ارزیابی اثرات زیست محیطی دفن پسماند در جنگل های سراوان با استفاده از مدل تحلیل شبکه ANP و انتخاب محل مناسب دفن پسماند

عابدینی, موسی; سرایی, بهناز

doi:10.22034/gahr.2023.375573.1774

ارزیابی اثرات زیست محیطی دفن پسماند در جنگل های سراوان با استفاده از مدل تحلیل شبکه ANP و انتخاب محل مناسب دفن پسماند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ *، استاد گروه جغرافیای طبیعی(گرایش ژئومورفولوژی)، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

² دانشجوی دکتری گروه جغرافیای طبیعی(گرایش ژئومورفولوژی)، ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

10.22034/gahr.2023.375573.1774

چکیده

امروزه دفن پسماندها به دلیل هزینه پایین تر و وجود طیف گسترده تری از پسماندها در بسیاری از کشورها، رایج ترین روش است. در مکانیابی محل دفن پسماند، پارامترهای گوناگونی مانند نیازمندیهای جوامع شهری، دولتی و قوانین زیست محیطی و تعداد زیادی از معیارهای کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار می گیرند. به این منظور روش های متعدد تصمیم گیری چندمعیاره در اولویت بندی مکانهای مناسب به کار گرفته می شود. در این پژوهش، از 10 فاکتور مهم جهت مکان‌یابی محل دفن پسماندها استفاده شد که عبارت‌اند از: کاربری اراضی، شیب منطقه، ارتفاع منطقه، زمین شناسی منطقه، فاصله از جاده‌ها، فاصله از رودخانه‌ها، فاصله از چشمه‌ها، فاصله از چاه‌ها، فاصله از روستاها و فاصله از گسل ها. جهت تهیه نقشه پهنه‌بندی نهایی، از مدل ANP استفاده شد. معیارها در مرحله اول آماده سازی و به فرمت GIS تبدیل شد. سپس به فرمت رستر تبدیل شد و فازی سازی آن انجام پذیرفت. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده وزن معیارهای کاربری اراضی، شیب منطقه، ارتفاع منطقه، زمین شناسی منطقه، فاصله از جاده‌ها، فاصله از رودخانه‌ها، فاصله از چشمه‌ها، فاصله از چاه‌ها، فاصله از روستاها و فاصله از گسل ها برای برای محدوده مطالعاتی 0.167، 0.087، 0.036، 0.028، 0.138، 0.064، 0.068، 0.047، 0.120، 0.243 به دست آمد. بنابراین معیار فاصله از گسل ها بالاترین وزن و معیار زمین شناسی کمترین تأثیر را در مکان‌یابی مناطق دفن پسماند ازنظر کارشناسان داشته است. نقشه به‌دست‌آمده در 5 کلاس مختلف طبقه‌بندی شد. با بررسی نقشه همپوشانی معیارها، مشاهده شد مناطق مناسب دفن زباله به‌دوراز رودخانه‌ها و چشمه‌ها و مناطق مسکونی و روستایی قرارگرفته‌اند. با بررسی نقشه پهنه‌بندی نهایی مشاهده‌شده است، مناطق کاملاً مناسب دفن زباله در غربی ترین قسمت محدوده مطالعاتی، با تمرکز در مسیر منطقه آقا سید شریف قرار دارد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.26453851.1402.5.4.41.6

موضوعات

جغرافیای طبیعی

عنوان مقاله [English]

Evaluating the environmental effects of waste burial in Saravan forests using the ANP network analysis model and choosing the appropriate place for waste burial

نویسندگان [English]

Mousa Abedini ¹
Behnaz saraei ²

¹ Professor, Department of physical Geography, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabili, Iran

² PhD Student, Department of physical Geography, Faculty of Social Sciences, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabili, Iran

چکیده [English]

