تحلیل اثرات استخراج معادن سنگ بر مناطق روستایی نمونه موردی: شهرستان خرم‌بید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش جغرافیا، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستائی، بخش جغرافیا، دانشگاه شیراز

10.22034/gahr.2024.445082.2057

چکیده

معدن‌کاری و استفاده از مواد معدنی با توجه به شواهد موجود، قدمت هزاران ساله دارد، در گذشته، معدن‌کاری نیاز به دانش و تخصص خاصی نداشت، اما امروزه حرفه‌ای بسیار پیچیده و پر‌هزینه است. چرا که اکنون لایه‌های غنی معادن، تهی تر و عیار فلز کانه‌ها کمتر شده است. با توجه به غنی بودن سازند‌‌های تشکیل دهنده پوسته زمین به ویژه در مناطق خاصی از کشور و نیز ارزش اقتصادی ناشی از معدنکاری، فعالیت‌های مربوط به معادن مانند معادن مس، طلا، سرب، روی، زغال سنگ و کانی‌های مختلف فلزی و غیر فلزی و معادن مصالح ساختمانی در جای جای اکوسیستم‌های ایران انجام گرفته است که منجر به تاثیرات منفی بر محیط زیست شده است. پژوهش حاضر به بررسی و تجزیه و تحلیل اثرات مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیستی استخراج معادن سنگ بر مناطق روستایی شهرستان خرمبید واقع در استان فارس، پرداخته شده است. روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیل و مبتنی بر روش میدانی و پرسشنامه‌ای می‌باشد. در این پژوهش پس از شناخت بخش‌های مختلف پروژه‌های استخراج معادن، با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و جمع‌آوری اطلاعات از منابع مختلف، اجزا و عناصر محیط زیست منطقه تحت اثر، به تفکیک چهار محیط فیزیکی_شیمیایی، بیولوژیکی_اکولوژیکی، اجتماعی_فرهنگی و اقتصادی_عملیاتی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین جامعه آماری این پژوهش شامل14 روستا از شهرستان خرمبید می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش ماتریس ارزیابی سریع اثرات و نرم افزار RIAM بهره‌گیری شد. نتایج نشان داد که فعالیت‌های معدن‌کاری در منطقه مورد مطالعه اثرات مثبت چندانی نداشته ولی اثرات منفی آن بسیار چشمگیر بوده است، بدین صورت که محیط فیزیکی و بیولوژیکی منطقه مورد مطالعه در کلیه روستاها تاثیرپذیری منفی از فعالیت‌های معدن کاری داشته است، تنها موردی که در برخی روستاها نظیر مظفرآباد، سرتم، آقا چشمه، قاضیان، قصر یعقوب تاثیر مثبتی داشته، محیط اجتماعی اقتصادی آن هم در مقوله اشتغال است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the effects of stone mining on rural areas, a case study: Khorrambid County

نویسندگان [English]

  • saeed negahban 1
  • saeed reza akbarian ronizi 1
  • zahra kargar 2
1 Department of Geography, shiraz university
2 Department of geography, shiraz university
چکیده [English]

According to the available evidence, mining and the use of minerals are thousands of years old. In the past, mining did not require special knowledge and expertise, but today it is a very complex and expensive profession. Because now the rich layers of the mines are empty and the metal grade of the ores has decreased, as well as the economic value resulting from mining, activities related to mines such as copper, gold, lead, zinc, coal and minerals. Various metallic and non-metallic mining and construction material mining has been carried out in different parts of Iran's ecosystems, which has led to negative effects on the environment. Therefore, in this research, the positive and negative economic, social, cultural and environmental effects of stone quarrying on the rural areas of Khorrambid city located in Fars province have been investigated and analyzed. The method of conducting this research is descriptive analysis and based on field method and questionnaire. In this research, after knowing the different parts of the mining projects, using library studies and collecting information from different sources, the components and elements of the environment of the affected area, separated into four physical-chemical, biological-ecological, social-cultural environments. and economic-operational was examined. Also, the statistical population of this research includes 14 villages from Khorambid city. The results of this research showed that mining activities in the studied area did not have many positive effects, but its negative effects were very significant, In this way, the physical and biological environment of the study area in all villages had a negative impact from mining activities, the only thing that had a positive impact in some villages such as Muzaffarabad, Sartam, Agha Cheshme, Ghazian, Qasr Yaqoub, is its social and economic environment. It is also in the category of employment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mining
  • stone mines
  • village
  • Khoram Bid
  • محمدی آشنانی، م، محمدی آشنانی، ع و حسنی، ا .(1387). پیشنهاد فرآیند تطبیقی ارزیابی و برنامه ریزی محیط زیست جهت توسعه پایدار روستایی در ایران؛ فصلنامه روستا و توسعه، سال11، شماره 1، بهار1387 ، صص 100-77.
  • شمس الدینی، ع و حسینی، ن .(1390). نقش تعاونی های صنایع کوچک در اشتغال زایی و توسعة روستاها. مجله تعاون، دوره 22، شماره 6 ، صص 156-135.
  • طاهری، ع. رهنما راد، ج. جودکی، و. و برزگری، ط .(1390). بررسی آلودگی های ناشی از معادن سنگ های تزیینی شهرستان الیگودرز، هفتمین کنفرانس زمین شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، شاهرود.
  • حاجی نژاد، ع و مظفری، ز .(1394). بررسی میزان اثرگذاری فعالیت های غیر کشاورزی در توسعة ابعاد اقتصادی و اجتماعی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعة موردی: معادن فیروزة خراسان رضوی. مجلة پژوهش و برنامه ریزی روستایی، دوره 5، شماره 1، صص 133-123.
  • ایلخانی، ا. عطایی، م و خالوکاکایی، ر .(1395). ارزیابی اثرات زیست محیطی در معدن روباز سنگ آهن سنگان خواف، دوره 11، شماره 33، صص 93-81.
  • طاهری، ع. رهنما راد، ج. جودکی، و. و برزگری، ط .(1390). بررسی آلودگی های ناشی از معادن سنگ های تزیینی شهرستان الیگودرز، هفتمین کنفرانس زمین شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، شاهرود.
  • نعمتی، ن. کریمیان، ع. نعمتی، ج .(1393). بررسی اثرات زیست محیطی معادن و تخریب پوشش گیاهی حاصل از آن (مطالعه موردی: روستای کردآباد استان یزد)، چهارمین کنفرانس بین المللی چالش های زیست محیطی و گیاهشناسی درختی، ساری.
  • Mngeni, A., Musampa, C. M., & Nakin, M. D. V. (2017). The effects of sand mining on rural communities. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 210, 443-453.
  • Singh, P. K., Singh, R. S., & Singh, S. (2016, September). Environmental and social impacts of mining and their mitigation. In Kolkata (India): National Seminar ESIMM-2016.
  • Belay, L., Birhane, E., Zenebe, A., Weldu, A., Chiemela, S. N., & Solomon, N. (2020). Effects of stone mining on woody plant species diversity and selected soil properties in northern Ethiopia. Environmental Systems Research, 9(1), 1-12.
  • Cutifani, M. (2014). Mining’s Role in Society. Australia Minerals Week Seminar, (pp. 8-10).