میانگین کشوری است به تعبیر ساده تر از قابلیت لازم برای زندگی برخوردار نیستند. در این میان شهرهای دوره چگنی، رومشگان، پلدختر و سلسله نسبت به سایر شهرهای استان محرومیت نسبی بیشتری دارند. مالکیت مسکن و وسیله نقلیه بعنوان دو دارایی ضروری دراین استان از پایین ترین نسبت در میان 9 متغیر مورد مطالعه هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of IRSD index of cities of Lorestan province

نویسندگان [English]

  • amir hoseinian rad 1
  • Seyed ali nader Dehghani alvar 2
  • Maryam Beyranvandzadeh 3
1 lorestan university
2 Academic faculty member, Academic Jihad of Lorestan province
3 ACECR
چکیده [English]

The index of relative deprivation in social and economic dimensions plays a key role in explaining the directions of development according to the existing conditions and capacities, obviously scientific-logical planning that emphasizes the necessity of using knowledge and reasoning to plan and develop a geographical space. Without accurate knowledge of the current status of the indicators, it is unsuccessful and just a waste of time and resources. On the other hand, the sources of collection, analysis and index of these indicators, which are mostly government organizations, should also be done with the help of planning experts according to the existing situation, according to the requirements and necessities, with the help of experts in planning according to the existing situation, so that planning can be done according to the The advantages are achieved.Although relative poverty can be examined in cultural, social, political, scientific, and even educational and educational dimensions, but based on the goals of this article, two economic-social areas are the indicators of IRSD, which are within the geographical limits of Lorestan province and based on official statistics in the cities of this The province has been investigated. Based on the studies conducted on the issue of leveling the development of Lorestan province, especially in socio-economic dimensions and the results of IRSD index variables, Lorestan province has a low level of development compared to the average indicators of the country.In 10 out of 11 cities of this province, the percentage of indicators is lower than the national average, in other words, they do not have the necessary capabilities for life. Home ownership and vehicle ownership as two essential assets in this province have the lowest ratio among the 9 studied variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Relative deprivation
  • IRSD index
  • socio-economic variables
  • Lorestan province
  • اذانی، مهری، شاه کرمی، منوچهر (1396) سنجش توسعه یافتگی شهرستان های استان لرستان بر اسس شاخص های آموزشی و فرهنگی با استفاده از مدل تاپسیس، نشریه پژوهشهای مکانی فضایی، شماره 3.
  • بانک مرکزی (1396) نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران سال 1396
  • خسروی، علی، نازقلیچی، بی بی سارا، کاظمی، علی اکبر (1401) بررسی خدمات شهری به منظور دستیابی به عدالت فضایی در سطح مناطق مختلف شهری شیراز. جغرافیا و روابط انسانی, 5(2), 83-104. doi: 22034/gahr.2022.334914.1682
  • دفتربرنامه و بودجه استانداری لرستان (1390) سندامایش استان لرستان (مصوب بهمن 1390)
  • راغفرحسین (1386) تله های فقرمحرومیت و عدالت اجتماعی، اقتصاد و جامعه، سال سوم، شماره دوازدهم
  • رجایی پناه، محسن، ساروخانی، باقر، کلدی، علیرضا (1397) احساس محرومیت نسبی در اقوام ایرانی و شیوه های محرومیت زدایی تحقیق در اندیشه شاعران معاصر قشقایی، نشریه جامعه شناسی سیاسی ایران، شماره 3، صص125-153.
  • رستگارخالد، امیر (1393) ارتباط احساس محرومیت نسبی با همبستگی اجتماعی بین جوانان ،مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره سوم ، شماره سوم، صص59-77.
  • سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان لرستان (1396) سالنامه آماری استان لرستان
  • سام امیری کاظم (1382) سنجش محرومیت نسبی در نظریه تدرابرت گر، فطلنامه مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره چهارم، صص813-826.
  • سرایی محمدحسین، امیدوار، کمال، علیزاده شورکی، یحیی (1392) تحلیل و ارزیابی شاخصهای اقتصادی- اجتماعی توسعه پایدار در محلات شهرتاریخی میبد، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال28، شماره اول، صص177-201.
  • شجاعی ، گلنار اعرابی، سیدمحمد (1388) برآورد اثر شاخص های توسعه اقتصادی- اجتماعی ایران (1384-1368)، آینده پژوهشی مدیریت ،دوره بیستم ، شماره 18
  • عارفی، مسلم (1394) تحلیل ناربرابری های فضایی نواحی استان لرستان از دیدگاه آمایش سرزمین، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تهران.
  • قادری پریسا (1399) سنجش وضعیت اجتماعی و اقتصادی شاخص های ترکیبی کیفیت زندگی، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای،سال 11، شماره 1
  • لهسانی زاده عبدالعلی (1391) نقش محرومیت نسبی در افزایش خشونت های شهری مناطق حاشیه نشین، مطالعات شهری، سال دوم ، شماره سوم
  • محمدی، جمال، عبدلی، اصغر، فتحی بیرانوند، محمد (1391) بررسی سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان لرستان به تفکیک بخشهای مسکن و خدمات رفاهی زیربنایی کشاورزی و صنعت، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 25
  • مهرگان منصوره (1389) تحلیل سازمان فضایی شهرهای استان لرستان با استفاده از مدل آنتروپی در سطوح شهری، فصلنامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، دوره دوم، شماره 6
  • میره ای، محمد، عارفی، مسلم، رشنوفر، آیت (2016) پژوهشی بر توسعه یافتگی و نابرابری های آن در استان لرستان. فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای, 6(21), 1-16.‎
  • نظم فر حسین (1391) بررسی و تحلیل درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان لرستان با استفاده از تاپسیس، چهارمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری
  • Ariana N. Gobaud, Absolute versus relative socioeconomic disadvantage and homicide: a spatial ecological case–control study of US zip codes(2022)
  • Muhammad Farhan Asif, Socio-economic determinants of child mortality in Pakistan and the moderating role of household’s wealth index(2022)
  • Gakidou, E., Afshin, A., Abajobir, A. A., Abate, K. H., Abbafati, C., Abbas, K. M., ... & Duncan, S. (2017). Global, regional, and national comparative risk assessment of 84 behavioural, environmental and occupational, and metabolic risks or clusters of risks, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. The Lancet, 390(10100), 1345-1422.
  • Deaton, A. (2001). Relative deprivation, inequality, and mortality. NBER Working Paper No. 8099. Princeton University, Research Program in Development Studies and Center for Health and Wellbeing, Princeton NJ 2001.
  • Afshan, K., Narjis, G., Qureshi, I. Z., & Cappello, M. (2020). Social determinants and causes of child mortality in Pakistan: Analysis of national demographic health surveys from 1990 to 2013. Journal of paediatrics and child health, 56(3), 457-472.
  • Shi, S., Chen, Y. C., & Yip, P. S. (2023). Relative deprivation patterns in social and geographical references for health trajectories in China: Investigations of gender and urban-rural disparities. Social Science & Medicine, 317, 115589.