Today, burying waste is the most common method in many countries due to its lower cost and the existence of a wider spectrum of waste. In the location of the waste burial site, . For this purpose, several multi-criteria decision making methods are used in prioritizing suitable places. In the research, 10 important factors were used to locate the waste disposal site, which are: land use, slope of the area, altitude of the area, geology of the area, distance from roads, distance from rivers, distance from springs, distance from wells, distance from villages. and distance from faults. ANP model was used to prepare the final zoning map. In the first stage, the criteria were prepared and converted into GIS format. Then it was converted to raster format and fuzzification was done. According to the results obtained, the weight of land use criteria, the slope of the area, the height of the area, the geology of the area, the distance from roads, the distance from rivers, the distance from springs, the distance from wells, the distance from villages and the distance from faults for the study area is 0.167. 0.087, 0.036, 0.028, 0.138, 0.064, 0.068, 0.047, 0.120, 0.243 were obtained. Therefore, the criterion of the distance from the faults has the highest weight and the geological criterion has the least influence in locating waste burial areas according to experts. The obtained map was classified in 5 different classes. By examining the overlapping criteria map, it was observed that suitable areas for landfilling are located near rivers and springs and residential and rural areas. By examining the final zoning map, it has been observed that the most suitable areas for landfilling are located in the westernmost part of the study area, with a focus on Agha Seyed Sharif road.

کلیدواژه‌ها [English]

Site selection
urban waste
ANP
Rasht

مراجع

افضلی.، افسانه، میرغفاری.، نورا...، سفیانیان.، علیرضا،)1392)، کاربرد سامانه اطلاعات جغرافیایی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در مکانیابی محل دفن پسماندهای شهری: مطالعه موردی شهرستان نجف آباد، بوم شناسی کاربردی، سال دوم، شماره ششم.

امامی.، علی محمد، اسلامی.، حسین، (1397). ارزیابی مکانی محل دفن پسماندهای شهری (مطالعه موردی: شهرستان اندیکا). فصلنامه علمی تخصصی مهندسی آب, 6(3), 155-169.

آقاهادی.، محمد حسین، (1392)، مسیریابی بهینه راه آهن با استفاده از مدلسازی در GIS(مطالعه موردی: قسمتی ازخط تندرو راه آهن قم – اصفهان)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد، استاد راهنما: دکتر علی اکبر جمالی، استاد مشاور: دکترسید علی المدرسی.

باقرآبادی.، رسول، (1401)، مکانیابی محل دفن پسماند شهرستان صحنه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، نشریه مدیریت اکوسیستم، سال اول، شماره دوم، 62-71.

تکدستان.، افشین، بابایی.، علی اکبر، طهماسبی ثوری.، سوده، (1389)، بررسی معیارهای مختلف در انتخاب محل دفن مهندسی - بهداشتی پسماند شهری و انتخاب بهترین معیار دفن در کشور، چهارمین همایش و نمایشگاه تخصصی مهندسی محیط زیست، انجمن مهندسی محیط زیست ایران، صفحات1-11.

بیک محمدی.، حسن، مومنی.، مهدی، زارع.، احمد.، (1389)، مکان یابی بهینه دفن پسماند در شهرها با استفاده از GIS(مطالعه موردی: شیراز)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال دوم، شماره چهار،صص صص65-81.

خیابانی.، رامین، شهین فر.، حمید، آذرمی عربشاه.، رباب،(1397)، مکان یابی محل دفن پسماند جامد شهری با استفاده از GIS (مطالعه موردی شهر اسکو)، فصلنامه علمی پژوهشی زمین شناسی محیط زیست، سال دوازدهم، شماره 43، صص 47-57.

زمردیان.، محمدجعفر، (1386)، کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستایی، چاپ ششم، انتشارات دانشگاه پیام نور، 224صفحه.

زیاری.، کرامت الله، موسی خانی.، کامران، اباذرلو.، شهرام.، اباذرلو.، سجاد، (1391)، مکان یابی دفع مواد زائد شهری با استفاده از مدل (AHP) (نمونه موردی شهرستان جلفا) ، مقاله 2، دوره 1، شماره 3، صفحه : 28-14.

شهابی.، هیمن، علایی.، مسعود، حسینی، سیدمحمد، رحیمی.، عثمان،(1389)، ارزیابی روشهای تحلیل سلسله مراتبی و ترکیب خطی وزنی در مکانیابی محل دفن مواد زائد شهری شهر سقز با تاکید بر عوامل ژئومورفیک، دانشگاه تبریز، 13صفحه.

عابدی.، توحید، خیرخواه.، میرمسعود، اوجاقی.، مهدی، محمدی آشنانی.، محمدحسین، اوجاقی.، محمود،(1395)، کاربرد ارزیابی چند معیاره مکانی SMCE در مکان یابی دفن پسماند شهری (مطالعه موردی شهر تبریز)، فصلنامه علوم و مهندسی محیط زیست، شماره 51، صص26.

فیروزی.، محمد علی، امانپور.، سعید، محمدی.، عباس، (1390)، مکان یابی محل دفن پسماندهای شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS): نمونه موردی شهر لامرد، مجله زمین شناسی کاربردی پیشرفته، شماره1، جلد1، صص 104-112.

میرآبادی.، مصطفی، و عبدی قلعه.، علی حسین، (1396)، مکان یابی محل دفن پسماند شهرستان بوکان با استفاده از منطق بولین و مدل سلسله مراتبی(AHP)، علوم و تکنولوژی کحیط زیست، دوره نوزدهم، شماره یک، صص149-169.

نصیری.، بهروز، یارمرادی.، زهرا، عباس نژاد.، جواد، (1396)، مکان یابی دفن زباله در شهر ماکو به روش فازی وبولین، مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان، سال هفتم، شماره مسلسل بیست و چهارم، صص88-98.

یوسفی.، ذبیح اله، قرنجیک.، امان محمد، امان پور.، بهناز، عادلی.، محسن،(1391)، مکانیابی مناسب جهت دفن بهداشتی زباله های شهری با استفاده از GIS، )مطالعه موردی: شهر گنبدکاووس)، بهداشت محیط زیست، دوره بیست و دوم، شماره1، صص 105-114.

Ajibade, Fidelis O., Olajire, Olabanji O., Ajibade, Temitope F., Nwogwu, Nathaniel A., Lasisi, Kayode H.., Alo, Ayopo B., Owolabi, Titilayo A., Adewumi, James R.,(2019), Combining multicriteria decision analysis with GIS for suitably siting landfills in a Nigerian state, Environmental and Sustainability Indicators, Environmental and Sustainability Indicators 3-4 (2019) 100010.

Alkaradaghi, Karwan, S. Ali, Salahalddin, Al-Ansari, Nadhir, Laue, Jan, Chabuk, Ali, (2019), Landfill Site Selection Using MCDM Methods and GIS in the Sulaimaniyah Governorate, Iraq, Sustainability 2019, 11, 4530.

Alzamili, Hadeal H., El-Mewafi, Mahmoud., Ashraf, M., Ahmed, Awad,. (2015), GIS Based Multi Criteria Dicesion Analysis for Industrial Site Selection in Al-Nasiriyah City in Iraq, International Journal of Scientific & Engineering Research, Volume 6, Issue 7, July-2015 1330 ISSN 2229-5518.

Di Zhao.,(2015), Using GIS-based Multi-criteria Analysis for Optimal Site Selection for a Sewage Treatment Plant, FACULTY OF ENGINEERING AND SUSTAINABLE DEVELOPMENT Department of Industrial Development, IT and Land Management, Supervisor: Mr. P eter D. Fawcett, Examiner: Prof. Dr. Bin Jiang, Co-examiner: Mr. Markku Pyykönen.

Yagci, B.; Cay, T.; Iscan, F.; Berktay, A.,(2015), Selection of MSW landfill site for Konya, Turkey using GIS and multi-criteria evaluation, Environ. Monit. Assess,160, 491–500.

YİLDİRİM, Volkan, MEMİSOGLU, Tugba, BEDİROGLU, Sevket, COLAK, H. Ebru, (2017), MUNİCİPAL SOLİD WASTE LANDFİLL SİTE SELECTİON USİNG MULTİ-CRİTERİA DECİSİON MAKİNG AND GIS: CASE STUDY OF BURSA PROVİNCE, Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 2018 Volume 26 Issue 2: 107–119.